“Chúng tôi ủng hộ Papua New Guinea tự quyết”, Bộ trưởng Úc phụ trách Thái Bình Dương Zed Seselja nói trong cuộc trả lời phỏng vấn CNN ngày 14/7.
Nhưng Bắc Kinh không nghĩ như vậy. Đầu tháng 7, tờ Thời báo Hoàn cầu đăng bài viết tố Úc phá hoại chương trình đưa vắc-xin Trung Quốc xuống Thái Bình Dương. Tại cuộc họp báo đầu tháng này, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc chỉ trích Úc “làm suy yếu hợp tác vắc-xin” ở khu vực.
Trong mấy năm qua, Úc và Trung Quốc quyết liệt tranh giành ảnh hưởng ở Thái Bình Dương, khu vực có 14 đảo quốc và vùng lãnh thổ chỉ với khoảng 10 triệu dân nhưng đóng vai trò quan trọng chiến lược đối với cả Bắc Kinh và Canberra.
Nằm giữa Mỹ và châu Á, những hòn đảo này là cơ sở hậu cần quan trọng và có thể trở thành bàn đạp quân sự có tầm quan trọng chiến lược đối với cả Úc và Trung Quốc trong tương lai.
Úc có quan hệ kinh tế và văn hoá từ lâu đời với các đảo quốc Thái Bình Dương, vì thế Canberra muốn bảo đảm rằng Bắc Kinh không thể giành được chỗ đứng vững ở ngay sân nhà của mình.
Đối với Trung Quốc, khu vực này tạo cơ hội để mở rộng ảnh hưởng. Nhiều hòn đảo ở đây vẫn nằm trong số ít quốc gia trên thế giới duy trì quan hệ ngoại giao với Đài Loan. Bắc Kinh muốn lôi kéo những nước này đoạn tuyệt quan hệ đó để cô lập Đài Bắc.
 |
Các nhân viên Úc chuyển lô vắc-xin AstraZeneca cho Papua New Guinea vào tháng 3/2021. (Ảnh: CNN) |
Giờ đây, những cạnh tranh chính trị đó khiến đợt bùng phát COVID-19 ở Papua New Guinea trở thành lĩnh vực cạnh tranh mới giữa Úc và Trung Quốc.
Nhưng 300.000 liều vắc-xin Trung Quốc viện trợ cho nam Thái Bình Dương chưa bì được với gần 600.000 liều mà Úc dành cho khu vực này. Canberra còn hứa viện trợ cho các đảo quốc thêm 15 triệu liều nữa.
Papua New Guinea tránh được đợt dịch tồi tệ nhất năm 2020, nhưng năm nay số ca mắc tăng vọt. Nước này đã có hơn 17.000 ca mắc và 179 trường hợp tử vong.
Khi số ca mắc ở Papua New Guinea bắt đầu tăng mạnh từ tháng 2 năm nay, Trung Quốc thông báo sẽ viện trợ vắc-xin. Khi đó, loại vắc-xin Trung Quốc hứa viện trợ chưa được Tổ chức Y tế thế giới thông qua, nên Bắc Kinh đồng ý cung cấp dữ liệu thử nghiệm cho đảo quốc này, Global Times cho biết.
Nhưng đến tháng 5 Papua New Guinea mới cấp phép cho vắc-xin Trung Quốc. Thời báo Hoàn cầu nói rằng sự trì hoãn đó là do các cố vấn Úc “làm việc trong bóng tối” với Papua New Guinea để “thao túng” chính sách địa phương.
“Úc đã bị phát hiện đang phá hoại và cản trở hợp tác của các đảo quốc Thái Bình Dương với Trung Quốc trong lĩnh vực vắc-xin và các biện pháp chống dịch bệnh”, Thời báo Hoàn cầu viết.
Dù Úc cử chuyên gia y tế đến Papua New Guinea để hỗ trợ chính phủ nước này, Bộ trưởng Seselja nói rằng ông không nhận được thông tin các chuyên gia đó tư vấn về hiệu quả của vắc-xin Trung Quốc.
Ông cũng nhấn mạnh rằng Úc đã hỗ trợ chuyên môn y tế cho Papua New Guinea từ lâu trước khi đại dịch xuất hiện.
Joanne Wallis, giáo sư về an ninh quốc tế tại ĐH Adelaide (Úc) nói rằng việc các cố vấn Úc cung cấp cho Papua New Guinea thông tin về hiệu quả của vắc-xin cũng là điều hợp lý.
Việc trì hoãn cấp phép cho các loại vắc-xin Trung Quốc có thể chỉ do vấn đề thời gian.
Chính quyền Papua New Guinea nói rằng họ muốn vắc-xin Sinopharm được WHO cấp phép trước khi nước này sử dụng. Trong thời gian chờ WHO cấp phép, Papua New Guinea đã có lựa chọn khác. Trong tháng 3, quốc gia 7 triệu dân phát hiện hàng trăm ca mắc COVID-19 mỗi ngày, làm dấy lên lo ngại đại dịch có thể nhấn chìm hệ thống y tế vốn mong manh của họ.
Trong tháng đó, Úc thông báo sẽ đưa 8.000 liều vắc-xin AstraZeneca cho Papua New Guinea. Trong tháng 4, Papua New Guinea nhận được 132.000 liều vắc-xin AstraZeneca từ chương trình COVAX. Sang tháng 5, Úc gửi thêm cho nước này 10.000 liều, tiếp theo là New Zealand 146.000 liều.
