Trụ sở Tòa án nhân dân tối cao bắt đầu có thiết kế sơ bộ từ năm 1900, đến năm 1905 được duyệt kinh phí trên cơ sở thiết kế được chấp thuận. Công trình xây dựng từ 1906-1911, không có hàng rào bảo vệ, chỉ có cây xanh và tuyến đường đi bao quanh công trình.
Bộ VHTTDL có quyết định công nhận di tích ngày 13/12. Hiện công trình là nơi làm việc của cơ quan xét xử cao nhất của Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nơi diễn ra các hoạt động lãnh đạo chỉ đạo công tác trong toàn hệ thống tư pháp và là nơi trao đổi, giao lưu, đối ngoại với bạn bè thế giới.
Ông Lê Hồng Quang, Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao phát biểu tại lễ nhận bằng sáng 16/12, khuôn viên đặt trụ sở là khu đất hình vuông, có diện tích 13.916m2, giới hạn bởi 4 tuyến phố, trong đó có hai đại lộ, ngày nay mang tên là phố Lý Thường Kiệt và phố Hai Bà Trưng, hướng ra một giao lộ được tạo thành bởi phố Lý Thường Kiệt, phố Thợ Nhuộm và phố Dã Tượng.
Trong quá trình sử dụng, người Pháp tiến hành tu bổ, cải tạo một số hạng mục như tầng áp mái thành phòng lưu trữ hồ sơ, sửa chữa mái nhà, rải đá đường đi khuôn viên, xây dựng hàng rào bê tông xung quanh. Đây là một trong những công trình kiến trúc công cộng theo phong cách tân cổ điển đầu tiên ở Hà Nội. Mặt bằng không gian toà nhà được cấu trúc kiểu đối xứng qua trục trung tâm, gồm năm tầng.
Hình khối kiến trúc của công trình được thiết kế theo dạng đối xứng kiểu mặt gương qua trục trung tâm với việc sử dụng tỷ xích lớn tạo ra một khối toà nhà hình chữ H rất đường bệ. Khối trung tâm được thiết kế với bộ mái nhô cao, được đỡ bởi hàng cột theo thức Doric La Mã, kết hợp với hai cầu thang ngoài hình chữ L được trang trí thận trọng, tạo ra điểm nhấn và làm tăng tính uy nghi của toà nhà.
 |
Trụ sở Tòa án nhân dân tối cao được xếp hạng di tích quốc gia
Đây không chỉ là nét độc đáo của công trình so với các toà nhà tân cổ điển khác ở Hà Nội mà còn là nét độc đáo khi so sánh với các toà nhà theo phong cách tân cổ điển ở chính nước Pháp. Hai cánh nhà được thiết kế với nhịp điệu nhỏ hơn, giữa các cửa là hàng cột giả theo thức Ionic với dáng vẻ nhẹ nhàng, làm tôn nổi khối trung tâm. Cuối hai cánh nhà là hai khối hình chắc, đậm, nhô mạnh ra phía trước tạo ra sự kết thúc khoẻ khoắn theo phương ngang và góp phần làm tăng vẻ hoành tráng cho toà nhà.
Trải qua cả thế kỷ, công trình có những hạng mục xuống cấp như các vết nứt tại tường và trần các tầng; các lớp trát đã ngấm mốc và bong tróc. “Do vậy, cần phải phục dựng lại khuôn viên vốn có của công trình, đồng thời tôn tạo một số chức năng nhằm tương thích với vị trí, vai trò của cơ quan xét xử cao nhất”, Phó Chánh án Lê Hồng Quang nói.
Ông Nguyễn Hoà Bình Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nói trong thời gian tới sẽ trùng tu lại tòa nhà theo nguyên trạng được thiết kế ban đầu, trong đó có giành một phần để làm bảo tàng. Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện, Chánh án Toà án nhân dân tối cao Nguyễn Hoà Bình cùng các đại biểu đã chính thức khai trương Bảng tên Di tích quốc gia trụ sở Toàn án nhân dân tối cao, số 48 Lý Thường Kiệt, Hoàn Kiếm, Hà Nội.
