Các nguyên nhân gây viêm họng
Viêm họng thường có nguyên nhân do vi rút hoặc vi khuẩn. Ước tính có khoảng 200 đến 300 chủng vi rút khác nhau gây cảm lạnh và viêm họng.
Trong tới 90% số trường hợp, viêm họng là do những vi rút có liên quan với cảm lạnh hoặc cúm gây ra. 10% còn lại là do nhiễm vi khuẩn hoặc một số bệnh lý khác. Vi khuẩn gây viêm họng hay gặp nhất là liên cầu, thường được gọi là viêm họng liên cầu.
Viêm họng cũng có thể do các tác nhân gây kích ứng, như không khí khô, khói, ô nhiễm không khí, hò hét quá mức, nước mũi chảy xuống họng do dị ứng và thở bằng miệng.
Tổn thương thành sau họng và trào ngược a xít dạ dày lên họng và miệng là những nguyên nhân khác gây viêm họng.
Mặc dù viêm họng xảy ra ở mọi lứa tuổi, song trẻ em từ 5 - 15 tuổi, người nghiện thuốc lá, người bị dị ứng và những người có hệ miễn dịch bị tổn hại có nguy cơ cao nhất.
Các triệu chứng của viêm họng
Triệu chứng của viêm họng rất dễ nhận ra. Họng bạn sẽ bị đau và vướng, sưng hoặc rát. Đau tăng lên khi nuốt. Vùng cổ có thể hơi sưng nề.
Các triệu chứng thường đi kèm với viêm họng: Ho hoặc khò khè, khàn giọng (viêm thanh quản), đau đầu, chảy nước mũi hoặc ngạt mũi, chán ăn, sốt nhẹ, mệt mỏi, sưng hoặc đau hạch ở cổ hoặc hạch góc hàm, đau tai, đau bụng và nôn (thường gặp ở trẻ em), amiđan đỏ và sưng.
Nếu bị viêm họng do vi rút, bệnh sẽ hết sau 7 - 10 ngày. Tuy nhiên, nếu bị viêm họng do liên cầu, đau họng sẽ bắt đầu từ từ và nhanh chóng trở thành nặng, nuốt khó, sốt 38 độ hoặc hơn. Triệu chứng thường nặng hơn vào ban đêm.
Viêm họng liên cầu có thể dẫn đến những bệnh khác như viêm amiđan, viêm xoang, viêm ga, nhiễm trùng máu hoặc viêm tai giữa, cũng như nhiều bệnh viêm khác. Cần đi khám ngay nếu thấy có triệu chứng chảy nước dãi (không nuốt được), khó há miệng, khó thở, đỏ và sưng ở cổ, sưng hạch, họng chảy máu hoặc sốt trên 38 độ.
Điều trị
Trừ trường hợp viêm họng do nhiễm khuẩn, còn thì không cần dùng kháng sinh. Kháng sinh không tiêu diệt được vi rút - nguyên nhân hay gặp nhất gây viêm họng - và cũng không có tác dụng đối với triệu chứng.
Sử dụng kháng sinh không cần thiết sẽ tạo ra những chủng vi khuẩn kháng kháng sinh. Không cần kháng sinh, 85% số bệnh nhân sẽ hết triệu chứng trong vòng khoảng 1 tuần. Nếu thấy các triệu chứng không cải thiện trong vòng một tuần, hãy đi khám bác sĩ.
Điều trị viêm họng
- Uống acetaminophen, ibuprofen, hoặc naproxen để giảm đau họng. Chú ý không dùng quá liều khuyến cáo. Trẻ em dưới 18 tuổi không nên uống aspirin.
- Súc họng bằng nước muối ấm (1 thìa cà phê muối pha với 1 cốc nước ấm).
- Ngậm viên ngậm trị ho hoặc kẹo cứng để kích thích nuốt nước bọt.
- Ăn các đồ ăn mềm không gây kích thích họng (ví dụ khoai tây nghiền, sữa chua).
- Với viêm họng do dị ứng, các thuốc kháng histamine không kê đơn có thể làm giảm tình trạng nước mũi chảy xuống họng.
- Uống các thuốc chống tiết a xít không cần đơn hoặc thuốc ức chế bơm proton nếu bị viêm họng do trào ngược a xít dạ dày.
- Sử dụng máy tạo ẩm.
- Tắm nước nóng.
- Chọn thực phẩm cẩn thận để ngăn ngừa tổn thương họng do dị vật như xương cá.
- Uống nhiều nước để giúp họng luôn được bôi trơn. Tránh các loại nước có tính a xít như nước cam.
- Người bị bệnh tim hoặc cao huyết áp, phụ nữ có thai cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các loại thuốc không kê đơn để trị viêm họng
Nếu nghi ngờ bị viêm họng liên câu, bác sĩ có thể cho bạn làm xét nghiệm nhanh để phát hiện kháng nguyên của liên cầu. Xét nghiệm này sẽ cho kết quả trong vòng vài phút nhưng không phải lúc nào cũng chính xác. Do đó, bác sĩ cũng có thể tiến hành lấy mẫu dịch ở họng và gửi đến phòng xét nghiệm để nuôi cấy tìm vi khuẩn. Xét nghiệm này cho kết quả chính xác hơn nhưng thường chỉ có sau 14 – 48 giờ.
Kháng sinh rất hiệu quả trong điều trị viêm họng do vi khuẩn. Penicillin là thuốc hay được kê đơn nhất cho viêm họng liên cầu. Nếu bạn bị dị ứng penicillin, bác sĩ có thể kê đơn erythromycin. Bác sĩ sẽ kê cho bạn số thuốc dùng trong 10 ngày, điều quan trọng nhất là bạn phải uống hết thuốc dù triệu chứng đã giảm hoặc đã hết.
Tiêu chảy và đi ngoài là những tác dụng phụ hay gặp của kháng sinh. Uống các thuốc chống tiêu chảy có thể giảm thiểu tác dụng phụ này.
Ngoài việc tiêu diệt vi khuẩn gây viêm họng liên cầu, bác sĩ cũng sẽ tập trung ngăn ngừa các biến chứng của bệnh. Ví dụ, viêm họng liên cầu không được điều trị có thể dẫn đến bệnh thấp, gây tổn thương tim và thận.
Phòng ngừa
Người bị viêm họng do vi khuẩn sẽ còn lây bệnh trong khoảng 24 giờ sau khi bắt đầu dùng kháng sinh. Do đó nếu bạn bị viêm họng do liên cầu thì cần hạn chế tiếp xúc với những người khác cho đến khi không còn lây nữa.
Theo Cẩm Tú
