Xem kỹ toàn bộ Video podcast dài 1 giờ 25 phút ghi lại cuộc trò chuyện của GS người Pháp gốc Việt Phan Văn Trường bàn về chủ đề sự tự tin của người Việt vừa phát trên một nền tảng số, thấy thú vị và bổ ích. Từng là cố vấn Thương mại quốc tế của Chính phủ Pháp, được trao tặng Huân chương Bắc Đẩu Bội tinh, nhiều năm làm lãnh đạo doanh nghiệp quy mô toàn cầu, tham gia giảng dạy nhiều đại học danh tiếng, hiện là Chủ tịch danh dự CLB Khởi nghiệp Nông nghiệp Việt Nam với hơn 260 ngàn thành viên, hẳn không cần nói thêm về vị giáo sư này.
Tuy nhiên cuối cuộc trò chuyện, khi dùng cái tủ lạnh để ví dụ việc chọn lựa giữa ‘văn minh’ và ‘hạnh phúc’, thì GS Trường có vẻ đã khá vội vã. Tủ lạnh không phải là kẻ thù của những thức ăn tươi sống và có nguồn gốc sạch. Mà chính là cách quản lý xã hội ra sao, để đồ ăn thức uống sạch tự nhiên vẫn có thể được cất vào tủ lạnh. Con người không việc gì phải chọn lựa giữa ‘văn minh’ và ‘hạnh phúc’ theo cách như vậy, mà luôn cần và luôn phải được đáp ứng cả hai.
Ông đã rất đúng khi nhắn nhủ người Việt hãy tự tin với thước đo của chính mình, đừng chạy theo tiêu chuẩn của người khác, của dân tộc khác. Nhưng khi ông cho rằng “Tiêu chuẩn của chúng tôi là sống xuề xòa, vui vẻ, nhậu nhẹt từ 3 giờ chiều. Tiêu chuẩn của chúng tôi là nước nào mà 3 giờ chiều chưa nhậu là nước kém… Cái mà tôi muốn nói là đừng nhất thiết phải chọn tiêu chuẩn của những nước tự gọi là văn minh, hãy chọn tiêu chuẩn của những nước hạnh phúc” thì lại rất đáng nghĩ.
Thực ra trào lưu chống lại sự phát triển quá đà của xã hội văn minh hiện đại với công nghệ, vũ khí hủy diệt, cũng như tiện nghi và nhu cầu thái quá, hủy hoại môi trường mà đánh mất bản chất cũng như hạnh phúc nguyên thủy của con người đã và đang diễn ra mạnh mẽ. Như Jean-Jacques Rousseau, nhà triết học Khai sáng người Pháp từ thế kỷ 18 đã kêu gọi con người “về với tự nhiên”, và “sự toàn vẹn của con người chỉ có thể đạt được bằng cách phục hồi hoặc gần đúng với một sự thống nhất tự nhiên tiền định hoặc nguyên thủy”.
Có thể vị giáo sư nổi tiếng đang theo đuổi tư tưởng hạnh phúc là được sống một cách tự nhiên theo ý mình. Tôi và chắc là nhiều người khác nữa ủng hộ ông, và cũng khao khát về điều này. Nhưng nếu có cách gì để 3 giờ chiều đã cởi trần ra nhậu mà vẫn đạt được 100% hiệu suất, hiệu quả công việc, và đất nước vẫn phát triển hùng cường, thì ai dám cãi đó không phải là hạnh phúc thực sự!
Tôi nghĩ những câu chuyện và những cuốn sách của GS Phan Văn Trường thực sự bổ ích. Không vì một đoạn cắt cúp lan truyền trên mạng và những gì ông có lẽ chưa thể lý giải hết trong một cuộc trò chuyện ngắn, để ném đá dữ dội như nhiều người đang làm.
