Khi não bộ bị tấn công
Tháng 3 vừa qua, Trung tâm Đột quỵ tiếp nhận một bệnh nhân nữ, 33 tuổi, nhập viện trong tình trạng đau đầu dữ dội kèm co giật. Khai thác tiền sử cho thấy bệnh nhân đang sử dụng thuốc tránh thai dạng uống được ba tháng. Các kết quả chẩn đoán hình ảnh xác định bệnh nhân bị huyết khối xoang tĩnh mạch não, kèm theo xuất huyết. Dù được can thiệp tích cực bằng thuốc chống đông và thuốc kháng co giật, bệnh nhân vẫn để lại di chứng tê nửa người, cần thời gian dài để phục hồi chức năng.
Trường hợp khác là một phụ nữ 34 tuổi, cũng sử dụng thuốc tránh thai, nhập viện với biểu hiện đau đầu kéo dài. Bệnh nhân được chẩn đoán huyết khối tĩnh mạch não, may mắn chưa ảnh hưởng đến nhu mô não. Sau một tuần điều trị, bệnh nhân hồi phục hoàn toàn và được xuất viện.
Theo ThS. Đinh Trung Hiếu - Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, thuốc tránh thai mang lại hiệu quả rõ rệt trong kiểm soát sinh sản nhưng lại có thể kích hoạt quá trình đông máu trong cơ thể, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. “Thành phần estrogen trong thuốc làm tăng fibrinogen và prothrombin – những yếu tố thúc đẩy hình thành cục máu đông. Đồng thời, estrogen cũng làm giảm protein S, chất ức chế đông máu tự nhiên. Sự thay đổi này có thể khiến cơ thể mất cân bằng cơ chế chống đông, dẫn đến nguy cơ huyết khối tăng cao”, bác sĩ Hiếu phân tích.
 |
Nhiều phụ nữ đột quỵ do sử dụng thuốc tránh thai |
Một nghiên cứu công bố tại Iran năm 2024 cho thấy: hơn 50% phụ nữ mắc huyết khối tĩnh mạch não từng sử dụng thuốc tránh thai, trong đó 70% dùng thuốc tránh thai thế hệ thứ hai – loại chứa estrogen liều tương đối cao. Trước đó, một phân tích tổng hợp từ năm 2015 cũng kết luận, nguy cơ mắc huyết khối tĩnh mạch não ở người dùng thuốc tránh thai cao gấp gần 8 lần so với người không dùng.
Đáng lưu ý, với người mang đột biến gen Factor V Leiden – một dạng rối loạn đông máu di truyền – nguy cơ huyết khối khi sử dụng thuốc tránh thai có thể tăng từ 20 đến 30 lần. Các yếu tố như hút thuốc, béo phì, tiền sử gia đình có người từng bị đột quỵ, hoặc từng có huyết khối trước đó cũng khiến rủi ro tăng lên đáng kể.
Không chủ quan với những dấu hiệu cảnh báo
“Thuốc tránh thai là công cụ hữu hiệu, nhưng nếu sử dụng không đúng cách, nó có thể trở thành “quả bom hẹn giờ” đối với sức khỏe,” bác sĩ Hiếu nhấn mạnh, đồng thời khuyến cáo, người đang sử dụng thuốc tránh thai cần cảnh giác với các triệu chứng như đau đầu dữ dội, đặc biệt nếu đau nhiều hơn về đêm, đau không thuyên giảm dù đã dùng thuốc giảm đau. Các dấu hiệu như co giật bất thường, rối loạn ý thức, mờ mắt hoặc yếu liệt một bên cơ thể cũng là những tín hiệu cấp cứu cần đi khám ngay lập tức.
Để giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm, ThS.BS Đinh Trung Hiếu đưa ra một số khuyến nghị:
- Thăm khám và tư vấn kĩ càng trước khi bắt đầu dùng thuốc tránh thai, đặc biệt với người có tiền sử bệnh lý mạch máu hoặc rối loạn đông máu.
- Xét nghiệm gen nếu có tiền sử gia đình bị đột quỵ hoặc huyết khối bất thường.
- Duy trì lối sống lành mạnh, không hút thuốc, uống đủ nước và không bỏ bữa khi dùng thuốc tránh thai.
- Theo dõi sát các dấu hiệu bất thường trong thời gian sử dụng thuốc.
- Tái khám định kì, nhất là trong 3 tháng đầu tiên sau khi bắt đầu sử dụng.
“Thuốc tránh thai không phải là thủ phạm, nhưng nếu sử dụng tùy tiện và thiếu sự giám sát y tế, hệ lụy để lại có thể rất nghiêm trọng. Mỗi người phụ nữ cần tự trang bị kiến thức và chủ động bảo vệ sức khỏe chính mình”, bác sĩ Hiếu khuyến cáo.
