Trăm nghe nhưng chưa lần thấy
Cùng với các phương pháp chữa bệnh theo kinh nghiệm dân gian như uống nghệ, uống mật ong… hiện nay rất nhiều người bị đau dạ dày đã chọn cách ăn gạo nếp với hy vọng được hết bệnh.
Đến khoa Tiêu Hóa của Bệnh viện Quân y 354, Hà Nội, tôi thấy rất nhiều người đang xếp hàng ngồi chờ đến lượt mình vào nội soi dạ dày. Trong lúc chờ đợi, tôi trò chuyện với chị Nguyễn Thị T. 45 tuổi quê Ninh Bình. Khi tôi hỏi: “Chị đã nghe nói gạo nếp chữa bệnh đau dạ dày bao giờ chưa?”.
Chị T. thật thà “Tôi có nghe nói thế, cũng thử chữa vài lần theo cách mà người ta mách, nhưng không biết có hiệu quả gì không, chỉ biết dạ dày ngày càng đau. Lúc đói thì đau vùng thượng vị, ăn xong là buồn nôn, bụng cồn cào khó chịu. Hôm nay, tôi quyết định phải đi khám bác sĩ”.
Tôi lại bắt chuyện với một anh đang ngồi gần chị T., anh này tự xưng là Trần Văn K. là người nhà của bác sĩ chủ nhiệm khoa tiêu hóa bệnh viện này, nên vào đây khám cho yên tâm. Khi nghe tôi hỏi câu hỏi tương tự chị T. thì anh tỏ vẻ ngạc nhiên nhìn tôi đáp “Đây là lần đầu tiên tôi nghe nói đấy. Tôi chưa bao giờ thử dùng cả. Nếu dùng gạo nếp mà chữa được bệnh thì tốt quá, tôi làm theo ngay, tiết kiệm tiền viện phí”.
Chưa có nghiên cứu khoa học
Dược sĩ Lê Thị Thanh (Công ty Dược IMS Việt Nam), trên thực tế chưa có một tài liệu khoa học nào chứng minh gạo nếp có thể chữa bệnh đau dạ dày, chỉ có một vài tài liệu của các nhà khoa học nước ngoài nghiên cứu cho thấy gạo nếp cẩm có tác dụng làm thuyên giảm các bệnh về tim mạch. Chính vì vậy, việc chữa bệnh bằng gạo nếp chỉ được áp dụng theo phương pháp dân gian truyền miệng chưa có nghiên cứu khoa học.
Tuy nhiên, có thể dễ dàng nhận thấy trong thực đơn dành cho người đau dạ dày tinh bột là món ăn không thể thiếu. Có thể vì thế mà gạo nếp được khuyến cáo dùng cho những người bị bệnh dạ dày.
Ngoài ra, nếu gạo nếp được coi là một phương thuốc để chữa bệnh thì cũng tùy theo cơ địa của mỗi người có thích hợp hay không mới đem lại hiệu quả, chứ không thể nào coi gạo nếp là “thần dược” ăn vào hết bệnh. Bên cạnh đó, gạo nếp nóng, ăn nhiều dễ sinh mụn nhọt, khó tiêu, khiến cho gan, thận, dạ dày của người bệnh phải làm việc nhiều hơn, gây suy yếu gan, thận, tác dụng ngược.
Tuy nhiên, chuyên gia dinh dưỡng Bùi Quang Sáng (Chủ nhiệm Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Quân y 354, Hà Nội) lại cho biết: Gạo nếp còn gọi là nọa mễ, đạo mề, giang mễ, nguyên mễ, là nhân của cây lúa nếp. Thành phần chính gồm có: chất bột 75%, protein 6,7%, chất béo, canxi, phospho, sắt, vitamin B1, axit fumalic, axit butanedioic... Cứ 100g gạo nếp cho khoảng 350kcal. Gạo nếp có tính ôn, vị ngọt, trung ích khí, ấm tỳ vị, giải độc, tiểu về đêm nhiều rất tốt. Gạo nếp còn chứa nhiều tinh bột, giầu protein nên người mắc bệnh đau dạ dày, tá tràng ăn vào rất tốt, có tác dụng làm giảm nhẹ bệnh.
Ngoài ra, dân gian hay dùng cơm nếp nóng để chườm chữa tắc tia sữa cho sản phụ. Lấy cơm nếp nguội giã nhuyễn, trộn với bột thuốc để bó gãy xương và bong gân. Gạo nếp còn được dùng để chữa rối loạn bài tiết mồ hôi, tiểu đường, rối loạn tiền đình, thiểu năng tuần hoàn não, chứng buồn nôn ở phụ nữ có thai...
Dùng gạo nếp đúng cách
- Gạo nếp là một loại chứa nhiều dinh dưỡng, tính nóng nếu ăn nhiều sẽ không mang lại hiệu quả, mà còn gây bệnh, nóng trong người, đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu, mọc nhiều mụn nhọt. Chính vì vậy, trung bình chỉ nên 2 lần/tuần. Mỗi lần chỉ ăn từ 30-50g.
- Không ăn các loại gạo nếp lên men như gạo nếp cẩm vì nó có thể làm cho người bệnh nặng thêm. Bởi acid chính là nguyên nhân gây ra viêm loét dạ dày, bất cứ đồ ăn nào lên men đều không nên ăn.
- Ngoài ra, gạo nếp có tính ấm nên những người mang thể chất lạnh, người đang sốt, ho khạc đờm vàng, vàng da, trướng bụng thì không nên ăn. Thành phần tạo độ dẻo của cơm nếp (amilopectin) lại gây khó tiêu, vì vậy không nên dùng nhiều gạo nếp cho trẻ nhỏ, người già, người mới ốm dậy, người gan, thận quá suy nhược. Nếu muốn ăn thì tốt nhất trộn lẫn gạo nếp với gạo tẻ, nấu thành cháo ăn cho dễ tiêu.
Bài thuốc từ gạo nếp
Cách 1: Cháo gạo nếp táo tàu: Gạo nếp lượng vừa đủ, cho thêm táo tàu đun thành cháo loãng. Ngày ăn từ 1-2 lần, giúp trị viêm dạ dày mãn tính và loét dạ dày. Hoặc có thể dùng gạo nếp thổi thành xôi ăn bình thường thay cho cơm tẻ cũng có tác dụng tốt.
Cách 2: Người viêm loét dạ dày, tá tràng nhiều khi thường thấy buồn nôn, khó chịu để hết cảm giác này có thể dùng: Gạo nếp 20g sao vàng phối hợp với gừng tươi 2g giã nhỏ, sắc với 200ml nước lọc, đem đun cho tới khi chỉ còn chừng 50ml nước là được. Uống mỗi ngày sẽ chữa được chứng buồn nôn, khó chịu do viêm loét dạ dày, tá tràng.
Cách 3: Gạo nếp 30g tán thành bột rồi nấu lên thành hồ, cho thêm 30g mật ong chế biến cho vừa ăn. Ăn nhiều lần trong ngày có tác dụng giảm đau bụng, hết buồn nôn, lợi mật, đỡ háo nước.
Thực đơn chuẩn cho người bệnh
Giai đoạn 1: Bắt đầu quá trình điều trị người bệnh chỉ nên uống sữa. Cứ 1-2 giờ/ lần, mỗi lần khoảng 100ml. Tổng năng lượng chỉ cần khoảng 1200kcal.
Giai đoạn 2: Khi dạ dày hết đau có thể chuyển dần sang ăn cháo, súp. Mỗi lần ăn khoảng 100-150ml. Sau đó, có thể chuyển sang ăn những thức ăn mềm nhiều tinh bột như gạo nếp, cơm tẻ, bánh quy…
Giai đoạn 3: Tiếp tục 5-6 ngày ăn cơm hoặc các đồ ăn mềm dễ tiêu hóa, dễ nuốt có lợi cho các hoạt động co bóp dạ dày.
