The Taste of Things là một món ăn đơn giản về tình yêu con người và đam mê dành cho nghệ thuật, cụ thể trong trường hợp này là ẩm thực. Dodin Bouffant (Benoit Magimel thủ vai) và Eugénie (Juliette Binoche) đã cùng nhau trải qua 20 năm tại căn nhà ở miền quê nước Pháp.

Dodin một người sành ăn và là nhà nghiên cứu ẩm thực nổi tiếng với biệt danh “Napoleon của nghệ thuật ẩm thực”, còn Eugénie là đầu bếp cá nhân của ông. Song sự liên kết giữa hai cá nhân này vượt xa hơn một mối quan hệ người chủ-người làm thuê.

Ngày qua ngày, họ sinh sống, nấu nướng, ăn uống và đôi khi làm tình với nhau nhưng không phải là một cặp vợ chồng. Dodin đã kiên trì cầu hôn Eugénie nhiều năm trời nhưng bà vẫn nhẹ nhàng từ chối. Eugénie đã cống hiến cả đời mình cho nghệ thuật ẩm thực.

Nếu xem căn bếp là trái tim của ngôi nhà thì những món ăn của bà chính là thứ nguồn sống của Dodin. Eugénie lo sợ rằng nếu trở thành một người vợ thì bà sẽ đánh mất danh tính hiện có của mình. Từ một đầu bếp trở thành người nội trợ, từ một công việc trở thành một nghĩa vụ gia đình, đặc biệt trong bối cảnh thế kỉ 19 của phim.

Ánh mắt tình tứ Dodin và Eugénie trao cho nhau giữa một khung cảnh đầy thi ca. Nguồn: Gaumont.

Ngôn ngữ tình yêu của cả hai thể hiện qua niềm đam mê dành cho ẩm thực. Họ gửi gắm tình yêu qua từng món ăn thông thường nhất như trứng ốp la cho tới những món cả đời có khi chỉ nếm qua được đôi ba lần. Khi Eugénie đổ bệnh, Dodin đã ân cần nấu những món ăn vô cùng cầu kỳ cho người ông yêu.

Mối quan hệ công việc mà Eugénie luôn kiên định duy trì trước đó dần bị lu mờ bởi tình yêu chân thành họ dành cho nhau. Dodin ngồi bên Eugénie và bày tỏ một lời thỉnh cầu: “Tôi có thể ngắm nhìn em ăn được không?”.

Từ một hoạt động quá đỗi thường ngày bỗng trở thành khung cảnh tuyệt đẹp trong mắt người đang yêu. Tuyệt đẹp là vậy nhưng trong ánh mắt đầy âu lo của Dodin, ta cảm thấy được một nỗi buồn phảng phất ẩn sâu dưới những ánh đèn vàng.

“Tôi luôn thấy những đôi tay bận rộn làm việc thật đẹp đẽ. Tôi vẫn còn nhớ mãi diễn viên Kirk Douglas và hình ảnh đôi bàn tay ông ấy cởi nút áo khoác. Tôi không nhớ bộ phim đó, nhưng tôi vẫn còn ghi nhớ đôi tay ông. Chúng thật đẹp đẽ. Ngắm nhìn những đôi bàn tay làm bếp núc khiến tôi vui sướng, và tôi muốn chia sẻ niềm vui đó với khán giả” - đạo diễn Trần Anh Hùng

Câu chuyện tình của Dodin và Eugénie trong phim được phỏng theo chính mối tình giữa đạo diễn Trần Anh Hùng và người vợ Trần Nữ Yên Khê. Hai người đã hợp tác với nhau trong mọi bộ phim. Từ vai trò nữ chính trong phim đầu tay Mùi đu đủ xanh, Trần Nữ Yên Khê dần đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau như nhà sản xuất, đạo diễn nghệ thuật, thiết kế bối cảnh và trang phục… trong mọi bộ phim của Trần Anh Hùng.

Dodin sẽ không còn sức sống nếu thiếu đi những món ăn của Eugénie, tương tự vậy, các tác phẩm điện ảnh của Trần Anh Hùng sẽ mất đi tính thi ca và tinh tế nếu thiếu đi nhãn quan nghệ thuật của người nghệ sĩ Trần Nữ Yên Khê.

Đạo diễn Trần Anh Hùng cùng người vợ/cộng sự Trần Nữ Yên Khê tại buổi ra mắt phim The Taste of Things ở TPHCM tối 19/3..

Như các bộ phim trước đó, Trần Anh Hùng vẫn tiếp tục áp dụng lối làm phim thả trôi để câu chuyện tự kể chính nó một cách chầm chậm. The Taste of Things không đơn thuần chỉ là bộ phim về nấu nướng, nó còn ẩn dụ cho cách con người kết nối với nhau.

Ẩm thực là một loại ngôn ngữ đậm tính người, bởi nấu nướng chứa đựng mọi yếu tố khiến ta là một con người: thời gian, kiến thức, giác quan, thẩm mỹ, và tình yêu; rồi dư vị của từng món ăn đó sẽ trôi đi, thứ duy nhất còn sót lại là ký ức về hương vị còn đọng mãi với người thưởng thức.

Cặp đôi diễn viên Benoit Magimel (thủ vai Dodin) và Juliette Binoche (Eugénie), đồng thời cũng là cặp vợ chồng cũ, tại buổi ra mắt phim The Taste of Things.

Không chỉ là một nhu cầu sinh tồn, ăn uống còn là một lối sống mang mục đích quan trọng hơn cả nhu cầu giao phối xác thịt của con người. Chúng ta chỉ cần quan hệ tình dục một số lần nhất định là đã có thể duy trì nòi giống, nhưng để duy trì cuộc sống thường ngày thì ta cần phải ăn.

Mọi loại động vật đều ăn uống nhưng chỉ mỗi loài người biết nấu ăn. Vậy nên nấu nướng còn là một hoạt động đầy nhân tính, gắn kết con người lại với nhau. Món ăn đầu đời của một đứa bé mới hoài thai trong bụng mẹ đến từ chính cơ thể của người mẹ. Và đây chính là nền tảng trong lối làm phim vừa thi vị vừa ngon mắt của Trần Anh Hùng.

Hình ảnh đôi bàn tay đang nấu nướng luôn là một nguồn cảm hứng mãnh liệt của đạo diễn Trần Anh Hùng (Gaumont).

Như cách vị đạo diễn hồi tưởng lại tuổi thơ của mình: “Tôi từng sống tại một thị trấn hẻo lánh ở miền Trung Việt Nam. Vẻ đẹp duy nhất đến từ căn bếp của mẹ. Căn nhà của nhà tôi khi đó tối tăm, ẩm thấp, dùng bếp than và tường nhà làm từ thiếc. Mỗi khi mẹ đi chợ về, tôi có thể nhìn thấy những màu sắc sặc sỡ đến từ cá, trái cây, và rau củ. Mỗi khi bà nấu xong, những món ăn hiện lên tuyệt đẹp”.

Như chính câu nói của nhân vật Dodin trong phim: “Phát hiện một món ăn mới đem lại nhiều niềm vui hơn là phát hiện một vì sao.” Truy tìm thêm những vì sao mới-đó có thể là phát hiện quan trọng cho nhân loại, nhưng chính điều đó lại khiến nó quá vĩ mô. Phần lớn chúng ta tìm niềm vui thường nhật ở những món ăn ngon hơn là ở những điều xa vời nằm ngoài vũ trụ.

Những bữa ăn tập thể, từ những dịp giỗ tụ họp họ hàng đông đủ cho đến những bàn nhậu ngoài vỉa hè vô cùng đặc trưng của người Việt về giao lưu gia đình-xã hội. Trong phim, những người bạn già của Dodin là điểm nhấn vui tươi của phim. Hình ảnh đối lập của những người đàn ông ăn uống no say tại phòng ăn còn những phụ nữ bận rộn dưới căn bếp thoạt đầu bật có vẻ của sự phân biệt giới tính. Tuy nhiên điều này không tồn tại trong The Taste of Things khi những người đàn ông đó ra sức nài nỉ Eugénie ngồi vào bàn ăn với họ để cùng trao đổi về những món ăn này. Song Eugénie cho rằng họ đã thực sự trò chuyện với nhau xuyên suốt bữa ăn, bằng chính ngôn ngữ của những món ăn đó. Từng mùi hương, màu sắc và hương vị tiếp xúc với mọi giác quan của những người đàn ông này là từng lời trò chuyện mà Eugénie muốn gửi đến họ.

Những bộ phim lấy đề tài ẩm thực như The Taste of Things chưa bao giờ mang một mục đích độc tôn là phô bày vẻ đẹp của ẩm thực thuộc một nền văn hóa. Những món ăn trong phim luôn đại diện cho những giá trị cao cả hơn của tính người: tình yêu và tình thương bày tỏ qua sự chăm chút chuẩn bị bữa ăn, sự hài lòng với thứ ta đang sở hữu, hay nỗi u sầu cố hữu dành cho một "tác phẩm nghệ thuật" tồn tại dưới dạng món ăn rồi sẽ sớm chỉ còn là một ký ức mong manh.