Ngày 21/11, Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi). Từ quan điểm của một số đại biểu khi thảo luận về dự thảo luật, đại biểu Nguyễn Bá Sơn (Đà Nẵng) đặt câu hỏi: Hành vi sở hữu tài sản không rõ nguồn gốc, hoặc nguồn gốc không hợp pháp, nói như luật pháp quốc tế là tài sản bất minh, thì có phải tài sản tham nhũng không?
Theo ông Sơn, phải bổ sung vấn đề này vào dự án luật để giải quyết hai vấn đề cốt tử của Luật PCTN. Một là giao thẩm quyền cho cơ quan chức năng kiểm soát, có quyền truy lùng đến cùng nguồn gốc của các loại tài sản. “Việc chuyển quyền sở hữu, xác lập quyền sở hữu tài sản ban đầu cho những khối tài sản lớn, rất lớn, đặc biệt lớn, nhưng không có bất kỳ sự kiểm soát nào từ phía cơ quan Nhà nước khiến đây trở thành nơi trú ẩn, cất giấu tài sản tham nhũng mà có. Đây chính là trở ngại trong công tác PCTN của chúng ta trong nhiều năm qua”, ông Sơn nói.
Vấn đề thứ hai theo ông Sơn là trách nhiệm về việc giải trình tài sản. "Chủ sở hữu phải có trách nhiệm chứng minh tài sản là hợp pháp, nếu không chứng minh được thì nhà nước “có quyền thu hồi” tài sản đó.
Việc chứng mình tài sản do phạm tội mà có là trách nhiệm của cơ quan nhà nước. Còn trong phạm vi điều chỉnh của dự luật này, trách nhiệm chứng minh nguồn gốc tài sản hợp pháp phải là của chủ sở hữu tài sản. Nếu không chứng mình được thì nhà nước thu hồi tài sản đó”, ông Sơn nói.
Ông Sơn kiến nghị Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội chỉ đạo ban soạn thảo đưa vấn đề này thành quan điểm trong công tác xây dựng pháp luật, đặc biệt là pháp luật liên quan đến việc phòng chống tham nhũng để làm nền tảng cho công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật sau này
Phát biểu tranh luận, đại biểu Dương Trung Quốc (Đồng Nai) khẳng định, vấn đề tham nhũng là vấn đề lớn, nếu coi đó là “căn bệnh” chúng ta đang muốn có thang thuốc đặc trị, nhưng xu thế hiện nay, ông thấy đang có sự “pha loãng” ra, làm mất đi hiệu lực thực sự.
“Chúng ta phải xác định rõ nội hàm. Có nhiều tải sản bất minh, nhưng không phải ăn cắp của nhà nước thì làm sao là tài sản tham nhũng? Chẳng hạn như tài sản buôn lậu mà có. Tham nhũng gắn liền với quyền lực và làm phương hại đến tài sản công. Nếu không phải của công thì không phải tham nhũng, nếu không có quyền thì không ai tham nhũng được”, ông Quốc nêu quan điểm. Theo đại biểu đoàn Đồng Nai, nếu cứ tràn lan như thế thì chính con “cá to lại lọt, toàn bắt con cá nhỏ”.
“Tôi nghĩ trước hết chúng ta phải huy động toàn bộ hệ thống pháp luật chứ không chỉ Luật PCTN, còn Luật PCTN tập trung vào những người có quyền lực sử dụng quyền lực để tư lợi cho mình. Còn minh bạch tài sản là rất cần thiết trong xã hội hiện đại, nó áp dụng tất cả các nước chúng ta chưa làm thì làm từng bước, mọi người dân đều làm, mọi nguồn thu nhập phải làm nhưng trước hết tập trung vào những người có khả năng làm phương hại đến của công”, ông Quốc nói.
Trong khi đó, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP HCM) cho rằng, với tài sản thì mọi công dân đều phải minh bạch, chứ không chỉ với quan chức, "nếu không thì cơ quan thuế sẽ vào cuộc".
Trước những ý kiến còn băn khoăn khi soi chiếu quy định về quyền sở hữu tài sản, theo ông Nghĩa, Hiến pháp chỉ bảo vệ nguồn tài sản “hợp pháp” chứ không bảo vệ tài sản “bất minh”.
Vấn đề đặt ra là làm thế nào, thu hổi ra sao? Theo luật sư Nghĩa, nếu không khéo sẽ làm phân tán nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách. Ông cũng cho rằng tham nhũng có sự thông đồng thông qua khu vực tư nhân. Ví dụ, tài sản trị giá 1 triệu USD đưa ra khu vực tư kê lên 1,5 triệu USD, rồi “lại quả” 500.000 USD. “Tài sản bất minh, ở cấp độ nào đó, tình huống nào đó nên đặt ra”, ông Nghĩa nói.
