Đi dạo quanh studio của mình ở Thượng Hải, khuôn mặt cô gái 30 tuổi tên Gong Xin sáng lên khi đi ngang qua cô búp bê yêu thích của mình. "Đây là con gái lớn của tôi!". Búp bê của Gong mặc trang phục boho với mái tóc màu dâu rừng và trông khá giống chủ nhân.
Gong nói rằng cô là mẹ của hơn 20 “đứa trẻ”, đều là BJD (Ball Jointed Doll) - những con búp bê có khớp nối hình cầu như quả bóng, chiều cao từ 10 đến 70 cm và có làn da làm từ nhựa thông. “Những con búp bê mang vẻ đẹp thuần khiết,” cô nói.
 |
Với đặc điểm có đầu và đôi mắt to, BJD có vóc dáng siêu lý tưởng, được làm tỉ mỉ đến từng chi tiết. Các khớp nối có thể vận động linh hoạt như vận động viên thể thao. Gong sẽ mặc trang phục cho búp bê yêu thích nhất của mình theo thời tiết: quần áo rộng rãi thoáng mát vào mùa hè và khăn quàng cổ dày vào mùa đông.
Được bày bán nhiều ở Nhật Bản, BJD ngày càng trở nên phổ biến ở Trung Quốc sau khi công ty búp bê nội địa đầu tiên được thành lập vào năm 2005. Những người sưu tập loại búp bê này tự gọi mình là “mẹ búp bê” và “bố búp bê” - gặp nhau trong một cộng đồng có hơn 30.000 thành viên. Họ giúp nhau tư vấn về việc thay thế mắt, thảo luận nơi để tìm quần áo chất lượng, hoặc hỏi cách sửa mũi bị hỏng.
Cô Gong cho biết hầu hết những người sưu tập BJD đều là giới trẻ, giới tính nữ và chưa lập gia đình. Họ say mê nói về những con búp bê như thể đang nuôi dạy những đứa trẻ thực sự, gọi thời gian chờ đợi kéo dài hàng tháng sau khi đặt hàng một con búp bê thủ công là “thời kỳ mang thai” và khi “hàng về” là “sự ra đời” của nó. Gong nói: “Nhiều người trẻ như chúng tôi đã phải chịu áp lực trong 2 năm qua - chúng tôi đang tìm kiếm thứ gì đó nuôi dưỡng cảm xúc. Tất cả chúng ta cần một thứ gì đó để đáp ứng nhu cầu tinh thần của mình."
Ngoài những bộ trang phục cầu kỳ, một số nhà sưu tập còn kỳ công cho búp bê của họ kể lại những câu chuyện phức tạp, để chúng tạo dáng chụp những bức ảnh như những tác phẩm viễn tưởng. Một số người còn gặp gỡ “cha mẹ” búp bê đồng nghiệp để con cái của họ có thể trở thành bạn bè. Cô gái tên Gong thỉnh thoảng đăng ảnh "con gái" có tên Laia đang ngủ hoặc ngồi trên một tảng đá trong các chuyến đi.
Nhiều người dành số tiền đáng kể cho niềm đam mê của họ. Búp bê khớp cầu có giá đắt hơn so với các loại búp bê thông thường dành cho trẻ em. Dollzone - một công ty Trung Quốc chuyên sản xuất BJD, hiện có 175.000 người theo dõi trên trang thương mại điện tử Taobao, bán những con búp bê cao 30 cm với giá khoảng 800 nhân dân tệ (125 USD). Quần áo, các bộ phận cơ thể có thể trao đổi và đồ trang điểm cũng rất tốn kém. Có một đặc điểm mà những người sưu tập búp bê cho là đặc biệt quan trọng. Đó là trang điểm - hay nói đúng hơn là sơn - có thể mang lại cho một con búp bê thêm trông sống động và cá tính độc đáo hơn. Trang điểm ở đây không chỉ có phấn mắt và son môi mà còn là kiểu tóc thậm chí cả những đường màu ngọc lam mờ nhạt để trông giống với tĩnh mạch.
Năm ngoái, khi xảy ra đại dịch COVID-19, công việc quản lý bảo tàng trong ngày của Gong bị gián đoạn, cô chuyển hướng sang nghề trang điểm cho búp bê khớp cầu. Hiện mỗi tháng Gong nhận được khoảng 20 đơn đặt hàng, mang lại cho cô một khoản thu nhập đáng kể và tạo được uy tín trong cộng đồng những người chơi búp bê.
 |
 |
Bàn làm việc của Gong trong căn hộ tại Thượng Hải. - Ảnh: Wu Huiyuan |
Vào những ngày nắng ấm, khi độ ẩm đủ thấp, Gong sẽ thức dậy sớm, bật một số bản nhạc rock and roll và đeo mặt nạ phòng độc, rồi cẩn thận từng nét sơn, bắt đầu từ lông mày cho búp bê.
Trong căn hộ của mình cũng chính là studio ở Thượng Hải, Gong trang trí tường bằng những yêu cầu viết tay của khách hàng. Ghi chú của một khách hàng yêu cầu Gong tạo một cặp "lông mày đặc biệt" cho búp bê, phản ánh câu chuyện người khách này đã vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Gong nói: “Mỗi búp bê khớp cầu đều có câu chuyện của riêng mình, đó là thế giới với những nhân vật được tạo dựng khéo léo và có thể trải qua những khúc quanh khó lường.
Xuejie, một trong những khách hàng của Gong, muốn tạo ra những câu chuyện và sử dụng búp bê của mình để biến chúng thành hiện thực. “Tôi đã là một nhà văn viết truyện ngắn trước khi bắt đầu sưu tập búp bê. Nhưng bây giờ, với những con búp bê của mình, tôi có thể chụp ảnh chúng và tạo ra những câu chuyện giống thật hơn”. Chàng trai 24 tuổi này đã mua một chiếc máy ảnh ống kính rời một thời gian trước. “Đôi khi tôi thiết lập ánh sáng đặc biệt cho búp bê của mình để có thể có những bức ảnh sống động hơn,” cô giải thích.
“Tôi đã chi khoảng 3.000 nhân dân tệ cho mỗi con búp bê của mình,” Xuejie thì thầm, hạ giọng để mẹ và bà của cô ở nhà bếp bên cạnh không nghe thấy. “Bạn trai của tôi không thực sự quan tâm đến sở thích này của tôi,” cô nói thêm và đùa rằng anh ấy đôi khi cảm thấy không an toàn khi ở bên cạnh những con búp bê này vì chúng đẹp trai đến mức khó tin. "Tuy nhiên, tại sao tôi phải quan tâm đến ý kiến của anh ấy?" - Xuejie nói và cười lớn.
Xuejie và cộng đồng đam mê BJD khác biết rằng có nhiều người không tán thành sở thích của họ - Xuejie yêu cầu chỉ sử dụng nickname, vì sợ đồng nghiệp sẽ dị nghị. Một số người nói rằng những con búp bê này trông thật đáng sợ, có lẽ vì chúng có thần thái u buồn giống nhân vật trong những bộ phim kinh dị nổi tiếng “lạnh sống lưng”, chẳng hạn như “The Conjuring”. Số khác lại cho rằng những con búp bê này trông phi thực tế. Đó có lẽ là lý do vì sao cộng đồng những người thích BJD vẫn còn nhỏ hẹp.
 |
Những con búp bê này có giá khá đắt đỏ |
Ngoài sở thích sưu tập búp bê, Xuejie còn là một fan của anime và thời trang Lolita - phong cách đậm chất thời Victoria phổ biến ở Tokyo. Những con búp bê BJD cũng thường xuyên được cho mặc váy áo kiểu này.
Những người mua búp bê không có thương hiệu bị xa lánh và bị gán cho là đẳng cấp thấp. Từng học về hoạt hình và phác thảo, một người tên Wu cho biết điều cô thích nhất ở búp bê của mình là trang điểm giống cô: lông mày hình lá liễu và phấn mắt lấp lánh mềm mại. Wu nói: “Búp bê là sự phản chiếu bản sắc riêng của mỗi người.”
Hiện giới trẻ phương Tây cũng bắt đầu xuất hiện những người sưu tập BJD, nhiều công ty châu Á hiện đang bán ở một số thị trường này. Tại Mỹ, các cuộc gặp gỡ trao đổi thảo luận về BJD được tổ chức từ Portland đến St. Louis.
