Theo tờ trình Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 25/4, liên quan đến quy định chế độ, chính sách và các điều kiện bảo đảm hoạt động của đại biểu HĐND, có hai phương án được đưa ra: Phương án một là giữ nguyên như hiện hành, và phương án hai là tăng thêm 0,1 mức lương cơ sở ở cả ba cấp, cụ thể: 0,4 mức lương cơ sở đối với cấp xã; 0,5 mức lương cơ sở đối với cấp huyện; 0,6 mức lương cơ sở đối với cấp tỉnh.
Theo dự kiến của Bộ Nội vụ, quỹ hoạt động phí chi cho đại biểu Hội đồng nhân dân theo phương án một (hiện hành) là 1.932,6 tỉ đồng/năm. Nếu thực hiện phương án này thì mức hoạt động phí của đại biểu Hội đồng nhân dân tăng lên sẽ động viên, khuyến khích đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, ngân sách nhà nước phải bố trí sẽ tăng thêm khoảng 471,2 tỉ đồng/năm và mức hoạt động phí của đại biểu Hội đồng nhân dân sẽ phát sinh bất hợp lý (cao hơn) với mức phụ cấp trách nhiệm của cấp ủy viên tại Quy định số 169-QĐ/TW ngày 24 tháng 6 năm 2008 của Ban Bí thư Trung ương.
Theo dự kiến của Bộ Nội vụ, tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021 khoảng 324.551 đại biểu, con số này tăng 21.903 đại biểu so với nhiệm kỳ 2011 - 2016 do tổ chức lại Hội đồng nhân dân ở huyện, quận, phường của 10 tỉnh, thành phố và do tăng dân số. Trong đó có 3.842 đại biểu cấp tỉnh, 25.140 đại biểu cấp huyện và 295.569 đại biểu cấp xã.
Dự toán ngân sách nhà nước chi cho hoạt động phí của 324.551 đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021 khoảng 1.461,4 tỷ đồng/năm (tính theo mức lương cơ sở 1.210.000 đồng/tháng).
Trước hai phương án giữ nguyên và tăng chế độ, Uỷ ban Thường vụ có hai luồng ý kiến khác nhau. Ý kiến ủng hộ phương án tăng phụ cấp vì cho rằng, điều này sẽ kích thích và nâng cao hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp. Ngược lại, các ý kiến không đồng tình tăng, vì cho rằng phương án này sẽ làm tăng ngân sách nhà nước đang rất khó khăn và thực hiện tinh giản biên chế như hiện nay.
Trước nhiều ý kiến khác nhau, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất về nguyên tắc như dự thảo nghị quyết là tiếp tục giữ nguyên chế độ chính sách như hiện nay với đại biểu Hội đồng nhân dân.
