Giám sát chặt chẽ quá trình xem xét đặc xá
Ngày 8/8, tại phiên họp lần thứ 26, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Đặc xá (sửa đổi). Góp ý vào dự thảo luật, Trưởng Ban Dân nguyện của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải băn khoăn về tính minh bạch, công khai, công bằng khi lựa chọn, xét duyệt đối tượng đặc xá.
Theo bà Hải, quá trình bình bầu, lựa chọn đối tượng trong dự thảo và quy trình tương đối khép kín trong nội bộ ngành công an. “Hiện nay, có quy định trong chức năng trách nhiệm của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC), tuy nhiên tôi nhận thấy chưa được rõ ràng”, bà Hải nêu.
Giải đáp băn khoăn của đại biểu, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Sơn khẳng định, không có chuyện khép kín hay không minh bạch khi xét đặc xá. Ông Sơn lý giải, đối tượng được hưởng đặc xá được hướng dẫn, giải thích về luật và họ nhận thức đầy đủ quyền đến đâu, trường hợp nào được đặc xá. Cùng với đó, VKS thực hiện giám sát thường xuyên, chặt chẽ và là thành viên của hội đồng. Ngoài ra còn có cơ quan tổ chức khác cũng giám sát chặt chẽ quá trình xem xét đặc xá.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng thì bày tỏ băn khoăn về quy định liên quan đặc xá trong trường hợp đặc biệt khi mở rộng với đối tượng bị kết án treo, người đã được tha thù có điều kiện trước thời hạn. Về việc này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, đặc xá trong trường hợp đặc biệt là đáp ứng yêu cầu về chính trị, đối nội, đối ngoại và thực tế rất ít đối tượng được hưởng ân huệ này. Do tính chất “đặc biệt” nên việc mở rộng với đối tượng không ảnh hưởng gì đến chính sách khoan hồng và vẫn đảm bảo được yêu cầu đặt ra.
Tạo điều kiện cho người nghèo
Liên quan đến điều kiện thực hiện nghĩa vụ bồi thường và các nghĩa vụ dân sự, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc quy định này để tạo điều kiện cho người chấp hành án là người nghèo, chưa có điều kiện thực hiện nghĩa vụ dân sự thì vẫn được xét đặc xá. Một số ý kiến đề nghị quy định thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại là điều kiện bắt buộc, phải thi hành xong mới được xét đặc xá…
Theo Ủy ban Tư pháp, Luật Đặc xá hiện hành quy định phải chấp hành xong nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và các nghĩa vụ dân sự khác nhưng chỉ áp dụng đối với người phạm tội về tham nhũng và một số tội phạm khác do Chủ tịch nước quyết định. Dự thảo luật Chính phủ trình sửa theo hướng bắt buộc phải chấp hành xong nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và các nghĩa vụ khác đối với mọi loại tội phạm.
Quy định như dự thảo luật là mở rộng hơn so với luật hiện hành, dẫn đến có những người mặc dù quá trình cải tạo rất tốt, đáp ứng nhiều điều kiện luật định...nhưng do hoàn cảnh kinh tế khó khăn không có khả năng thi hành nghĩa vụ dân sự trong bản án hình sự (mà không phải do họ cố tình chây ì, không tự nguyện chấp hành án) thì sẽ không bao giờ được đặc xá, ảnh hưởng đến công bằng xã hội và giảm đi ý nghĩa của chính sách đặc xá, đồng thời làm mất đi động lực của những người bị kết án là người nghèo phấn đấu cải tạo tốt.
Ủy ban Tư pháp đề nghị chỉnh lý theo hướng: Đối với người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng hoặc một số tội phạm khác được Chủ tịch nước quyết định trong mỗi lần đặc xá phải thực hiện xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác, trừ trường hợp có quyết định của thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền về việc chưa có điều kiện thi hành án hoặc có văn bản của người được thi hành án đồng ý hoãn thi hành án, không yêu cầu thi hành án đối với tài sản không thuộc sở hữu của Nhà nước.
