TPO - Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) vừa đưa ra lấy ý kiến Dự thảo mới về Bộ Luật Lao động sửa đổi. Theo đó, cơ quan soạn thảo tiếp tục đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu.
Cụ thể, Bộ LĐ-TB&XH đưa ra 2 phương án. Phương án 1: Tiếp tục giữ tuổi hưu như hiện hành (nữ đủ 55 tuổi, nam đủ 60 tuổi).
Phương án 2: Từ 1/1/2021, khi nữ đủ 55 tuổi, nam đủ 60 tuổi mỗi năm sẽ tăng thêm thời gian làm việc 6 tháng, cho tới khi nữ đủ 60 tuổi (lộ trình tới năm 2031), nam đủ 62 tuổi (lộ trình tới năm 2024).
“Đây là một đề xuất thay đổi chính sách và dự đoán sẽ có tác động lớn đến kinh tế, xã hội và tác động về giới, vì vậy”, Bộ LĐ-TB&XH đánh giá.
Theo đơn vị soạn thảo, đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu là một giải pháp nhằm bảo đảm cân đối Quỹ hưu trí và tử tuất trong dài hạn. Vì nếu tiếp tục giữ nguyên các quy định hiện nay về mức đóng - mức hưởng, thời gian đóng - thời gian hưởng thì Quỹ hưu trí và tử tuất sẽ mất cân đối trong dài hạn.
Theo tính toán của Tổ chức lao động quốc tế (ILO), từ năm 2023, quỹ hưu trí và tử tuất sẽ rơi vào trạng thái thu trong năm không đủ bù chi trong năm, bắt đầu trích từ phần quỹ kết dư để chi trả; từ năm 2034, phần quỹ kết dư được chi trả hết dẫn đến Nhà nước phải bố trí ngân sách để bù đắp.
Nguyên nhân của việc mất cân đối là quan hệ giữa mức đóng và mức hưởng, thời gian đóng và thời gian hưởng chưa phù hợp. Ví như, một nam giới có 30 năm đóng bảo hiểm xã hội, về hưu ở độ tuổi 60 sẽ được hưởng lương hưu bằng 75% tiền lương trung bình đã đóng bảo hiểm xã hội. Trong 30 năm (360 tháng) tham gia bảo hiểm xã hội, mỗi tháng đóng 22% tiền lương thì người lao động này đóng vào quỹ 79 tháng lương trung bình. Số tiền này chỉ đủ chi trả trong 105 tháng lương hưu (hoặc 9 năm); nếu tính cả lãi suất đầu tư quỹ thì có thể trả đủ cho 12 năm lương hưu.
Muốn bảo đảm bền vững tài chính của Quỹ hưu trí mà không tăng tuổi nghỉ hưu, theo đơn vị soạn thảo con 2 cách: Nâng mức đóng của người lao động và doanh nghiệp; hoặc giảm mức hưởng lương hưu của người lao động. Tuy nhiên, nâng mức đóng là khó vì tăng gánh nặng tài chính của người lao động và làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Giảm mức hưởng cũng dẫn đến khó đảm bảo cuộc sống của người hưởng lương hưu.
Cùng đó, tuổi thọ trung bình của người Việt tiếp tục tăng; nhiều người về hưu vẫn tiếp tục lao động tốt, có nhu cầu về làm thêm; bù đắp cho lực lượng lao động thiếu hụt do Việt Nam đang già hóa dân số nhanh. Ngoài ra, nhiều nước trên thế giới đã và đang điều chỉnh tăng tuổi hưu để ứng phó với xu hướng già hóa dân số và thiếu hụt lao động, có nước lên tới 67 tuổi.
Tuy nhiên, Bộ LĐ-TB&XH cũng ghi nhận vẫn có các ý kiến không đồng ý tăng tuổi nghỉ hưu. Do với tuổi nghỉ hưu hiện nay, khi nghỉ họ vẫn hưởng lương hưu và vẫn làm thêm để tăng thu nhập.
Việc tăng tuổi nghỉ hưu sẽ kiến áp lực giải quyết việc làm cho lực lượng lao động trẻ thêm khó khăn, khi lực lượng này vẫn còn thất nghiệp nhiều. Cùng đó, tăng tuổi nghỉ hưu không phù hợp với lĩnh vực lao động chây tay, như dệt may, da giầy…
Kéo dài tuổi nghỉ hưu ảnh hưởng đến chính sách cán bộ hành chính nhà nước, công tác quy hoạch. Nhiều người dân cho rằng kéo dài tuổi nghỉ hưu chỉ có lợi đối với cán bộ, công chức khu vực hành chính, đây là biểu hiện của “tham quyền cố vị”.
Phương án 2: Từ 1/1/2021, khi nữ đủ 55 tuổi, nam đủ 60 tuổi mỗi năm sẽ tăng thêm thời gian làm việc 6 tháng, cho tới khi nữ đủ 60 tuổi (lộ trình tới năm 2031), nam đủ 62 tuổi (lộ trình tới năm 2024).
“Đây là một đề xuất thay đổi chính sách và dự đoán sẽ có tác động lớn đến kinh tế, xã hội và tác động về giới, vì vậy”, Bộ LĐ-TB&XH đánh giá.
Theo đơn vị soạn thảo, đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu là một giải pháp nhằm bảo đảm cân đối Quỹ hưu trí và tử tuất trong dài hạn. Vì nếu tiếp tục giữ nguyên các quy định hiện nay về mức đóng - mức hưởng, thời gian đóng - thời gian hưởng thì Quỹ hưu trí và tử tuất sẽ mất cân đối trong dài hạn.
Theo tính toán của Tổ chức lao động quốc tế (ILO), từ năm 2023, quỹ hưu trí và tử tuất sẽ rơi vào trạng thái thu trong năm không đủ bù chi trong năm, bắt đầu trích từ phần quỹ kết dư để chi trả; từ năm 2034, phần quỹ kết dư được chi trả hết dẫn đến Nhà nước phải bố trí ngân sách để bù đắp.
Nguyên nhân của việc mất cân đối là quan hệ giữa mức đóng và mức hưởng, thời gian đóng và thời gian hưởng chưa phù hợp. Ví như, một nam giới có 30 năm đóng bảo hiểm xã hội, về hưu ở độ tuổi 60 sẽ được hưởng lương hưu bằng 75% tiền lương trung bình đã đóng bảo hiểm xã hội. Trong 30 năm (360 tháng) tham gia bảo hiểm xã hội, mỗi tháng đóng 22% tiền lương thì người lao động này đóng vào quỹ 79 tháng lương trung bình. Số tiền này chỉ đủ chi trả trong 105 tháng lương hưu (hoặc 9 năm); nếu tính cả lãi suất đầu tư quỹ thì có thể trả đủ cho 12 năm lương hưu.
Muốn bảo đảm bền vững tài chính của Quỹ hưu trí mà không tăng tuổi nghỉ hưu, theo đơn vị soạn thảo con 2 cách: Nâng mức đóng của người lao động và doanh nghiệp; hoặc giảm mức hưởng lương hưu của người lao động. Tuy nhiên, nâng mức đóng là khó vì tăng gánh nặng tài chính của người lao động và làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Giảm mức hưởng cũng dẫn đến khó đảm bảo cuộc sống của người hưởng lương hưu.
Cùng đó, tuổi thọ trung bình của người Việt tiếp tục tăng; nhiều người về hưu vẫn tiếp tục lao động tốt, có nhu cầu về làm thêm; bù đắp cho lực lượng lao động thiếu hụt do Việt Nam đang già hóa dân số nhanh. Ngoài ra, nhiều nước trên thế giới đã và đang điều chỉnh tăng tuổi hưu để ứng phó với xu hướng già hóa dân số và thiếu hụt lao động, có nước lên tới 67 tuổi.
Tuy nhiên, Bộ LĐ-TB&XH cũng ghi nhận vẫn có các ý kiến không đồng ý tăng tuổi nghỉ hưu. Do với tuổi nghỉ hưu hiện nay, khi nghỉ họ vẫn hưởng lương hưu và vẫn làm thêm để tăng thu nhập.
Việc tăng tuổi nghỉ hưu sẽ kiến áp lực giải quyết việc làm cho lực lượng lao động trẻ thêm khó khăn, khi lực lượng này vẫn còn thất nghiệp nhiều. Cùng đó, tăng tuổi nghỉ hưu không phù hợp với lĩnh vực lao động chây tay, như dệt may, da giầy…
Kéo dài tuổi nghỉ hưu ảnh hưởng đến chính sách cán bộ hành chính nhà nước, công tác quy hoạch. Nhiều người dân cho rằng kéo dài tuổi nghỉ hưu chỉ có lợi đối với cán bộ, công chức khu vực hành chính, đây là biểu hiện của “tham quyền cố vị”.
