Tứ Phủ là một vở diễn của công ty Nhà Hát Việt (Viettheatre) được lấy cảm hứng từ nghi lễ Lên Đồng trong văn hoá Đạo Mẫu của Việt Nam. Vở diễn là công sức và tâm huyết của đạo diễn Việt Tú, người đã dành 3 năm tìm hiểu và 1 năm lên ý tưởng dàn dựng chương trình với mong muốn tạo dựng được nghi lễ Hầu Đồng gốc của người Việt.
'Tứ Phủ' trả lại nguyên bản cái hay cái đẹp, sự trong sáng, tôn vinh sự lộng lẫy, tinh tế của nghệ thuật trong Đạo Mẫu để giới thiệu với bạn bè, quốc tế mỗi lần ghé thăm Hà Nội. Chương trình đã được diễn ra đều đặn gần 6 tháng nay tại Rạp Công Nhân với tần suất 12 ca diễn/ tháng.
Tứ Phủ (Four Palaces) là một chuyến du hành vào cõi tâm linh ấn tượng với sự kết hợp giữa những nét đẹp tinh tế nhất của tinh thần Đạo Mẫu, nghi lễ Lên Đồng với hiệu ứng của âm thanh, ánh sáng, hình ảnh trình chiếu độc đáo trong suốt 45 phút trình diễn. Tứ Phủ gồm 3 chương: Chầu Đệ Nhị - Ông Hoàng Mười - Cô Bé Thượng Ngàn.
Những động tác nhập đồng của diễn viên kết hợp với trình diễn trực tiếp trên sân khấu cùng hiệu ứng của những đoạn clip đặc tả đến từng chi tiết được thực hiện với tông màu lộng lẫy cho thấy chất dân tộc nhưng vẫn mang hơi thở hiện đại.
Hai người hầu dâng vốn trước đến nay không gây được sự chú ý, nhưng trên sân khấu Tứ Phủ họ trở thành điểm nhấn chính với sự lên xuống phối hợp nhịp nhàng cho phần khăn áo của Thanh đồng.
Có thể nói cách tiếp cận mang phong cách dùng tư tưởng hiện đại để làm nổi bật yếu tố truyền thống (traditional avangade) đặc trưng của đạo diễn Việt Tú, điều được anh thể nghiệm nhiều trong những năm gần đây trong các dự án văn hoá của mình đã mang đến những hiệu quả đặc biệt khi chuyển tải văn hoá truyền thống đến gần gũi hơn với đông đảo công chúng.
Vở diễn vừa thể hiện cách nhìn trung thực về văn hoá, tư duy của tác giả trong cấu trúc của tác phẩm trả lại những gì đẹp đẽ, tinh tế và nguyên bản nhất của nghệ thuật trong Đạo Mẫu.
Bên cạnh những bộ môn như Rối nước, tuồng, chèo, ca trù…. một trong những loại hình nghệ thuật dân gian đặc biệt có không gian diễn xướng sinh động, đa giác quan bậc nhất có lẽ là hát văn trong Tín ngưỡng Đạo Mẫu, nghi lễ Lên Đồng vừa có đàn, vừa có hát, trang phục lộng lẫy, tinh thần diễn xướng đặc biệt nổi bật yếu tố tâm linh, tạo ra sự quan tâm đặc biệt với cộng đồng những người yêu văn hoá trên thế giới.
Hiểu biết về đạo Mẫu và tín ngưỡng thờ Mẫu cũng như Lên Đồng, Hát Chầu văn chưa được đầy đủ, theo con mắt của một số người, đây vẫn là mê tín, dị đoan, buôn thần, bán thánh do một số cá nhân cố tình thực hành sai, bóp méo tín ngưỡng để trục lợi cá nhân. Nhưng thực sự, đây là một tín ngưỡng rất đẹp của dân tộc, rất độc đáo của Việt Nam.
Chính vì vậy ngày 28/3/2015, được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam đã gửi hồ sơ “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt” tới tổ chức UNESCO đệ trình là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Hồ sơ sẽ được UNESCO xem xét đánh giá vào tháng 12/2016 tại kỳ họp thứ 11 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước Bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể (Công ước 2003) tại Ethiopia.
Ảnh: HQM