Nông dân tiến bộ đi đầu
Là một trong những người tiên phong ở xã Ia Tiêm, huyện Chư Sê, tham gia mô hình sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn VietGAP, anh Phan Bá Vượng (tổ hợp tác An Bình) cho biết: Vụ vừa rồi, cà phê nhiều nơi mất mùa, nhưng rẫy của anh và những người trong tổ hợp tác vẫn đạt trên 4 tấn nhân/ha. Có được kết quả đó, là nhờ năm ngoái gia đình anh được tiếp cận với phương thức canh tác mới.
Theo anh Vượng, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP phải tuân theo một quy trình sản xuất rất chặt chẽ, nghiêm túc. “VietGAP quản lý tất cả các vấn đề liên quan đến vườn cây như mua phân ở đâu, chủng loại, bón như thế nào, bón bao nhiêu. Còn thuốc bảo vệ thực vật thì cần phải chẩn đoán đúng loại sâu bệnh, từ đó mới xác định loại thuốc cần sử dụng. Thuốc phải được kiểm tra nguồn gốc xuất xứ, sau khi dùng hết thì thu gom vỏ, bao bì để bảo vệ môi trường. Khâu sơ chế, bảo quản sản phẩm cũng rất quan trọng. Gia đình tôi phải đầu tư sân phơi xi măng, nhà kho, chỉ thu hoạch sản phẩm khi đạt trên 90% quả chín, phơi cho hạt cà phê đạt đúng ẩm độ 13%, sàng lọc tạp chất chỉ còn khoảng 1% rồi mới đóng bao cất vào kho”, anh Vượng kể.
Tính toán sơ bộ, mô hình trên có chi phí đầu tư ban đầu cao hơn 20% song bù lại năng suất, chất lượng lại tăng hơn 30% so với trước nên thu nhập được cải thiện rất rõ. “Khi sản phẩm đã đạt được tất cả các tiêu chí như đã nêu, vấn đề đầu ra hết sức đơn giản. Doanh nghiệp chế biến sẽ đến tận rẫy thu mua với giá cao hơn thị trường 2.000 đồng/kg tại bất kỳ thời điểm nào, không phải ngóng đợi người mua và bị chê ỏng chê eo như trước. Đó là chưa kể chi phí phân, thuốc do được mua tận gốc với giá sỉ nên cũng tiết kiệm được khá nhiều. Với mỗi tấn cà phê nhân, người nông dân lãi thêm chừng 10 triệu đồng so với lối sản xuất truyền thống”, anh Vượng cho biết.
Các nhà cùng nhập cuộc
Ước tính 27 ha của 14 hộ trong tổ hợp tác An Bình mỗi năm cho sản lượng tầm 120 tấn cà phê nhân. Theo cam kết, đơn vị thu mua hỗ trợ thêm 2 triệu đồng/tấn, nghĩa là tổ hợp tác An Bình sẽ thu thêm lợi nhuận trên 200 triệu đồng.
Trao đổi với phóng viên, ông Ngô Tấn Giác, Giám đốc Cty CP Cà phê Thu Hà (Cty Thu Hà) nói: Vốn là người trồng cà phê, ông thấu hiểu nỗi cơ cực của nông dân. Ông muốn giúp nông dân có thêm đồng lời mà khả năng doanh nghiệp có thể đáp ứng. Với việc hỗ trợ thêm 2 triệu đồng/tấn cà phê nhân cộng thêm bao bì và cho nông dân tổ hợp tác An Bình ký gửi hàng, doanh nghiệp vẫn không bị thiệt thòi. “Trước đây, tôi thu mua cà phê thông qua hệ thống thương lái. Giờ bù thêm cho nông dân 2.000 đồng/kg thay vì chi phí trung gian nhưng đáng tin hơn về cà phê sạch và chất lượng đảm bảo. Khi sản phẩm không an toàn, dễ truy nguyên được nguồn gốc như ai sản xuất, sản xuất ở đâu, sản phẩm ô nhiễm ở khâu nào. Chính vì vậy, dù giá thị trường có xuống thấp hơn 25 triệu đồng/tấn, Cty Thu Hà vẫn có thể thu mua cho tổ hợp tác An Bình với giá 30 triệu đồng/tấn”, ông Giác chia sẻ.
Để thu mua hết sản lượng cà phê của tổ hợp tác An Bình, ứng trước cho nông dân 70% tiền mặt như cam kết, Thu Hà phải chuẩn bị một lượng vốn lưu động khá lớn. Với sản phẩm được chứng nhận VietGAP, Ngân hàng Ngoại thương Chi nhánh Gia Lai cam kết bơm tiền không giới hạn, bất kỳ thời điểm nào để doanh nghiệp mua hàng cho nông dân. “Bất kỳ nông dân nào mạnh dạn tham gia sản xuất cà phê theo quy trình VietGap, Cty Thu Hà cũng sẵn sàng bao tiêu”, ông Giác tự tin cam kết.
Ông Lê Huy Toàn, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý Chất lượng Nông, Lâm, Thủy sản Gia Lai cho biết, tiêu chí hướng đến của việc sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP là đảm bảo an toàn chất lượng sản phẩm; bảo vệ môi trường; an sinh xã hội; truy nguyên nguồn gốc sản phẩm. Đây là mô hình mới triển khai tại Gia Lai từ năm 2014, có 2 hợp tác xã được xây dựng thí điểm là Chư Á và An Bình với tổng cộng gần 50 ha, sản lượng trên 200 tấn cà phê nhân, giúp nông dân thay đổi kiểu canh tác lạc hậu, tiếp cận tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm và thu nhập, tăng cường trách nhiệm đối với cộng đồng.
Theo ông Toàn, chi phí ban đầu cao, tiêu chuẩn ngặt nghèo nên những nông dân tự nguyện tham gia mô hình VietGAP đều là người có tâm huyết và đạo đức với nghề nghiệp. Vai trò của Nhà nước là trung gian xúc tác, hỗ trợ liên minh, liên kết với công ty cung ứng vật tư đầu vào, đầu ra tạo thành một chuỗi tương đối chặt chẽ, kiểm soát được nguy cơ.
