Những ki ốt “cộp mác” sinh thái
Đến chợ Hàn (quận Hải Châu, Đà Nẵng), nhiều du khách trong nước và quốc tế thích thú, ngạc nhiên với những ki ốt của các tiểu thương được “cộp mác” sinh thái. Điểm nhận diện nổi bật nhất của những ki ốt này là tấm bảng hiệu xanh lá cây với nhãn dán Eco Shop (quầy hàng sinh thái) và dòng chữ “Cùng hành động giảm thiểu rác thải nhựa”.
 |
Những ki ốt được dán nhãn sinh thái ở chợ Hàn khiến du khách thích thú. Ảnh: Giang Thanh |
Chợ Hàn là chợ đầu tiên ở Đà Nẵng thí điểm mô hình “Chợ giảm thiểu rác thải nhựa” do Sở Công Thương TP. Đà Nẵng và Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam (WWF-Việt Nam) phối hợp triển khai.
Là một trong những tiểu thương đầu tiên ở chợ Hàn đăng ký thực hiện mô hình, chị Nguyễn Thị Lan (tiểu thương ki ốt 146 chợ Hàn) bắt đầu thay đổi dần thói quen dùng túi ni lông khi bán hàng, thay thế dần bằng các sản phẩm thân thiện với môi trường. Các vật dụng để đựng hàng hóa, hoa quả ở ki ốt cũng được chị thay thế bằng giỏ nhựa có thể tái sử dụng, giỏ đựng bằng mây tre…
“Lúc nghe Ban quản lý chợ vận động, tôi cũng có chút phân vân bởi sợ việc thay đổi sẽ gây bất tiện cho khách, cũng ảnh hưởng đến việc buôn bán. Tuy nhiên, thấy được ý nghĩa của việc thay đổi thói quen tiêu dùng, tôi mong muốn góp chút sức nhỏ để xây dựng chợ văn minh, thân thiện và “xanh” hơn”, chị Lan kể.
Theo khảo sát của WWF – Việt Nam tại chợ Hàn vào năm 2021, lượng chất thải rắn phát thải từ chợ là 800 – 1.000 kg/ngày. Rác nhựa chiếm 15,1%, trong đó, có tới 66,4% là ni lông. Khoảng 10kg túi ni lông được phân phát qua con đường mua bán hàng hóa hằng ngày. Trong đó, túi loại 4l và 7l chiếm phần lớn.
Từ khi ki ốt được dán nhãn sinh thái, du khách trong và ngoài nước ngang qua đều tò mò. Khi hàng hóa được bỏ trong túi giấy, nhiều khách hàng cũng ngạc nhiên hỏi chuyện và thích thú trải nghiệm mua hàng ở ki ốt “xanh”.
“Du khách, đặc biệt là khách nước ngoài rất ủng hộ. Cũng có khách hàng mong muốn sử dụng túi ni lông để đựng nhưng tôi giải thích rõ và khuyến khích họ dùng túi giấy để bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, đối với việc đóng gói sản phẩm như các loại hạt, mứt, đồ sấy khô…, nếu được, tôi cũng chuyển sang dùng các loại túi zip bằng giấy”, chị Lan cho hay.
  |
Tiểu thương chợ Hàn dần thay đổi thói quen sử dụng túi ni lông trong quá trình buôn bán. Ảnh: Giang Thanh |
Cũng là một trong những tiểu thương đi đầu trong việc triển khai mô hình “Chợ giảm thiểu rác thải nhựa” và được dán nhãn sinh thái tại ki ốt, chị Nguyễn Thị Huyền (tiểu thương ki ốt 16 chợ Hàn) kể rằng thời gian đầu, việc đổi bao bì cũng gặp nhiều bất tiện khi khách hàng đã quen với việc dùng túi ni lông.
Kinh doanh mặt hàng gia vị, chị Huyền chủ động đựng các loại đậu, gạo, nếp, ớt, tiêu… trong các hộc đựng bằng mica có thể tái sử dụng hoặc trong các hũ thủy tinh lớn.
“Trừ các loại hàng hóa bắt buộc phải đựng trong túi ni lông, còn lại nếu chuyển đổi sang vật dụng thân thiện, có thể tái sử dụng, tôi đều đổi. Đối với các loại túi ni lông lớn đựng hàng hóa, tôi cũng gấp gọn để tái sử dụng nhiều lần”, chị Huyền kể.
 |
Các hộc, tủ, lọ thủy tinh... đựng hàng hóa được tiểu thương sử dụng để thay thế các loại bao bì ni lông |
Ngang qua quầy hàng với những hộc gia vị vuông vắn nhiều màu sắc, những hũ thủy tinh hạt sen, tiêu, ớt… bắt mắt, nhiều khách hàng cũng trầm trồ bởi điểm nhấn độc đáo. Các khách quen khi tới quầy của chị Huyền cũng không còn “ngại” khi đựng đồ bằng túi sinh học hay túi giấy như trước.
Vượt khó, tạo thói quen tiêu dùng xanh
Mô hình “Chợ giảm rác thải nhựa” được triển khai ở chợ Hàn từ năm 2022, nằm trong khuôn khổ dự án “Đô thị giảm nhựa” do Cơ quan hợp tác phát triển Na Uy và dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương” do Bộ Môi trường, Bảo tồn thiên nhiên và An toàn hạt nhân Đức tài trợ thông qua WWF - Việt Nam.
 |
Hiện, chợ Hàn có 32 quầy hàng sinh thái, lan tỏa thói quen tiêu dùng xanh. Ảnh: Giang Thanh |
Đến nay, có 32 quầy hàng tại chợ Hàn được dán “Nhãn sinh thái” do Sở Công Thương TP. Đà Nẵng cấp. Quầy hàng sinh thái phải đáp ứng 3 nhóm tiêu chí lớn, gồm: thúc đẩy giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường để thay thế các sản phẩm nhựa khó phân huỷ trong bán hàng, đóng gói, trưng bày; sử dụng năng lượng hiệu quả, tắt đèn, các thiết bị điện khi không sử dụng và thường xuyên tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.
Theo ông Nguyễn Thu, Phó Ban Quản lý chợ Hàn cho biết, thời gian qua, đơn vị tích cực vận động tiểu thương cùng chung tay triển khai mô hình “Chợ giảm thiểu rác thải nhựa” để từ đó góp phần xây dựng chợ Hàn “xanh” hơn, thân thiện với môi trường hơn.
“Được Ban quản lý tuyên truyền, vận động, nhiều tiểu thương thay đổi nhận thức và trở thành hạt nhân tích cực trong phong trào giảm thiểu rác thải nhựa trong hoạt động kinh doanh, buôn bán. Họ cũng là những tuyên truyền viên tích cực để lan tỏa thói quen “xanh” đến đông đảo người dân và du khách, hướng đến tiêu dùng xanh và bền vững”, ông Thu cho hay.
 |
Theo ông Nguyễn Thu, Phó Ban Quản lý chợ Hàn, mô hình Chợ giảm thiểu rác thải nhựa được tiểu thương và du khách ủng hộ |
Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng phát sinh những bất cập như: giá thành sản phẩm thay thế túi ni lông khá cao, ảnh hưởng đến lợi nhuận của tiểu thương; chất lượng các sản phẩm thay thế chưa đảm bảo, bất tiện trong việc bán hàng với số lượng và khối lượng lớn; nhiều khách hàng vẫn chưa thoải mái với việc thay đổi bao bì…
Theo tiểu thương Nguyễn Thị Lan, vì hiểu được lợi ích lâu dài của việc hạn chế rác thải nhựa đối với môi trường, đối với thế hệ sau nên bản thân chị chủ động chuyển đổi.
“Tuy nhiên, nếu để so sánh thì các loại túi thay thế túi ni lông có độ bền không cao, đối với khách du lịch mua hàng số lượng lớn khá bất tiện. Giá thành các loại túi thân thiện môi trường cũng khá cao nên việc chuyển đổi sẽ khiến nhiều tiểu thương cân nhắc, đắn đo. Bởi vậy, nếu mong muốn thay thế túi ni lông, tôi cho rằng cần có chính sách để hỗ trợ giá thành túi sinh học, túi giấy..., như vậy mới có thể lan tỏa mạnh mẽ phong trào giảm rác thải nhựa”, chị Lan chia sẻ.
 |
Đà Nẵng hướng tới xây dựng chợ Hàn thành chợ du lịch xanh, thân thiện với môi trường |
Phó Ban quản lý chợ Hàn cũng nhìn nhận muốn vận động tất cả các hộ kinh doanh cùng chung tay xây dựng chợ giảm thiểu rác thải nhựa là quá trình lâu dài bởi thói quen tiêu dùng của người dân; cũng bởi trong hoạt động mua bán hằng ngày, các sản phẩm thay thế cũng bộc lộ một số hạn chế.
“Chúng tôi cũng đã có đề xuất, kiến nghị lên Sở Công Thương TP. Đà Nẵng, WWF – Việt Nam về những khó khăn trong quá trình triển khai để cùng thảo luận và đưa ra giải pháp phù hợp với thực tế. Với tinh thần “mưa dầm thấm lâu”, Ban quản lý sẽ tiếp tục tuyên truyền, vận động tiểu thương thay đổi nhận thức với kỳ vọng sẽ có nhiều ki ốt ở chợ Hàn được dán nhãn sinh thái và trong tương lai không xa, chợ Hàn sẽ trở thành chợ du lịch xanh, thân thiện với môi trường”, ông Thu cho hay.
Trong thời gian tới, để thúc đẩy xây “Chợ giảm thiểu rác thải nhựa”, Ban quản lý Chợ Hàn sẽ tiếp tục thúc đẩy quảng bá các quầy hàng sinh thái, lắp đặt các pa nô truyền thống về giảm thiểu rác thải nhựa ở các vị trí trung tâm, tăng cường tập huấn nâng cao nhận thức và năng lực cho tiểu thương, tiếp tục hỗ trợ các tiểu thương xây dựng quầy hàng sinh thái…
