'Hệ lụy của BOT ảnh hưởng đến người nghèo'

Tại buổi tọa đàm "Dự án BOT - Chính sách và giải pháp" diễn ra ngày 8/9 do Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) phối hợp với Viện nghiên cứu chính sách, pháp luật và phát triển (Viện PLD) tổ chức, luật sư Đức cho rằng: "Khi muốn thực hiện các dự án BOT (hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao), nhà đầu tư chỉ lo “đặt gạch” làm sao vào được dự án là xong, còn vốn chủ yếu là Nhà nước và các ngân hàng lo.

Ở Việt Nam, đầu tư BOT kiểu gì cũng lãi. Như có dự án, chủ đầu tư chỉ phải lo hơn 10% vốn, còn lại là vay ngân hàng, điều này làm méo mó nền kinh tế. Sau đó, nhà đầu tư lại tiếp tục chọn nhà thầu bằng phương pháp chỉ định và họ đưa ra chi phí càng cao càng tốt để kéo dài thời gian thu phí. Cuối cùng người dân nghèo bao giờ cũng phải thua thiệt nhiều nhất bởi phí BOT sẽ tác động đến hàng hóa, dịch vụ".

Vị luật sư cũng chỉ ra rằng, hiện quy định "quá thông thoáng" khi để Bộ Giao thông Vận tải, UBND tỉnh có thể uỷ quyền cho UBND quận, huyện ký những hợp đồng BOT với những dự án tổng mức đầu tư lên tới hàng trăm tỷ đồng.

Luật sư Đức cũng cho rằng đối với các dự án BOT "chỉ định thầu thì lo thân hữu nhưng đấu thầu không được khách quan như kỳ vọng".

"Khi đấu thầu xuất hiện toàn ‘quân xanh quân đỏ. Lúc đó đấu thầu lại là biện pháp để người ta hợp thức hóa chỉ định thầu một cách êm xuôi”, ông Đức nói.

Ông Đức cũng phản bác ý kiến cho rằng "người nghèo không có ô tô nên không chịu ảnh hưởng từ các trạm thu phí". Theo ông Đức, những hệ lụy của BOT tác động xấu đến nền kinh tế, chính những người nghèo phải chịu ảnh hưởng nhiều nhất.

"Cuối cùng người dân nghèo bao giờ cũng phải thua thiệt nhiều nhất bởi BOT sẽ tác động đến giá cả hàng hóa, dịch vụ", ông Đức bình luận.

TS Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng, các dự án theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) hiện đang có nhiều điều bất ổn.

"Thu phí BOT hiện nay như kiểu trấn lột, người dân không đi trên đường BOT thì không thể thu phí và không thể đường tránh một chỗ, đặt trạm thu phí chỗ khác, phải sửa ngay điều này. Trả một đồng thôi mà bất công người dân cũng không chịu, vì vậy phải dời trạm thu phí, không thể trấn lột người dân được", ông Dũng nói.

Đồng tình với quan điểm trên, ông Bùi Danh Liên - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội nhấn mạnh chi phí BOT tăng sẽ đẩy giá thành hàng hóa và nhiều chi phí khác tăng theo, từ đó tác động lớn đến cuộc sống của người dân, đặc biệt người thu nhập thấp.

Chia sẻ dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Việt Bắc, Giám đốc Công ty TAVIBA cho rằng vì đất nước còn nghèo, thiếu vốn nên có giải pháp BOT.  “Tôi thì không làm BOT nhưng tôi thấy làm BOT đi còn chậm hơn vì tắc đường, không thông thoáng bởi hình thức thu phí cổ điển mà dẫn đến tham nhũng ở trong đó. BOT mà không đấu thầu, không minh bạch đó là lợi ích nhóm vì có một nhóm người thỏa thuận với nhau về giá thu, thời gian thu để cho toàn dân phải chịu. Họ làm 1 đồng họ khai 3 vì họ được tự ý khai vốn, tự ý lập dự án đầu tư, tự ý tất cả”, vị đại diện doanh nghiệp nêu quan điểm.