Sáng 15/1, tại hội thảo điểm lại pháp luật kinh doanh năm 2018, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, năm 2018 được coi là năm của cải cách thể chế, với việc “đồng khởi” của những nỗ lực cắt giảm các điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính kiểm tra chuyên ngành.
Đây là hai điểm nghẽn lớn nhất cho việc gia nhập thị trường và lưu thông thương mại qua biên giới, và cũng là hai rào cản lớn nhất cho phát triển kinh tế tư nhân và hội nhập – với tư cách là những động lực quan trọng hàng đầu của công cuộc phát triển kinh tế ở Việt Nam.
“Chúng ta đã làm được nhiều việc trong cuộc đồng khởi này, khi 50% điều kiện kinh doanh và thủ tục kiểm tra chuyên ngành được đơn giản hóa hoặc dỡ bỏ. Điều này đã giải phóng doanh nghiệp khỏi hàng ngàn các thủ tục và chi phí không cần thiết, góp phần thúc đẩy hoạt động của doanh nghiệp, mang lại niềm tin cho giới kinh doanh”- ông Lộc nói.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm sáng, theo ông Lộc, bức tranh về pháp luật kinh doanh 2018 cũng vẫn còn những điểm mờ, cải cách ở nhiều lĩnh vực vẫn còn chậm và chưa thực chất.
Theo ông, chúng ta vẫn đang dùng tư duy cũ để quản lý những mô hình kinh doanh mới. Kinh doanh thông minh nhưng quản lý nhà nước vẫn thủ công. Vẫn thấy tình trạng gập ghềnh trong tư duy quản lý của các bộ ngành.
Chẳng hạn, về cắt giảm điều kiện kinh doanh, dù tỷ lệ cắt giảm, đơn giản hóa khá cao, trên 50% nhưng vẫn thấy không ít tính hình thức, đối phó trong đó. Có nhiều đề xuất chỉ mang tính sửa sang câu chữ (yêu cầu phương án kinh doanh từ có 4 nội dung còn 2 nội dung); nhiều điều kiện kinh doanh vướng nhưng vẫn chưa được xem xét để bãi bỏ trong đợt rà soát này…
Trong những văn bản được ban hành trong năm 2018 vẫn có rất nhiều quy định về thủ tục hành chính bất cập, không có tính cải cách (thiếu minh bạch, thời gian thủ tục kéo dài, phương thức thực hiện vẫn là truyền thống).
Việc kết nối thủ tục trên Cổng thông tin điện tử một cửa quốc gia còn chậm (tính đến tháng 9/2018 mới chỉ có 68 thủ tục có thể thực hiện được trên Cổng). Dự kiến đến năm 2020 sẽ có 284 thủ tục, tuy nhiên trong 68 thủ tục trên chỉ có duy nhất một thủ tục thực hiện điện tử hoàn toàn, còn lại, dù doanh nghiệp có nộp hồ sơ điện tử, vẫn phải nộp thêm một bản giấy…
Theo VCCI, kiểm tra chuyên ngành cần tiếp tục cải thiện nhằm hỗ trợ tốt hơn cho DN Việc mở cửa cho tư nhân tham gia vào hoạt động kiểm tra chất lượng sản phẩm hàng hóa chưa được thực hiện một cách đồng bộ giữa các ngành. Cơ quan nhà nước vẫn giữ độc quyền kiểm tra đối với một số loại sản phẩm hàng hóa – mà có thể trao quyền cho tư nhân thực hiện được…
Ông Lộc cũng cho biết, các giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân vẫn thiên về các biện pháp ưu đãi, hỗ trợ mà “ngập ngừng” trong việc giải quyết những vấn đề cốt lõi về thể chế. Đó là quyền tài sản đối với đất đai, bảo hộ sở hữu trí tuệ, chống gian lận, hàng giả hàng nhái, bảo đảm thực thi hợp đồng, tăng cường sự minh bạch và trách nhiệm giải trình của cơ quan quản lý và tôn trọng quyền tự quyết của doanh nghiệp. “Đích đến của một môi trường kinh doanh an toàn, thuận lợi vẫn còn xa”- ông Lộc chia sẻ.
Chủ tịch VCCI cũng cho rằng, sự chồng chéo thiếu nhất quán của hệ thống pháp luật nhiều khi đã đẩy người dân và doanh nghiệp vào tình thế khó. “Tình trạng mỗi bộ ngành một luật. Theo luật của bà Bộ trưởng này thì đúng, chiểu theo luật của ông Bộ trưởng khác thì sai. Chính quyền địa phương và doanh nghiệp nhiều khi phải “chết đứng như Từ Hải”- ông Lộc nói.
Theo Chủ tịch VCCI, các rào cản về môi trường kinh doanh phi lý cần phải tiếp tục được dỡ bỏ, hoạt động cải cách về điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính tiếp tục được thúc đẩy một cách thực chất hơn.
Ngay từ đầu năm nay, Chính phủ đã ban hành 2 Nghị quyết có tính chất “xương sống” trong năm 2019 nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện môi trường kinh doanh trong năm được xem là “bản lề” này.
