 |
| Một tác phẩm tranh thêu 3D. |
Tại gian trưng bày sản phẩm tranh thêu nghệ thuật ở số 1 Trương Công Định (TP Đà Lạt), nghệ nhân Hữu Hạnh cho chúng tôi xem một số bức tranh 3D hiếm hoi còn sót lại. “Tranh thêu đến đâu khách hàng lấy hết đến đó nên mình chỉ kịp chụp lại tác phẩm để làm kỷ niệm” - vừa nói chị vừa mở laptop cho chúng tôi chiêm ngưỡng hàng chục bức ảnh về những sản phẩm tranh mà Hợp tác xã (HTX) Mỹ nghệ Hữu Hạnh đã sáng tác gần 2 năm qua.
Dày công
Nữ nghệ nhân duyên dáng xứ lạnh hồi tưởng: Những ngày giáp Tết Nguyên đán 2009, trong lúc ngắm mâm ngũ quả tuyệt đẹp vừa bày biện để đón xuân, mình tự hỏi có thể thêu bức tranh sinh động như mâm cỗ này không? Gác lại mọi việc, mình mang giấy bút ra vẽ phác thảo bố cục rồi tạo dáng cho tranh. Sau đó lấy đồ nghề ra thêu luôn. Nếu trong bức tranh thêu bình thường, các chi tiết của tranh bám sát mặt vải thì với loại tranh 3D phải làm sao cho các chi tiết nổi lên khỏi mặt vải.
Bên cạnh việc tạo hình khối, còn phải chú ý kỹ thuật phối màu chỉ thêu để cho tranh sống động như thật. Nói thì đơn giản vậy nhưng mình phải mất mấy tuần mới làm chủ được kỹ thuật thêu tranh này, sau đó hướng dẫn lại cho các nghệ nhân và kỹ thuật viên khác trong HTX.
Các thợ thêu khuyết tật (bị câm) Phương Dung, Nguyễn Chi… vừa ra dấu vừa bút đàm cho chúng tôi biết việc thêu tranh 3D rất tỉ mỉ với thời gian kéo dài gấp 3 lần thêu tranh bình thường; phải qua nhiều lần thêu với kỹ thuật tinh xảo để các chi tiết tranh thật sắc sảo, có hình khối và độ tương phản sáng tối. Cách lên khung cho tranh cũng có sự khác biệt: Khung tranh 3D cao hơn tranh thông thường từ 5 - 7 cm để có khoảng không gian thích hợp cho những phần nổi của tranh.
“Giá của tranh 3D vì thế đắt gấp đôi, gấp ba các loại tranh thêu thông thường nhưng cung vẫn không đủ cầu vì khách hàng trong và ngoài nước đều ưa chuộng dòng tranh mới này. Hiện rẻ nhất là tranh tĩnh vật trái cây với giá từ 1 - 1,5 triệu đồng/bức và cao nhất là tranh phong cảnh kích thước 1m giá từ 14 - 15 triệu đồng/bức” - chủ nhiệm HTX Hữu Hạnh cho biết.
Nghệ nhân Hữu Hạnh cho biết đang ấp ủ ý tưởng làm tranh 3D hoành tráng về bản đồ Việt Nam nhân dịp Festival hoa Đà Lạt sắp tới, trong đó biểu trưng của mỗi địa phương như núi đồi, chùa chiền, ghe thuyền, hoa trái… sẽ được thêu nổi. Chị cũng đam mê thêu tranh chân dung theo kỹ thuật mới này nhưng chỉ làm thử nghiệm bởi mất nhiều công sức.
Xuất khẩu nghệ thuật thêu
Sau gần 2 năm mày mò thử nghiệm, các nghệ nhân của HTX mỹ nghệ Hữu Hạnh đã sáng tác được gần 40 bức tranh 3D và điều bất ngờ là dòng tranh mới này rất hút khách dẫu chủ nhân chưa hề quảng bá sản phẩm. “Vì đã dành rất nhiều tâm huyết cho dòng tranh này nên mình không đưa tranh ra thị trường mà âm thầm đăng ký bản quyền trước” - chị Hạnh nói.
Đến nay, dẫu đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp bản quyền nhưng HTX mỹ nghệ Hữu Hạnh vẫn tiếp tục sản xuất theo đơn đặt hàng mà hạn chế đưa tranh 3D ra thị trường. Chủ nhiệm HTX Mỹ nghệ Hữu Hạnh giải thích: Dẫu đã có bản quyền nhưng khả năng bị người khác làm hàng nhái là rất lớn nên HTX chưa muốn khuếch trương thêm; mặt khác đầu tư cho dòng tranh này tốn nhiều vốn và công sức.
Những tác phẩm tranh 3D đã theo nữ chủ nhân và du khách bay sang Pháp, Hàn Quốc… hoặc cùng những khách hàng ruột của HTX Hữu Hạnh len lỏi vào các biệt thự sang trọng tại nhiều tỉnh thành trong cả nước. Đều đặn mỗi năm, người thợ thêu tài hoa có khả năng thêu bằng cả hai tay và sở hữu bí quyết ngâm tẩm để màu chỉ không phai theo thời gian này dành 4 tháng đi triển lãm tranh, biểu diễn nghệ thuật thêu tranh và dạy kỹ thuật thêu của Việt Nam ở nước ngoài.
Sau cuộc triển lãm tranh tại Hàn Quốc và chuyến xuất ngoại nhiều tháng để dạy nghề thêu ở Pháp trong năm 2010, chị nói: Nhiều khách Pháp thích tranh thêu 3D với những chủ đề rất bình dị. Đó là tranh về các đĩa trái cây sống động như thật, những đĩa thức ăn hấp dẫn đang bốc khói, những bàn ăn trang trí đẹp, thậm chí là tranh miêu tả các lọ đựng gia vị như tiêu, hành, ớt, tỏi… Họ nói rằng treo tranh này trong phòng khách, nhà ăn hoặc nhà bếp để có thêm hưng phấn thưởng thức bữa ăn.
HTX Hữu Hạnh hiện có gần 100 nghệ nhân, thợ thêu và người bán thêu (một nửa thời gian thêu thùa, một nửa thời gian làm việc hành chính, bán sản phẩm…); đó là chưa kể hàng chục người khuyết tật, mắc bệnh hiểm nghèo đang được HTX cưu mang, giúp đỡ tạo công ăn việc làm.
