Hậu quả khi dùng quá nhiều vitamin A

PGS.TS. BS. Đại tá Nguyễn Thanh Chò (Chủ nhiệm Bộ môn Dinh dưỡng, Viện Quân Y 103) đã trao đổi cụ thể về vấn đề này như sau:

Xin bác sĩ cho biết bản chất của vitamin A là gì?

Vitamin A là vitamin tan trong dầu, khi thừa không thải ra khỏi cơ thể hàng ngày như các loại vitamin tan trong nước, mà tích luỹ lại trong gan nên dùng thời gian dài có thể gây ngộ độc. Vitamin A rất sẵn có trong thực phẩm như: gan động vật, trứng, sữa... Và dạng tiền vitamin A (beta-caroten) có nhiều trong các loại củ quả có màu vàng, đỏ, da cam như cà rốt, đu đủ, gấc, chuối… các loại rau lá màu xanh đậm: rau ngót, rau muống, rau khoai lang, mồng tơi...

Nhiều người mắc các bệnh về mắt thường nghĩ ngay đến việc bổ sung vitamin A cho cơ thể bằng thuốc hay thực phẩm có nhiều vitamin A. Vậy theo bác sĩ thì vai trò của vitamin A đối với cơ thể là như thế nào?

Vitamin A cần thiết cho quá trình nhìn, sinh sản, phát triển, sự phân bào, sao chép gene và chức năng miễn dịch. Nhu cầu của cơ thể chỉ khoảng vài trăm microgam/ngày, nhưng khi thiếu nó cũng gây ra những rối loạn chuyển hóa quan trọng và là nguyên nhân của nhiều căn bệnh nguy hiểm.

Vitamin A được chỉ định dùng cho người mắc bệnh quáng gà, khô mắt, rối loạn nhìn màu mắt. Bệnh vẩy cá, bệnh trứng cá, chứng tóc khô dễ gãy, móng chân, móng tay bị biến đổi, hội chứng tiền đình, rối loạn mãn kinh, xơ teo âm hộ. Chứng mất khứu giác, viêm mũi họng mãn, điếc do nhiễm độc, ù tai. Nhiễm khuẩn hô hấp, tiêu hóa, phòng thiếu hụt vitamin A ở người mới ốm dậy, phụ nữ cho con bú, cường giáp. Nó cũng được chỉ định dùng cho trẻ em chậm lớn, mắc bệnh nhiễm khuẩn hô hấp…

Lạm dụng vitamin A sẽ gây ra những tác hại nào thưa bác sỹĩ?

- Nếu dùng quá nhiều caroten hay còn gọi là tiền vitamin A (ở các thực phẩm) gây tích trữ dưới da, làm vàng da nhất là ở lòng bàn tay, bàn chân. Những dấu hiệu này sẽ thuyên giảm nếu ngừng sử dụng vitamin A liều cao.

- Ở người lớn, lạm dụng vitamin A sẽ có các biểu hiện như đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn, khô da, rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ.

- Đối với bà bầu, sử dụng quá liều vitamin A có thể gây quái thai hoặc gây đẻ khó do rối loạn cơn co.

- Đối với trẻ em, khi sử dụng quá lượng vitamin A cần thiết cho cơ thể, trẻ sẽ mắc bệnh viêm da sần dạng vảy cá, trẻ chậm tăng cân, tăng chảy máu và đau xương, kìm hãm sự phát triển xương làm trẻ chậm lớn… Điều này ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của trẻ. Vì vậy, việc sử dụng cần theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Bác sĩ cho biết những biểu hiện như thế nào khi bị ngộ độc vitamin A?

- Chóng mặt liên tục

- Mờ mắt, nhìn không rõ đồ vật

- Kinh nguyệt bất thường

- Loãng xương

- Đau đầu thường xuyên

- Tóc rụng

- Mất ngủ

- Tiêu chảy

- Da bị mẩn ngứa, rối loạn sắc tố da

- Bạn có thể bị ngất xỉu trong lúc làm việc…

Vậy bác sĩ có lời khuyên gì cho những người đang sử dụng vitamin A?

Chúng ta không nên lạm dụng mà chỉ sử dụng một lượng vitamin A đủ với nhu cầu của cơ thể. Đặc biệt là không nên uống thêm vitamin A khi không cần thiết. Phụ nữ mang thai chỉ cần ăn nhiều các thực phẩm giàu vitamin A kể trên hàng ngày thì cũng cung cấp đủ vitamin A rồi.

Tuy nhiên, không nên kéo dài thời gian sử dụng các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin A. Thay vào đó, nên đa dạng hóa thực phẩm để có chế độ ăn tốt nhất cho cơ thể. Khi muốn bổ sung thêm vitamin A, cần có sự chỉ dẫn của bác sĩ.