Theo nhiều nhà phân tích, thông đồng đang là trở ngại lớn nhất trong cuộc chiến chống ô nhiễm môi trường ở Trung Quốc. Chính quyền địa phương và người đứng đầu các đơn vị gây ô nhiễm thường móc ngoặc với nhau; thanh tra môi trường có thể nhận hối lộ.
Sau ba năm Trung Quốc đề ra cuộc chiến chống ô nhiễm môi trường, tình trạng ô nhiễm không khí ở nước này vẫn chưa được cải thiện. Cuối tháng 12/2016, Trung Quốc ban hành quy định mới cho phép tòa án có những biện pháp mạnh để xử lý những đối tượng gây ô nhiễm môi trường. Tòa án sẽ mở rộng các mức độ vi phạm đối với tội phạm môi trường và đề ra những cơ sở pháp lý thuận lợi hơn để có thể buộc những kẻ vi phạm ra hầu tòa. Quy định mới này cũng tăng quyền cho công tố viên. Ngay sau khi quy định mới ban hành, một số đối tượng gây ô nhiễm ở tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc đã bị đem ra xét xử.
Yan Maokun, Giám đốc ăn phòng nghiên cứu, Tòa án Nhân dân Tối cao Trung Quốc, cho rằng, việc thu thập bằng chứng là vô cùng khó khăn. Khác với ô nhiễm nước và đất, rất khó có thể thu thập bằng chứng về ô nhiễm không khí. Bởi lẽ, sau khi chất gây ô nhiễm thải ra môi trường, chúng nhanh chóng bị pha loãng trong không khí. Do đó, để phát hiện ô nhiễm không khí, các công tố viên sẽ tập trung vào hành vi phạm tội cụ thể như làm giả thiết bị cảm biến hoặc cung cấp dữ liệu phát thải sai. Các công ty bị phát hiện phạm tội sẽ bị trừng phạt bất kể số lượng phát thải liên quan là bao nhiêu.
Ông Yan nói: “Không quan trọng số lượng phát thải là bao nhiêu bởi thực tế rất khó để phát hiện, nhưng nếu số liệu bị bóp méo hoặc có sự can thiệp vào hoạt động của thiết bị thì đó là hành vi phạm tội”. Đến nay, Trung Quốc mới có tỉnh Hà Bắc bị Bộ Bảo vệ môi trường phạt vì có 8 thành phố của tỉnh này có tình trạng ô nhiễm không khí ở mức báo động đỏ. Một số công ty thép của tỉnh này đã buộc phải ngừng hoạt động.
Hiện nay, việc giám sát ô nhiễm môi trường đã biến tướng. Vì thế, chính quyền trung ương mới đây tăng quyền hạn cho lực lượng cảnh sát môi trường và ủy quyền cho họ nhận dạng các quan chức tham nhũng. Sở dĩ Trung Quốc phải đề ra biện pháp mới này vì ở địa phương, những đơn vị gây ô nhiễm vẫn tìm được cách lách luật. Một trong số những biện pháp được họ lựa chọn là hối lộ. Lãnh đạo các nhà máy gây ô nhiễm thường đút lót thanh tra môi trường, thay vì phải bỏ ra một đống tiền mua thiết bị giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Với biện pháp mới này, Trung Quốc hy vọng sẽ loại bỏ được các thanh tra môi trường tham nhũng và mạnh tay hơn với những đơn vị gây ô nhiễm.
