Chuyển đổi số ở Đồng bằng sông Cửu Long: Không ai bị bỏ lại phía sau

Chuyển đổi số không phải là cuộc cách mạng của công nghệ mà là cuộc cách mạng về thể chế. Thể chế cần đi trước một bước và được điều chỉnh linh hoạt để chấp nhận những cái mới: Công nghệ mới, sản phẩm mới, dịch vụ mới, mô hình mới. Chỉ có đổi mới sáng tạo, Việt Nam mới thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình.

Ông Dương Tấn Hiển - Ủy viên Ban thường vụ, Phó Chủ tịch thường trực UBND TP. Cần Thơ

Phát biểu tại khai mạc hội thảo, ông Dương Tấn Hiển - Ủy viên Ban thường vụ, Phó Chủ tịch thường trực UBND TP. Cần Thơ nhấn mạnh, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mở ra cho chúng ta nhiều cơ hội thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội mạnh mẽ và chuyển đổi số là hoạt động tất yếu cần được ưu tiên triển khai.

Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã liên tục chỉ đạo quyết liệt; các bộ, ngành Trung ương, nhất là Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành nhiều hướng dẫn thực hiện chuyển đổi số gắn với phát triển đô thị thông minh, phấn đấu hòa nhập kịp thời với xu thế hiện nay trên toàn cầu.

Thành phố Cần Thơ, với vị thế là trung tâm vùng Đồng bằng sông Cửu Long có những thuận lợi về kinh tế - xã hội, vị trí địa lý. Vì vậy, việc phải đi nhanh, đi trước trong khai thác tiềm năng thế mạnh của thành phố để tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, chuyển đổi số của vùng là xu thế tất yếu.

Theo ông Dương Tấn Hiển, hiện nay TP. Cần Thơ đã cơ bản xây dựng đầy đủ khung pháp lý về chuyển đổi số, trong đó xác định chuyển đổi số đảm bảo trên 3 trụ cột: chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Cần Thơ cũng đã thành lập Ban chỉ đạo về Chuyển đổi số cấp thành phố. Các ngành, địa phương cũng đã thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ công tác, thành lập Tổ Công nghệ số cộng đồng tại các địa phương để triển khai thực hiện...

“Theo đánh giá, vùng Đồng bằng sông Cửu Long chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu trong thời gian tới. Vì vậy, ngoài việc chuyển đổi số gắn với mục tiêu phục vụ người dân nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, còn phải góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu, đảm bảo sự phát triển bền vững của cả vùng”, ông Dương Tấn Hiển bày tỏ.

Nhà báo Lê Xuân Sơn - Tổng biên tập báo Tiền Phong

Phát biểu khai mạc hội thảo, nhà báo Lê Xuân Sơn – Tổng Biên tập báo Tiền Phong cho biết, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã nêu, một trong những đột phá chiến lược để thực hiện các mục tiêu Đại hội Đảng đề ra là chú trọng phát triển hạ tầng thông tin, viễn thông, tạo nền tảng chuyển đổi số quốc gia, từng bước phát triển kinh tế số, xã hội số.

Theo đó, Chiến lược và chương trình chuyển đổi số quốc gia đang được tích cực triển khai thực hiện. Năm 2021, Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số được thành lập gồm 16 thành viên, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính là Chủ tịch Ủy ban; Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam là Phó Chủ tịch thường trực Ủy ban và Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng là Phó Chủ tịch Ủy ban.

“Việc thành bại trong công cuộc này là một trong những yếu tố quyết định nhất việc chúng ta có thực hiện được ước mơ, khát vọng xây dựng thành công đất nước Việt Nam hùng cường vào khoảng năm 2045 – 2050 như Đại hội Đảng lần thứ XIII đặt ra hay không”, ông Sơn nói.

Nhà báo Lê Xuân Sơn thông tin, ngày 3/6/2020, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Chương trình đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam trở thành quốc gia số, ổn định và thịnh vượng, tiên phong thử nghiệm các công nghệ và mô hình mới, đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động quản lý, điều hành của Chính phủ, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, phương thức sống, làm việc của người dân, phát triển môi trường số an toàn, nhân văn, rộng khắp. Và năm 2022, năm đầu tiên nước ta có Ngày chuyển đổi số quốc gia, ngày 10/10.

Ông Sơn nhấn mạnh, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là một trong những lực lượng đi đầu trong thực hiện chuyển đổi số. Là cơ quan T.Ư của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, báo Tiền Phong rất nỗ lực truyền thông cho việc rất quan trọng này. Không chỉ vậy, báo còn tích cực tham gia vào hoạt động thực tiễn thúc đẩy quá trình này.

Trong vòng 3 năm nay, gần nhất là giữa tháng 4/2022, báo Tiền Phong đã phối hợp với các đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức chuỗi hoạt động của Ngày thẻ Việt Nam, bản chất là ngày hội của chuyển đổi số trong ngành ngân hàng.

Theo Tổng Biên tập báo Tiền Phong, Đồng bằng sông Cửu Long có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của cả nước, đặc biệt là trong phát triển nông nghiệp. Việc thúc đẩy chuyển đổi số sẽ giúp giảm chi phí sản xuất, giảm rủi ro thiên tai, nâng cao hiệu quả chất lượng sản phẩm, hướng tới xây dựng một nền nông nghiệp bền vững, chất lượng cao. Việc thúc đẩy chuyển đổi số ở Đồng bằng sông Cửu Long sẽ giúp chúng ta quản lý, khai thác, bảo vệ tốt hơn các nguồn tài nguyên vô giá đang bị đe doạ như quỹ đất đai, nguồn nước, nguồn lợi thuỷ sản…, hỗ trợ hiệu quả công cuộc chống biến đổi khí hậu…

“Với mong muốn giới thiệu những mô hình hay, kinh nghiệm tốt trong triển khai chuyển đổi số tại các địa phương Đồng bằng sông Cửu Long để đóng góp vào việc thúc đẩy thực hiện chủ trương, chính sách quan trọng này, báo Tiền Phong phối hợp với UBND TP. Cần Thơ và Tập đoàn VNPT tổ chức Hội thảo: Thúc đẩy Chuyển đổi số ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Với một phiên toàn thể và hai phiên tọa đàm chuyên đề, chúng tôi hy vọng, hội thảo sẽ mang lại nhiều thông tin thiết thực, bổ ích cho toàn thể các vị khách quý ngồi đây cũng như độc giả của báo Tiền Phong trên cả nước.

Chúng tôi cũng hy vọng hội thảo có thể lan tỏa, nhân rộng các mô hình hay, kinh nghiệm tốt, những kiến nghị, giải pháp phù hợp để thúc đẩy chuyển đổi số trong cả nước nói chung, Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng”, ông Sơn nói.

Ông Phan Tâm - Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông

Phát biểu tại hội thảo, ông Phan Tâm - Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, nhấn mạnh, chuyển đổi số là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng, vừa cấp bách, vừa lâu dài của toàn vùng.

Theo ông Phan Tâm, có rất nhiều việc phải làm để thúc đẩy chuyển đổi số. Đầu tiên là nhiệm vụ phát triển mạnh hạ tầng số, đặc biệt là hạ tầng điện toán đám mây; kế đến là nhiệm vụ thông minh hóa hạ tầng các ngành, lĩnh vực; đẩy mạnh triển khai chính quyền điện tử hướng tới chính quyền số…

Thứ trưởng Phan Tâm đề nghị tập trung thảo luận làm rõ, cụ thể các bài toán phát triển cần giải quyết. Theo ông Tâm, để người dân Đồng bằng sông Cửu Long được nâng cao chất lượng cuộc sống, phải giúp người dân thoát nghèo, giúp người nông dân tránh được thực tế được mùa mất giá, phụ thuộc vào thương lái trung gian. Muốn vậy cần chuyển đổi số để tạo thương hiệu gia đình cho sản phẩm bằng cách cá thể hoá sản vật với mảnh vườn nhà mình.

Bên cạnh đó, phải chuyển đổi số giáo dục, y tế và các ngành mũi nhọn. Về y tế, nên chuyển đổi số bằng cách ứng dụng "Bác sĩ AI" có thuật toán khám, chẩn đoán bệnh nhanh, chính xác, hoàn toàn tự động; triển khai nền tảng tư vấn, khám chữa bệnh từ xa để mỗi người dân có một bác sĩ riêng, được kết nối các bệnh viện Trung ương và địa phương, sử dụng bác sỹ tốt nhất cho người dân trong Vùng; Mỗi người dân một sổ sức khỏe điện tử theo suốt cuộc đời.

Về giáo dục, Thứ trưởng Phan Tâm gợi mở, chuyển đổi số bằng các chọn nền tảng dạy, học trực tuyến, học sinh nông thôn cũng được giảng dạy bởi giáo viên tốt nhất ở thành thị/nước ngoài, học sinh mọi miền đều có cơ hội tiếp cận học liệu như nhau; công tác giảng dạy được hỗ trợ bằng AI, học sinh được hỗ trợ tự học, cá thể hóa theo trình độ, năng lực.

“Vùng nên cân nhắc chọn chuyển đổi số lĩnh vực giáo dục, đào tạo là ưu tiên số 1 để phát triển nhanh nhân lực số. Cho phép, thúc đẩy đại học số. Đại học số không cần nhiều giảng đường, giáo viên. Đại học số thì sinh viên vẫn ở nhà, vẫn cày cấy giúp bố mẹ và vẫn học đại học. Đại học số thì nhiều người có thể học đại học. Đại học số có thể giúp giải quyết bài toán thiếu nhân lực số…”, Thứ trưởng Phan Tâm nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Phú Tiến - Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số Quốc gia

Tại hội thảo, ông Nguyễn Phú Tiến - Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số Quốc gia, trình bày tham luận về nền tảng chính sách, thể chế thúc đẩy chuyển đổi số.

Ông Tiến cho biết, từ năm 2019, đã có Nghị quyết số 52 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; năm 2020 có quyết định của Thủ tướng về phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025 định hướng đến năm 2030 là bước khởi động nhận thức về chuyển đổi số; đến năm 2021 bắt đầu triển khai, trải nghiệm về chuyển đổi số và đến năm 2022 đẩy mạnh chuyển đổi số theo hướng lấy người dân làm trung tâm, toàn dân và toàn diện; các bộ, ngành, địa phương ban hành kế hoạch, chương trình thực hiện.

Ông Tiến khẳng định, tầm nhìn về chuyển đổi số của Việt Nam bắt nhịp được với các nước phát triển.

Tại hội thảo, ông Tiến trình bày một số nội dung cụ thể về việc triển khai chương trình Chuyển đổi số quốc gia theo Quyết định 749 của Thủ tướng Chính phủ.

Cụ thể, theo ông Tiến, phải tạo nền móng chuyển đổi số, trong đó nhiệm vụ đầu tiên là chuyển đổi nhận thức về chuyển đổi số.

Ông Tiến cho rằng, những người đứng đầu các đơn vị phải vào cuộc, chịu trách nhiệm chính về chuyển đổi số, tiến hành thử nghiệm chuyển đổi số. Cùng với đó, phải kiến tạo thể chế, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật và phát triển hạ tầng số như hạ tầng băng rộng, mạng 5G…

Về nhiệm vụ phát triển Chính phủ số, các nền tảng chính phủ điện tử, ông Tiến cho rằng, đến nay, về môi trường pháp lý, các văn bản quy định về phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số đã cơ bản hoàn thành. Ông Tiến cũng nói về các nhiệm vụ phát triển kinh tế số, xã hội số theo hướng tích hợp công nghệ số một cách tự nhiên và mặc định vào cuộc sống, mang lại những lợi ích cho người dân, doanh nghiệp…

TS. Nguyễn Quân - Chủ tịch Hội tự động hóa Việt Nam, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ

TS. Nguyễn Quân - Chủ tịch Hội tự động hóa Việt Nam, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, chuyển đổi số dù được rất quan tâm, nỗ lực, song quá trình này vô cùng khó và diễn ra chậm.

Ở góc độ chuyên gia, ông Quân cho biết, đã có đề xuất sớm có đạo luật về cơ sở dữ liệu, vì hiện nay, dữ liệu là lĩnh vực rất lớn, ai làm chủ được dữ liệu thông tin, người đó sẽ làm chủ về kinh tế và làm chủ thế giới. Thế nhưng chúng ta lại chưa có luật về dữ liệu, chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu quốc gia một cách hoàn chỉnh, khoa học.

“Bộ Công an có cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, là một bộ phận rất quan trọng rồi, song có nhiều lĩnh vực khác chúng ta chưa có cơ sở dữ liệu quốc gia. Vì thế quy hoạch tổng thể quốc gia của chúng ta rất khó khăn”, ông Quân cho hay.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cũng lưu ý, dữ liệu là một tài sản, tài nguyên, có đặc thù rất đặc biệt, các tài sản khác khi chia sẻ thì nó bị giảm đi, nhưng dữ liệu là loại tài sản càng chia sẻ giá trị càng lớn. Nếu chúng ta có một cơ sở dữ liệu mà không ai dùng, nó không có giá trị, nhưng càng nhiều người dùng, giá trị càng lớn.

“Để có cơ sở dữ liệu quốc gia như vậy, chúng ta cần có luật, quy định về cấu trúc, thẩm quyền, quyền sở hữu, quy định về chia sẻ, quyền lợi của các bên…”, ông Quân nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, TS. Nguyễn Quân cũng lưu ý đến vấn đề nguồn nhân lực cho chuyển đổi số, với địa phương, xây dựng chính quyền số không đơn giản, nhất là các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, Tây Bắc, chuyên gia vô cùng ít. Như vậy, chúng ta phải có chính sách đào tạo, bồi dưỡng chuyên gia chuyển đổi số.

Cùng với đó, TS. Nguyễn Quân cũng cho rằng, cần đầu tư hơn nữa nguồn lực vật chất và tài chính cho chuyển đổi số.

“Chuyển đổi số cần một hệ sinh thái tương ứng, trong đó có thể chế, hạ tầng số, cơ sở dữ liệu số và các nền tảng công nghệ số, các sản phẩm công nghệ số. Hệ sinh thái số đòi hỏi nguồn lực đầu tư rất lớn”, TS Quân nói.

Chuyên gia tư vấn độc lập về chuyển đổi số Nguyễn Tuấn Hoa

Tham luận tại hội thảo, chuyên gia tư vấn độc lập về chuyển đổi số Nguyễn Tuấn Hoa cho biết, chúng ta đều mong muốn chuyển đổi số nhanh, nhưng thời gian qua “làm hơi chậm”.

Ông Hoa đánh giá cao hội thảo được tổ chức về thúc đẩy chuyển đổi số ở Đồng bằng sông Cửu Long, tập trung chủ yếu vào vấn đề chuyển đổi số trong nông nghiệp. “Nếu chuyển đổi số, nông nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long sẽ có nhiều điều kiện để phát triển, nếu nông nghiệp phát triển, nhiều yếu tố sẽ phát triển, đi theo”, ông Hoa nói.

Ông Hoa cho biết, trọng tâm của chuyển đổi số cần hướng đến là thông minh hoá quy trình sản xuất và thông minh hoá quy trình quản lý. “Chìa khoá nằm ở chỗ đó”, ông Hoa nói thêm.

Cụ thể, ông Hoa nêu, để thông minh hoá quy trình quản lý, cần đưa máy móc vào để quy trình diễn ra chính xác, giảm thiểu can thiệp của con người, từ đó tạo ra quy trình mới.

Ông Hoa cũng cho rằng, cần chú trọng vào chuyển đổi số trong quy trình sản xuất mới tạo ra của cải vật chất, để tạo ra bùng nổ, đột phá trong khâu sản xuất ở Việt Nam, bởi nền kinh tế hiện nay là nền kinh tế tuyến tính, phải chuyển sang kinh tế tuần hoàn, kinh tế số, lấy công nghệ số là nền tảng, làm thay đổi hoàn toàn nền nông nghiệp của Đồng bằng sông Cửu Long.

Tại hội thảo, ông Cao Gia Huấn - Trưởng Ban Công nghệ thông tin chia sẻ về những thành công có được của Tập đoàn Lộc Trời. Trong đó, tập đoàn đã xây dựng hệ thống bao tiêu trải khắp Đồng bằng song Cửu Long, liên kết sản xuất bao tiêu, cung cấp thuốc, phân, giống, cơ giới hoá, dịch vụ…cho bà con nông dân.

Về nhân lực, tập đoàn hiện có 1.200 kỹ sư nông nghiệp trên toàn quốc, hỗ trợ bà con về canh tác an toàn, đảm bảo quy trình về sản phẩm, sản xuất lúa gạo xuất khẩu… Đặc biệt, bà con nông dân không phải ứng tiền trả trước, thay vào đó tập đoàn sẽ liên kết với ngân hàng, bảo lãnh cho vay.

Bên cạnh đó, tập đoàn cũng đưa một số ứng dụng về chuẩn đoán sâu bệnh, bà con có thể cung cấp hình ảnh, qua đó tập đoàn sẽ đưa ra những kiến nghị để tăng tiện ích cho bà con nông dân.

“Hiện, tập đoàn đã liên kết với các đối tác lớn, trong đó có Viettel, VNPT, rút ngắn liên kết, mang lại hiệu quả cao cho bà con nông dân”, đại diện Tập đoàn Lộc Trời chia sẻ.

Thạc sĩ Nguyễn Tất Thắng

Tại hội thảo, Thạc sĩ Nguyễn Tất Thắng tiếp tục trình bày kết quả triển khai Hệ thống thông tin quản lý đất đai (VNPT iLIS) tỉnh Cà Mau “thần tốc” trong 25 ngày.

Theo đó, ngày 14/9, tại Hội nghị chuyển đổi số tỉnh Cà Mau đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, ông Trịnh Văn Lên - Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Cà Mau, phản ánh, phần mềm quản lý đất đai mà sở đang dùng chỉ phục vụ tốt trong nội bộ ngành, khi chuyển hồ sơ địa chính sang cơ quan thuế thì không tương thích, dẫn đến gặp nhiều khó khăn.

Sau khi nghe phản ánh, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng chỉ đạo Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) viết ngay phần mềm thay thế, khắc phục nhược điểm và đáp ứng tốt nhu cầu quản lý sau này.

Theo đại diện Tập đoàn VNPT, cùng với sự hỗ trợ của Sở TT&TT, VNPT đã tập trung mọi nguồn lực, để trong thời gian rất ngắn (25 ngày) hoàn thành chính thức, đưa vào vận hành khai thác VNPT iLIS tỉnh Cà Mau, tạo điều kiện thuận lợi giúp người dân tiếp cận được thông tin về đất đai, quy hoạch. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi trong việc giải quyết thủ tục hành chính.

Theo ông Hoàng Thế Thanh - Giám đốc Công ty Bảo Kim, đây là xu hướng tất yếu của nền kinh tế hiện đại, mang lại tiện ích vô cùng lớn cho người dân trong khâu thanh toán, nộp tiền, tiết kiệm được rất nhiều thời gian di chuyển.

Hiện Bảo Kim đã phối hợp với 48 ngân hàng, đồng hành với hơn 100 trường đại học, thanh toán học phí không dùng tiền mặt. “Cha mẹ học sinh có thể truy cập, xem tình hình học tập, đóng học phí của con em mình”, ông Thanh chia sẻ.