Bạt núi lấy ​mặt bằng xây nhà máy, nhà dân bị vùi lấp: Vòng vo xin chỉ đạo

Trắng tay

Theo phản ánh của người dân, tháng 9/2020, quá trình thi công san lấp lấy mặt bằng phục vụ việc di dời Nhà máy thép Việt - Pháp từ Điện Bàn lên cụm công nghiệp thôn Hoa khiến nhà cửa, tài sản, ruộng vườn, ao hồ của người dân bị đất đá vùi lấp.

Có mặt tại hiện trường, phóng viên ghi nhận cả một quả núi cao tại khu vực lối vào nhà máy xi măng Xuân Thành đã bị san phẳng. Ngay phía dưới chân núi, toàn bộ nhà cửa của 4 hộ dân cùng ruộng vườn, ao cá của 7 hộ dân khác bị vùi lấp sâu trong bùn đất, không thể khắc phục.

Bà Nguyễn Thị Toàn (51 tuổi) cùng 2 con mấy tháng nay phải ở tạm tại nhà sinh hoạt cộng đồng cũ của thôn Hoa sau khi nhà cửa bị vùi lấp. Bà Hoa kể, đêm 17/9/2020, mưa lớn khiến đất đá từ phía trên khu vực san ủi mặt bằng chảy ào xuống vùi lấp nhà cửa của người dân. Rất may gia đình bà kịp thời tháo chạy nên thoát chết. Tuy nhiên, toàn bộ tài sản của gia đình bà và của các hộ dân xung quanh đã không thể cứu vãn do đất, đá, bùn non vùi lấp dưới độ sâu 3 - 4 m.

Bà Toàn cho biết, sau khi xảy ra sự việc, bà được chính quyền bồi thường 56 triệu đồng. Số tiền này quá ít để gia đình bà có thể mua đất, làm nhà ổn định lại cuộc sống.

“Rõ ràng nhà cửa của người dân bị vùi lấp do việc san ủi mặt bằng thi công nhà máy ở phía thượng nguồn. Người dân chỉ mong muốn được đền bù thoả đáng để có thể di dời, làm lại nhà cửa ổn định cuộc sống. Việc đền bù theo mức của huyện đưa ra là quá thấp”, bà Toàn cho biết.

Gia đình bà Toàn thuộc diện hộ nghèo, chồng mất sớm, mình bà nuôi 3 con ăn học. Sau khi xảy ra sự việc, do không còn chỗ ở nên mẹ con bà phải xin ở tạm tại nhà sinh hoạt cộng đồng cũ của thôn.

Ông Nguyễn Trọng Quỳnh (57 tuổi, một hộ dân tổ 3, thôn Hoa), cho biết: Sống ở đây mấy chục năm chưa bao giờ thấy hiện tượng này. Chỉ khi máy móc, bạt núi, san ủi làm mặt bằng, mưa lớn đất đá mới chảy ào xuống lấp nhà dân. “Chính quyền huyện đổ lỗi do thiên tai. Nhưng rõ ràng ở đây có cả thiên tai và nhân tai gây ra nhiều thiệt hại. Người dân đã nhiều lần có đơn kiến nghị lên các cấp nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết thấu đáo”,  ông Quỳnh bức xúc.

Tương tự, hộ dân khác có nhà cửa, đất vườn ao cá bị vùi lấp cũng bày tỏ mong muốn chính quyền các cấp của huyện Nam Giang và tỉnh Quảng Nam sớm có chính sách đền bù, di dời hợp tình hợp lý để người dân sớm ổn định cuộc sống.

Hiểm họa tiếp tục treo trên đầu dân

Leo dốc cao, chúng tôi có mặt tại khu vực hiện trường san ủi mặt bằng cụm công nghiệp và nơi dự kiến làm nhà máy thép. Hiện tại công việc san ủi, tạo mặt bằng tại đây đã tạm dừng. Cả một quả núi lớn đã được san phẳng để lấy mặt bằng rộng hơn 20ha. Từ đây nhìn về phía dưới, ngoài các hộ dân bị vùi lấp là cả một khu vực rộng lớn với hàng chục hộ dân và tuyến giao thông huyết mạch QL14B. Tại khu vực taluy âm, các điểm xói, sạt lở kéo dài xuống phía dưới hàng chục mét. Nhiều vị trí đất đá, nền đất nứt toác, xói lở nham nhở, chỉ cần một trận mưa lớn nguy cơ sạt lở tiếp tục xảy ra. Trong khi đó, tại nhiều vị trí mặt nền ở sâu bên trong những vết nứt lớn kéo dài, tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, ông Thái Minh Hoàng, Giám đốc Ban quản lý Dự đầu tư xây dựng huyện Nam Giang, cho biết: Việc sạt lở vùi lấp nhà cửa, ruộng vườn của người dân là do việc san ủi mặt bằng đúng dịp mưa bão lịch sử là điều ngoài tính toán, không ai mong muốn. Huyện đã có chỉ đạo các ngành liên quan để phối hợp xử lý, hỗ trợ, bồi thường thiệt hại cho người dân. Trước mắt, chính quyền bước đầu hỗ trợ bồi thường theo kê khai của các hộ dân. Về lâu dài sẽ phải di dời, giải tỏa khu vực này. Việc bồi thường phải có thời gian, phải đo đạc kiểm kê, tiến hành áp giá đền bù, niêm yết công khai theo đúng quy trình. Tuy nhiên, việc di dời các hộ dân thiệt hại ở đây sẽ không thuộc diện tái định cư vì các hộ dân không có sổ đỏ hoặc chưa cung cấp hồ sơ pháp lý chứng minh nguồn gốc đất, nhà ở. “Chúng tôi sẽ cố gắng nghiên cứu, vận dụng tốt nhất chính sách để có lợi cho người dân”, ông Hoàng cho biết.

Theo ông Nguyễn Văn Toàn, Giám đốc Ban quản lý đất và đô thị huyện Nam Giang, căn cứ chỉ đạo của huyện, chúng tôi đã tiến hành hỗ trợ bồi thường theo mức 70 - 80% giá trị thiệt hại theo kê khai của người dân để họ ổn định cuộc sống trước Tết Nguyên đán vừa qua. Để có thể xác định được thiệt hại cụ thể, có cơ sở lập hồ sơ bồi thường cần phải tiến hành đào, nạo vét để tính toán cụ thể.

Trong khi đó, ông Nguyễn Trọng Bình, Trưởng phòng TN&MT huyện Nam Giang cho rằng, vướng mắc hiện nay là các hộ dân thiệt hại không cung cấp được sổ đỏ, hồ sơ nhà ở để lập hồ sơ đền bù, bố trí tái định cư theo đúng luật định. Theo quy định diện tích ngoài vạch dự án huyện có thẩm quyền ra quyết định thu hồi chỉ nằm trong phạm vi 100m². Muốn đền bù, thu hồi đất của những hộ dân thiệt hại tại tổ 3 thôn Hoa chuyển thành dự án riêng để bố trí tái định cư phải xin ý kiến của tỉnh. Huyện đã xin ý kiến 2 năm nay nhưng chưa được đồng ý.