Sáng 8/8, báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội một số vấn đề lớn của dự thảo Luật Đặc xá (sửa đổi), Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga đề cập đến các điều kiện được đề nghị đặc xá nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước tại điều 11 của dự thảo.
Liên quan đến điều kiện chấp hành án phí, các khoản tiền phạt, nhiều ý kiến đề nghị phải thi hành xong tiền phạt và án phí mới được xét đặc xá. Đồng thời, đề nghị không quy định Chủ tịch nước xem xét miễn chấp hành hình phạt tiền, án phí.
Bên cạnh đó, một số ý kiến thì đề nghị giữ như quy định của Luật Đặc xá hiện hành, chỉ bắt buộc thực hiện với người phạm tội tham nhũng và một số tội phạm khác do Chủ tịch nước quyết định.
Theo bà Nga, Uỷ ban Tư pháp nhận thấy, Luật Đặc xá hiện hành quy định điều kiện: phải chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền và án phí nhưng chỉ áp dụng đối với người phạm tội về tham nhũng và một số tội phạm khác do Chủ tịch nước quyết định. Dự thảo Luật của Chính phủ trình quy định theo hướng phải chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền và án phí là điều kiện bắt buộc với mọi loại tội phạm.
Quy định này một mặt tiếp tục kế thừa Luật hiện hành, mặt khác, tăng cường trách nhiệm, sự tự giác của người bị kết án phải chấp hành nghiêm nghĩa vụ thi hành các khoản tiền phạt và án phí đã tuyên trong bản án. Tuy nhiên, quy định này lại chưa bao quát hết trường hợp được Tòa án có thẩm quyền miễn chấp hành hình phạt tiền, miễn nộp án phí theo quy định của BLHS và Luật Thi hành án dân sự.
Vì vậy, tiếp thu ý kiến của nhiều ĐBQH và để bảo đảm đồng bộ với các quy định khác của hệ thống pháp luật, UBTP đề nghị chỉnh lý điểm c khoản 1 Điều 11 của dự thảo Luật như sau:“Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí hoặc có quyết định của Tòa án có thẩm quyền miễn chấp hành hình phạt tiền, miễn nộp án phí”.
Về điều kiện thực hiện nghĩa vụ bồi thường và các nghĩa vụ dân sự, nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc quy định này để tạo điều kiện cho người chấp hành án là người nghèo, chưa có điều kiện thực hiện nghĩa vụ dân sự thì vẫn được xét đặc xá.
Một số ý kiến đề nghị quy định thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại là điều kiện bắt buộc, phải thi hành xong mới được xét đặc xá. Cũng có ý kiến đề nghị làm rõ nếu việc bồi thường, thực hiện nghĩa vụ dân sự đối với cơ quan, tổ chức thì cơ quan, cá nhân nào có thẩm quyền quyết định thỏa thuận này.
Theo Uỷ ban Tư pháp, Luật Đặc xá hiện hành quy định phải chấp hành xong nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và các nghĩa vụ dân sự khác nhưng chỉ áp dụng đối với người phạm tội về tham nhũng và một số tội phạm khác do Chủ tịch nước quyết định. Dự thảo Luật của Chính phủ trình sửa theo hướng bắt buộc phải chấp hành xong nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và các nghĩa vụ khác đối với mọi loại tội phạm.
Quy định như dự thảo Luật là mở rộng hơn so với Luật hiện hành, dẫn đến có những người mặc dù quá trình cải tạo rất tốt, đáp ứng nhiều điều kiện luật định... nhưng do hoàn cảnh kinh tế khó khăn không có khả năng thi hành nghĩa vụ dân sự trong bản án hình sự (mà không phải do họ cố tình chây ì, không tự nguyện chấp hành án) thì sẽ không bao giờ được đặc xá, ảnh hưởng đến công bằng xã hội và giảm đi ý nghĩa của chính sách đặc xá, đồng thời làm mất đi động lực của những người bị kết án là người nghèo phấn đấu cải tạo tốt.
Do đó, tiếp thu ý kiến của nhiều ĐBQH, UBTP đề nghị chỉnh lý điểm d khoản 1 Điều 11 của dự thảo Luật như sau: “Đối với người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng hoặc một số tội phạm khác được Chủ tịch nước quyết định trong mỗi lần đặc xá phải thực hiện xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác, trừ trường hợp có quyết định của thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền về việc chưa có điều kiện thi hành án hoặc có văn bản của người được thi hành án đồng ý hoãn thi hành án, không yêu cầu thi hành án đối với tài sản không thuộc sở hữu của Nhà nước”.
