Ngoài Hà Nội, địa phương ghi nhận 2/3 cá thể rùa Hoàn Kiếm chính thức của thế giới, các cán bộ của ATP đã thực hiện điều tra, khảo sát thêm 27 tỉnh thành, kéo dài từ miền Bắc đến Hà Tĩnh, những nơi từng ghi nhận sự xuất hiện của rùa Hoàn Kiếm.
Đợt khảo sát kéo dài suốt 17 năm từ khi ATP thực hiện dự án bảo tồn rùa Hoàn Kiếm đã mang lại những thông tin khả quan. Ngoài 2 cá thể được công bố chính thức tại hồ Đồng Mô và hồ Xuân Khanh, nhiều khu vực khác cũng có hy vọng tồn tại loài rùa quý hiếm nhất thế giới này.
“Chúng tôi ghi nhận khoảng 30 khu vực sông, hồ ở 28 tỉnh, thành có khả năng tồn tại loài rùa Hoàn Kiếm. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục công tác điều tra, khảo sát và thực hiện phân tích gene môi trường để phát hiện loài rùa này tại các khu vực có nhiều tiềm năng nhất”, anh Nguyễn Tài Thắng, điều phối viên Dự án bảo tồn rùa Hoàn Kiếm của ATP chia sẻ. Công nghệ gene môi trường đã từng được sử dụng để phát hiện sự tồn tại của cá thể rùa Hoàn Kiếm tại hồ Xuân Khanh (Hà Nội) vào năm tháng 4/2018.
Cá thể rùa Hoàn Kiếm cuối cùng của Hồ Gươm đã chết vào tháng 1/2016, sau đó được nhựa hóa và trưng bày tại đền Ngọc Sơn. Loài rùa Hoàn Kiếm (còn có tên giải Swinhoe, Rafetus swinhoei) từng có một vùng phân bố rộng lớn kéo dài từ phía Nam sông Dương Tử (Trung Quốc) đến miền Trung Việt Nam. Tuy nhiên, quá trình săn bắt và môi trường sống bị ảnh hưởng đã khiến loài rùa này suy giảm nhanh chóng. Năm 2012, các nhà khoa học đưa rùa Hoàn Kiếm vào danh sách 100 loài động vật quý hiếm nhất thế giới và là loài rùa độc đáo, chỉ có ở châu Á.
Rùa Hoàn Kiếm hiện nay cũng là loài rùa quý hiếm nhất thế giới khi chỉ ghi nhận chính thức 3 cá thể, gồm một cá thể rùa đực ở vườn thú Tô Châu, Trung Quốc, hai cá thể ở Việt Nam gồm một cá thể ở hồ Xuân Khanh và một cá thể ở hồ Đồng Mô.
Nhằm bảo tồn loài rùa quý hiếm nhất thế giới đồng thời có ý nghĩa về mặt tâm linh, lịch sử này, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch Bảo tồn các cá thể giải Sin-hoe (rùa Hoàn Kiếm) tại các hồ Đồng Mô và hồ Xuân Khanh giai đoạn 2018-2020, định hướng đến 2030 với mục tiêu lâu dài là ngăn chặn sự suy giảm, từng bước phục hồi, cải thiện và tăng số lượng rùa Hoàn Kiếm trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Trước mắt tập trung bảo vệ an toàn rùa Hoàn Kiếm tại 2 hồ, nghiên cứu xây dựng cơ sở bảo tồn rùa Hoàn Kiếm đồng thời tiến hành điều tra, xác minh số lượng cá thể, giới tính rùa Hoàn Kiếm tại hồ Đồng Mô và Xuân Khanh. Dự kiến giai đoạn 2021- 2025 sẽ nghiên cứu đặc điểm sinh học, điều kiện tự nhiên, môi trường phù hợp làm căn cứ đề xuất kế hoạch ghép đôi sinh sản, nếu được.
Từ đó đến 2026 sẽ thực hiện các dự án bảo tồn, ghép đôi sinh sản, ương nuôi giống loài rùa Hoàn Kiếm, tiến tới phục hồi quần thể loài rùa quý hiếm nhất thế giới và là biểu tượng tâm linh của người Hà Nội.
Cá thể rùa Hoàn Kiếm vừa được bẫy bắt tại hồ Đồng Mô. Đây là cá thể rùa cái, nặng 86kg, mở ra nhiều hy vọng ghép đôi sinh sản và khôi phục quần thể loài rùa quý hiếm này. Ảnh: ATP cung cấp. Ngoài cá thể rùa vừa bẫy bắt và được gắn chíp, các nhà bảo tồn của ATP tin rằng, còn thêm một cá thể rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô. Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội cho biết, trong mùa xuân năm nay sẽ tiến hành bẫy bắt cá thể rùa Hoàn Kiếm còn lại ở hồ Đồng Mô. Đồng thời, lên kế hoạch bẫy bắt cá thể rùa Hoàn Kiếm ở hồ Xuân Khanh, tiến gần hơn nữa đến công tác bảo tồn và khôi phục loài.
Anh Nguyễn Tài Thắng cho biết, sự quan tâm của cơ quan Nhà nước và xã hội với việc bảo tồn loài rùa Hoàn Kiếm ngày càng được nâng lên. Mới đây một tập đoàn kinh tế đã quyết định hỗ trợ 1 tỷ đồng cho công cuộc bảo tồn loài rùa đặc biệt quý hiếm này trong 5 năm tới. “Với việc bẫy bắt rùa Hoàn Kiếm để xác định giới tính đồng thời mở rộng tìm kiếm ở các vùng có nhiều hy vọng, chúng tôi tin rằng, có cơ sở để khôi phục được quần thể loài rùa quý hiếm nhất thế giới và mang tính biểu tượng này”, anh Thắng nói.
