Tại sao Việt Nam mua máy bay không người lái Belarus?
> Nga lo 'mất' Ấn Độ vì...Trung Quốc
> Việt - Mỹ mở ra giai đoạn phát triển mới
TPO - Trong những năm gần đây, Belarus đang nổi lên như một nước có nền công nghiệp quốc phòng phát triển và có thế mạnh trong lĩnh công nghệ thông tin, điều khiển học và tự động hóa.
Đài Tiếng nói nước Nga từng đưa tin Việt Nam sẽ mua của Belarus các thiết bị bay không người lái. Điều này đã được Thủ tướng Belarus Mikhail Myasnikovich công bố tại Minsk ngày 16/5/2013 trong buổi hội đàm với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng trong chuyến thăm tới Belarus.
 |
Belarus là một mẫu phát triển công nghiệp quốc phòng phi đối xứng cần quan tâm và nghiên cứu học tập. Hoàn cảnh mà lĩnh vực công nghiệp quốc phòng Bạch Nga sau khi Liên bang Xô viết tan rã mang lại những vấn đề phức tạp trái ngược nhau. Từ một phía, Bạch Nga có được một phần rất lớn nền công nghiệp quốc phòng trong tổng thể nền kinh tế - công nghiệp của Liên bang Xô viết – Nước cộng hòa Belarus có hơn 120 tổ hợp và các tập đoàn kinh tế, trong đó có 15 Viện nghiên cứu chuyên sâu và Viện thiết kế quân sự. Nhưng điểm mâu thuẫn là do lãnh thổ của Belarus nằm trên tuyến biên giới, do đó đã không xây dựng các tập đoàn sản xuất công nghiệp quốc phòng giai đoạn chế tạo hàng loạt và các hệ thống vũ khí trang bị đồng bộ.
Trên thực tế chỉ có nhà máy sản xuất ô tô Minsk, sản xuất các xe kéo bánh hơi để lắp các hệ thống tên lửa, nhưng các xe kéo bánh hơi đó chưa phải là vũ khí. Nói chung các nhà máy, công xưởng của Belarusia trong trường hợp khẩn cấp sẽ là những nhà máy phụ trợ chỉ sản xuất các tổ hợp và các cụm thiết bị đặc chủng dành cho quốc phòng.
Thế mạnh của Belarus
Cho đến ngày nay trong nền công nghiệp quốc phòng của Belarus tổng số có tới 50 tổ hợp và các cơ sở công nghiệp. Đặc biệt trong quá trình chuyển đổi và tái cơ cấu nền quốc phòng đất nước, bộ máy quản lý và lãnh đạo nhà nước Belarusia đã giữ được hạt nhân của nền công nghiệp quốc phòng – các nhà máy cơ sở công nghiệp quốc phòng liên bang Xô viết, bao gồm cả 15 Viên nghiên cứu và Viện thiết kế quốc phòng, cơ cấu tổ chức mội quan hệ liên kết phối hợp đồng bộ giữa các đơn vị nghiên cứu thiết kế và các đơn vị sản xuất các sản phẩm công nghiệp quốc phòng, đồng thời xây dựng hệ thống Nghiên cứu khoa học – Thiết kế chế tạo thử - Phát triển các giải pháp công nghệ, đồng thời quản lý giữ gìn các nguồn tài nguyên cung cấp cho nền công nghiệp quốc phòng (đất hiếm, tài nguyên khoáng sản quý…). Thành công đó có một yếu tố đóng vai trò chủ chốt là sự quan tâm theo dõi, kiểm soát đặc biệt của bộ máy quản lý nhà nước của Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko.
Có thể nói chính xác rằng, kết quả của chính sách phát triển kinh tế đất nước có định hướng đúng đắn và có kế hoạch cụ thể, chính xác của Belarus, nên công nghiệp quốc phòng xô viết sau năm 1991 đã chuyển đổi sang một tập hợp các cơ sở nghiên cứu phát triển công nghiệp quốc phòng có nội hàm gắn kết chặt chẽ, có định hướng cụ thể vào mục tiêu phát triển hàng loạt các ngành công nghiệp quốc phòng có tiềm năng và triển vọng lớn, dù ở Belarusia đang rất thiếu và yếu về các ngành này, đó là công nghệ thông tin quốc phòng, công nghệ truyền thông đa phương tiện, tự động hóa các hệ thống điều khiển, các hệ thống quang – điện tử, chế tạo thiết bị quốc phòng đa dụng, dựa trên thành quả của các nghiên cứu đó phát triển các giải pháp hiện đại hóa các hệ thống vũ khí khí tài và các phương tiện trang bị quân sự ( không quân, tăng thiết giáp, phòng không) có nguồn gốc từ Liên Xô cũ và nước Nga ngày nay. Đồng thời, Belarus theo truyền thống vẫn là nhà sản xuất và cung cấp các thân xe bánh hơi và bánh xích đặc chủng cho công nghiệp quốc phòng Nga.
 |
| Tổng thống Belarus Lucasenco. |
Mối quan hệ kinh tế - chính trị chặt chẽ giữa Liên bang Nga và Belarus không chỉ giữ được hợp tác quốc phòng tầm chiến lược giữa hai quốc gia, mà còn cho phép Minsk bước ra thị trường vũ khí quốc tế như mội nhà tái xuất khẩu của Nga và nhà cung cấp vũ khí trang bị của Nga trên hàng loạt các thị trường vũ khí quốc tế, đồng thời có quyền hiện đại hóa các vũ khí trang thiết bị cơ bản của Liên Xô trước đây và của Nga ngày nay trong mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với các nhà phát triển cũng như các nhà sản xuất của Nga.
Cuối cùng có thể thấy rằng, chính phủ Belarus đã có thể từ sau năm 2000 đã giữ được nền công nghiệp quốc phòng có được, dù là tương đối hạn chế, nhưng có được những đơn đặt hàng quan trọng từ lực lượng vũ trang (những giải pháp phát triển công nghệ thông tin và hiện đại hóa vũ khí trang bị).
Khác hơn so với Nga, nền công nghiệp quốc phòng Belarus từ sau năm 1991 chỉ nằm dưới quyền quản lý và điều hành dưới quyền của một cơ quan nhà nước duy nhất, điều đó đã giảm đi rất nhiều những khó khăn trong điều hành công nghiệp quốc phòng và cơ cấu lại trong lĩnh vực quốc phòng. Cho đến năm 2003 cơ quan quản lý duy nhất nền công nghiệp quốc phòng là Bộ công nghiệp, các nhà máy sửa chữa vũ khí, khí tài quân sự trực thuộc quyền quản lý của Bộ quốc phòng. Vào tháng 12.2003 để điều hành nền công nghiệp quốc phòng đã thành lập Ủy ban quản lý công nghiệp quốc phòng cấp nhà nước Belarus, quản lý và chỉ đạo điều hành toàn bộ các cơ sở, các đơn vị công nghiệp quốc phòng trên cả nước, bao gồm cả các nhà máy sửa chữa vũ khí trang bị. Tất cả các nhà máy, công xưởng, cơ sở công nghiệp quốc phòng đó trong thời kỳ Liên bang Xô viết là các đơn vị thuộc Nhà nước Belarus, chỉ đến năm 2009 mới tiến hành cổ phần hóa và trở thành các tập đoàn kinh tế - quốc phòng, trong đó 100% cổ phần của các tập đoàn là tài sản của quốc gia..
Trong lĩnh vực công nghiệp sản xuất quân sự và công nghiệp quốc phòng có ứng dụng công nghệ cao, hàng loạt các nhà công nghiệp tư nhân như ("Tetrahedron", "Minotor-Service" SEC "DELSY" ...). các nhà sản xuất tư nhân là những cơ sở công ty cổ phần, tách ra khỏi hệ thống tổ hợp công nghiệp quốc phòng truyền thống. và xây dựng được những quan hệ kinh doanh sản xuất ổn định trong lĩnh vực công nghiệp và lĩnh vực quân sự.
Ngày nay, các cơ quan quản lý nhà nước của Belarus đã hình thành nền tảng hỗ trợ, đảm bảo cho sự phát triển công nghiệp quốc phòng, nhưng không phải là đa dạng nền công nghiệp quốc phòng, mà đi chuyên sâu theo hướng ưu tiên phát triển các chuyên ngành đặc thù theo định hướng của phát triển công nghiệp quốc phòng Belarusia.
Theo những thông cáo chính thức, sự phát triển của nền công nghiệp quốc phòng Belarus với mục đích đảm bảo nhu cầu của lực lượng vũ trang Belarusia có những định hướng chủ yếu sau:
- Hệ thống các tổ hợp phòng chống vũ khí có độ chính xác cao;
- Hệ thống thông tin địa hình quân sự;
- Các phương tiện vận tải cơ động quân sự;
- Tổ hợp máy bay không người lái và các hệ thống điều hành tác nghiệp;
- Công nghệ thông tin, công nghệ truyền thông liên lạc đa phương tiện và công nghệ tự động hóa quân sự, công nghệ phần mềm chuyên biệt đảm bảo phát triển các hệ thống tự động thu thập thông tinh và điều hành tác chiến. v..v...
Đối tác chiến lược số 1
Belarus hiểu rất rõ rằng, với tư cách là những nhà máy công nghiệp quốc phòng thứ cập, các nhà máy tổ hợp công nghiệp quốc phòng chủ yếu của liên bang Xô viết và thị trường vũ khí trang bị được nước Nga thừa kế như là người kế tục chính thức nền công nghiệp quốc phòng liên bang, do đó nước Nga sở hữu một phần lớn các tập đoàn công nghiệp quốc phòng. Belarus đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt, đặt lên hàng đầu mối quan hệ liên kết hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng với nước Nga. Từ năm 1994 hiệp định song phương giữa hai nhà nước về duy trì và phát triển mối quan hệ hợp tác chặt chẽ về quốc phòng, hiệp định hợp tác song phương đó có hiệu lực đến tận ngày này, cho đến năm 2010, số lượng các nhà máy, cơ sở công nghiệp liên bang Nga là đối tác của Belarus lên đến hơn 400 đơn vị.
Có thể thấy được số lượng những cụm khí tài trang bị được Belarus cung cấp và xuất khẩu vào nước Nga như: hệ thống kính ngắm cho xe tăng thiếp giáp (Công ty cổ phần Peleng), các tổ hợp điều khiển bay và dẫn đường dành cho máy bay chiến đấu Su 27 UB, Su – 30, Su-33 (Tập đoàn Ekran); máy ảnh hàng không và tổ hợp đo các phần từ bay có độ chính xác cao cho các phương tiện bay (Bel OMO), màn hình cho các tổ hợp máy tính quân sự, hoạt động trong những điều kiện khắc nghiệt (Viện nghiên cứu thiết kế và chế tạo "Display”). Nhưng sự quan tâm đặc biệt của Nga đối với các sản phẩm của nhà máy ô tô Minsk là các thân xe đặc chủng đa cầu để vận tải các tổ hợp tên lửa chiến lược Topol – M và "Yars". Nhưng cũng dễ dàng nhận thấy rằng, các tổ hợp, nhà máy sản xuất của Belarus nhìn tổng thể trong một phạm vi rộng lớn hơn thì việc chế tạo và xuất khẩu các chi tiết, cụm chi tiết và các cụm khí tài không đặt các nhà máy của Minsk vào đối tác xuất khẩu quan trọng tầm chiến lược.
Đối với xuất khẩu vũ khí trang bị, ngoài những đơn đặt hàng của Nga, Belarus có sự quan tâm đặc biệt đến xu hướng nâng cấp và cải tiến các vũ khí, trang bị được sản xuất từ thời kỳ Liên bang Xô viết, đây là những hướng phát triển phù hợp với năng lực và đem lại nhiều lợi ích cho nền công nghiệp quốc phòng của Belarusia, sửa chữa và dịch vụ bảo trì bảo dưỡng, chế tạo những bộ phận thứ cấp và cung cấp các bộ phận thứ cấp, các hệ thống tích hợp và xử lý thông tin của các hệ thống thu thập thông tin.
Nhìn chung những kết quả thu được của Belarus trên cơ sở hoàn thiện và nâng cấp các trang thiết bị của vũ khí Xô viết đối với các đơn đặt hàng từ nước ngoài có vẻ như khá mâu thuẫn và thường thì các nhà sản xuất công nghiệp quốc phòng Belarus đóng vai trò nhà thầu phụ trong các dự án của Liên bang Nga trong các hợp đồng với nước ngoài. Chỉ có một ngoại lệ, đó là tổ hợp công nghiệp quốc phòng "Tetrahedron" nhận được các hợp đồng nâng cấp tên lửa phòng không tầm gần S-125M và Osa, đồng thời sản xuất hàng loạt các hệ thống hỗ trợ cho các tổ hợp tên lửa này.
 |
Những khách hàng chủ yếu của các sản phẩm công nghiệp quốc phòng Belarus giai đoạn mới này ngoài các nước nằm trong khối SNG còn có những nước đã và đang khai thác sử dụng các phương tiện, vũ khí trang bị của Liên Xô, khách hàng hàng đầu là các nước Trung Đông và Trung Quốc.
Tổng thể chung trong lĩnh vực xuất khẩu vũ khí trang bị cho đến nay xứ sở Bạch nga vẫn thống lĩnh và hiện nay chiếm một thị phần quan trọng các loại vũ khí, trang thiết bị kỹ thuật đời cũ từ thời Xô viết. Do tiếp nhận lại một phần rất lớn vũ khí trang bị của Quân khu Belarus sau khi Liên Xô tan rã. Tân trang, sửa chữa, bảo dưỡng và nâng cấp sử dụng với một cấp độ cao hơn do các nhà máy sửa chữa số 140, 558 và 2566 thực hiện. Đồng thời, chính sách ưu đãi về giá cũng giúp cho Belarus có ưu thế hơn hẳn đối với các nhà sản xuất và xuất khẩu trong nước Nga. Do đó các đơn hàng về sửa chữa, nâng cấp tăng thiết giáp sản xuất có nguồn gốc Liên Xô từ các nước thuộc thế giới thứ 3 đổ về Belarus.
Ngoài ra, Belarus, cũng như Liên bang Nga không có một cơ quan trung gian nào của nhà nước quản lý về xuất khẩu các sản phẩm quốc phòng. Xuất khẩu vũ khí trang bị thông qua các công ty nhà nước về xuất khẩu vũ khí trang bị GVTUP "Belspetsvneshtechnika", công ty nhà nước cung cấp các dịch vụ công nghiệp quốc phòng ở nước ngoài GVTUP "Belvneshpromservice" và công ty nhà nước xuất khẩu công nghệ quốc phòng. Các công ty này được thành lập từ năm 1995 – 1996, nằm dưới sự điều hành và quản lý của Ủy ban quản lý nhà nước về công nghiệp quốc phòng Belarus GVPK. Đồng thời có rất nhiều các nhà máy, các cơ sở sản xuất và tổ hợp công nghiệp quốc phòng có được quyền triển khai các hoạt động kinh doanh ở thị trường nước ngoài.
Xe đặc chủng chở tên lửa chiến lược, tổ hợp phòng không
Mối quan tâm chủ yếu của Nga đối với nền công nghiệp quốc phòng Belarus là những sản phẩm của nhà máy sản xuất ô tô Minsk, những xe tải siêu trường siêu trong đa cầu. Nhà máy ô tô Minsk là nhà máy chế tạo xe đặc chủng MAZa, nhà máy được quyền độc lập trong kinh doanh sản xuất từ năm 1991. Từ những năm 60-x đến nay, MAZ tiếp tục là nhà sản xuất và chế tạo chính các xe vận tải đa cầu cho các tổ hợp tên lửa chiến lược cơ động và các tổ hợp vũ khí trang bị khác của Liên Xô và Nga ngày nay.
Hiện nay, các xe đa cầu siêu trường siêu trọng (MZKT) được cung cấp chủ yếu cho các đơn hàng của Liên bang Nga, xe 8 cầu MZKT-79221, được phục vụ là thân xe của các tổ hợp tên lửa Topol-M, thân xe bốn cầu MZKT -7930 cho tổ hợp xe tên lửa mặt đất chiến thuật Iskander và hệ thống tên lửa phòng thủ bờ biển (Bastion – P) và Bal, đồng thời chế tạo nhiều loại xe vận tải, nạp đạn tên lửa và các xe đặc chủng khác, thân xe bốn cầu MZKT 79111 ( phương án nổi tiếng MAZ – 543) để sử dụng cho các tên lửa phòng không S – 300P, Pháo phản lực Smerch và nhiều tổ hợp vũ khí, trang bị chiến trường khác. Theo đơn đặt hàng của nước Nga Tập đoàn Almaz – Antei phát triển các thân xe 3 cầu MZKT -6922 cho hệ thống tên lửa chiến trường Osa – AKM, Tor – 2ME và Buk M2E, thân xe 5 cầu MZKT – 79292 cho hệ thống tên lửa S-400.
Ngoài giới hạn của các nước SNG, Belarus có mối quan hệ hợp tác quốc phòng mở rộng với Trung Quốc, trong khuôn khổ hiệp định hợp tác quốc phòng từ năm 1997 đã cùng tiến hành những hoạt động sản xuất và xuất khẩu vũ khí trang bị, Belarus đã chuyển giao công nghệ và xuất khẩu rất nhiều xe siêu trường siêu trọng sử dụng trong quân sự cho Trung Quốc. Trên thực tế, Trung Quốc đã là bạn hàng chiến lược thứ 2 chỉ đứng sau Nga.
Thực tế MAZa chưa bao giờ đóng vai trò có chủ chốt trong vấn đề cung cấp các xe vận tải bánh hơi cho Các lực lượng vũ trang Liên bang Xô viết. Trong giai đoạn năm 1990 – 2000 đã xuất xưởng loạt xe quân sự ba cầu 11 tấn MAZ – 6317, và xe hai cầu MAZ – 5315, nhưng các xe quân sự này biên chế chủ yếu cho lực lượng vũ trang của Belarusia.
Sản xuất và chế tạo xe vận tải bánh xích dành cho các tổ hợp tên lửa phòng không được tiền hành trên dây chuyền sản xuất đặc chủng của Nhà máy chế tạo máy kéo Minsk (MTZ). Seria GM-355 được sản xuất phục vụ cho tổ hợp tên lửa phòng không Tor, seria GM-352 – dành cho các tổ hợp ZRPK 2S6 "Tunguska", các thân xe bánh xích này được xuất khẩu vào Nga từ những năm 90x đến 2000x. Các nhà sản xuất Nga định thay thế thân xe của Minsk bàng thân xe của nhà máy sản xuất toa xe "Metrovagonmash" (Mytischi), nhưng hiệu quả kinh tế không cao. Do đó, Nga tiếp tục nhập khẩu GM-352/355. Đồng thời nhà máy MTZ cũng dần hoàn thiện các sản phẩm bánh xích của seria này. Hiện nay, đối với tổ hợp "Tunguska-M1" được giới thiệu thân xe đã nâng cấp và cải tiến GM-352M1, đối với tổ hợp "Panshir-C1" - GM 352M1E.
Để sửa chữa các thân xe MTZ vào năm 1991 tại Minsk đã hình thành công ty tư nhân "Minotor Service", công ty này thực hiện tất cả những đơn đặt hàng của Bộ quốc phòng Nga. Trong nhiều năm "Minotor Service" đã tích cực phát triển các gói thầu hiện đại hóa cho hàng loạt các xe bọc thép hạng nhẹ, được biên chế cho các các cơ quan quân sự của Belarus đồng thời dành cho xuất khẩu (hợp tác với Rosoboronexport) – nhưng cũng không có được những kết quả đặc biệt. Công ty cũng thử nghiệm phát triển như một nhà thiết kế riêng biệt. Trên cơ sở của thân xe seria GM-325/355 đã chế tạo xe trinh sát 2T "Stalker" (lần đầu tiên được giới thiệu vào năm 2000) và xe vận tải bánh xích 3T "Mosquito". Nhưng cả hai mẫu xe này đều vẫn nằm ở mấu thử nghiệm.
Công xưởng 'lên đời' vũ khí
Tại thành phố Borisove có nhà máy sửa chữa các thiết bị, khí tài điện tử quân sự số 2566 (trước đây thuộc Bộ quốc phòng Liên bang Xô viết). Trong thời kỳ liên bang Xô viết đã sủa chữa các tổ hợp tên lửa S-75 và S-125, hàng loạt các chủng loại radar khác nhau. Nhà máy sẵn sàng sửa chữa các tổ hợp tên lửa S-200V. Sau năm 1992 nhà máy đã nâng cấp để sửa chữa các tổ hợp tên lửa phòng không S-300PT/PS, "Buk" và "Osa-AKM" ZRPK "Tunguska". Một danh sách lớn các loại radars khác nhau, các trang thiết bị trên mặt đất và các tổ hợp điều khiển trang thiết bị. Trong cơ cấu biên chế Công nghiệp quốc phòng đa quốc gia (MFPG) “Các hệ thống phòng thủ” nhà máy là một trong những cơ sở công nghiệp hàng đầu thực hiện nhiệm vụ hiện đại hóa tên lửa phòng không S-125M thoe phương án "Pechora-2M" với mục đích xuất khẩu, thực hiện các nội dung theo dự án hiện đại hóa các hệ thống phòng không của công ty tư nhân nghiên cứu và sản xuất các khí tài, trang thiết bị phòng không SPE "Tetrahedron" và Viện nghiên cứu tự động hóa điều khiển học NIISA cho hệ thống tên lửa Buk – MB.
Công ty tư nhân "Tetrahedron" được thành lập năm 2001 do A.V.Vakhoski, một cán bộ khoa học quân sự - là một mô hình công nghiệp quốc phòng độc nhất sau thời kỳ Xô viết. Hướng phát triển kinh doanh sản xuất chủ yếu của doanh nghiệp là Hiện đại hóa tên lửa phòng không tầm gần S-125 theo các phương án "Pechora-2T" và phương án "Pechora-2TM". Trong quá trình hoạt động kinh doanh, công ty đã đạt được nhiều thành quả đáng khích lệ khi thực hiện các hợp đồng với các nước trong khổi SNG và Châu Phi (đồng thời cũng tạo ra một sự cạnh tranh mạnh đối với các dự án của Nga). Trong giai đoạn hiện nay, lĩnh vực kinh doanh sản xuất của "Tetrahedron" đã mở rộng sang cả các trang thiết bị, phương tiện khác như hiện đại hóa các đài radars phòng không, tên lửa vác vai Strela-10, tên lửa phòng không Osa đồng thời chế tạo các hệ thống tên lửa phòng không đơn giản đối với các đơn đặt hàng từ nước ngoài – AZ và T38 Stilet ( sử dụng tên lửa phòng không có điều khiển của Trung tâm thiết kế Kiev “Luch” phát triển dựa trên cơ sở hệ thống tên lửa Osa dành cho Azerbaijan.
Trong lĩnh vực các hệ thống phòng không, Viện nghiên cứu và thử nghiệm các thiết bị, khí tài tự động hóa (NIISA), đến năm 2010 công khai dưới thương hiệu Tổ hợp nghiên cứu khoa học và chế tạo các sản phẩm GNPO “Agat”. NIISA là nhà máy chế tạo và sản xuất quan trọng hàng đầu của Liên bang Xô viết trước đây về chế tạo các hệ thống tính hợp điều khiển các đơn vị và phương tiện chiến trường. Từ năm 1999 nội hàm được giao cho NIISA là tổ chức hàng đầu của Belarus trong sản xuất các hệ thống tự động hóa tích hợp điều khiển các đơn vị vũ trang, vũ khí trang bị, trinh sát và tác chiến điện tử, trong đó có thông tin liên lạc, trang thiết bị hiển thị thông tin, máy tính điện tử, đài radar các loại.
Sau năm 1992 trong Viện nghiên cứu đã thiết kế hàng loạt các hệ thống điều khiển tự động hóa cho các lực lượng vũ trang Bạch Nga, Nga và dành cho xuất khẩu. Ví dụ, đài chỉ huy Không quân và đài chỉ huy Phòng không Panorama, đài chỉ huy Không quân Neman, đài chỉ huy các lực lượng Phòng không các cấp Poliana, Prostor, Ranzir, các trạm dẫn đường Sprut, và seria Bor, các đài điều khiển bay Buk và Coz, hệ thồng điều khiển Slem điều khiển tên lửa vác vai Igla, tổ hợp thiết bị lập trình để hiện đại hóa đài điều khiển tên lửa phòng không, đài điều khiển hỏa lực pháo binh. NIISA là nhà sản xuất và hiện đại hóa hàng đầu của Belarusia trong các phương án hiện đại hóa tên lửa phòng không Buk theo mã hiệu Buk – MB, tên lửa cải tiến Buk – MB được giới thiệu trên thị trường vũ khí vào năm 2005.
UAV, hệ thống quang học và điện tử
Giữa những cở sở sản xuất, công ty hoạt động có hiệu quả trong công nghiệp quốc phòng nổi bật là công ty Peleng của thành phố Minsk – mộ trong những nhà sản xuất hành đầu của Liên Xô trong lĩnh vực quang học và lĩnh vực quang điện tử. Hướng sản phẩm chính của Peleng từ trước đây và cho đến ngày nay là chế tạo các thiết bị quang học và tổ hợp kính ngắm cho xe tăng thiết giáp. Trong lĩnh vực hoạt động này, nhà máy đã chế tạo tổ hợp kính ngắm Puber – M, (dành cho xe bọc thép BMP- 2, tổ hợp kính quan sát toàn cảnh của trưởng xe dành cho các xe thiết giáp BMPT và xe tăng T-90 thế hệ cải tiến mới, các kính ngắm đa kênh quang ảnh nhiệt của pháo thủ Sosna, Sosna – U ( dành cho xe tăng T-72, bao gồm cả phường án Rogatka và Buklet (dành cho xe BMP -3M), kính ngắm quang ảnh nhiệt một kênh Essa (T-90), Plisa (T-80U,T-90S) và Vesna-K (BMP-3), kính ngắm Soz – M, (BMP-3), đèn lases hồng ngoại PL -1. Các hệ thống được sử dụng rộng rãi trên các xe tăng, thiết giáp lực lượng vũ trang Liên bang Nga và được các cơ sở sản xuất Liên bang Nga lắp đặt trên các sản phẩm dành cho xuất khẩu. Sản xuất các sản phẩm quang điện tử Essa và Plita được hợp tác cùng với nhà máy cơ quang học Vologod trong khuôn khổ chương trình hơp tác "Vizir". Sử dụng các ống camera quang ảnh nhiệt của Pháp trong seria Thales Catherine, sản phẩm được tích hợp bởi chương trình hợp tác của cơ sở sản xuất 3 nước Bạch Nga – Nga – Pháp “Sanoet”.
Một nhà máy sản xuất rất nổi tiếng của Bạch Nga nữa là Tổ hợp công nghiệp quốc phòng cơ quang BelOMO. Tổ hợp xuất xưởng các sản phẩm – khí tài quang điện tử đặc biệt phức tạp về cấu trúc cơ quang và quang học - điện tử, bảo gồm cả các thiết bị dành cho không gian, hàng không, địa hình, các hệ thống theo dõi tầng ozon, hệ thống quan trắc; trong linh vực tăng thiết giáp là các hệ thống ổn định tầm hướng kính ngắm, các khí tài lases chỉ thị mục tiêu, các khí tài nhìn đêm, kính ngắm dành cho các loại vũ khí bắn thẳng. Một phần lớn những sản phẩm được sản xuất trên cơ sở những nghiên cứu và phát triển của Tổ hợp công nghiệp quốc phòng Peleng. Trung tâm thiết kế chính của BelOMO là tổ hợp tư nhân LEMT tại thành phố Minsk, công ty cổ phần này thành lập năm 1992, hoạt động trong lĩnh vực thiết kế các loại ống quang học chuẩn trực và kính ngắm quang học, thiết bị đo xa lases và thiết bị chỉ thị mục tiêu.
Trung tâm thiết kế chế tạo tại Vitebsk “Display” là trung tâm hàng đầu (trong nhiều lĩnh vực là công ty duy nhất của khối SNG cung cấp những sản phẩm hiển thị thông tin (màn hình và màn display), các sản phẩm của Display là các sản phẩm đặc chủng được dùng cho môi trường khắc nghiệp của chiến trường. Phần lớn các sản phẩm được cung cấp cho các nhà chế tạo và sản xuất xe tăng, xe thiết giáp Liên bang Nga.
Tương tự Nga, Belarus cùng có xu hướng phát triển mạnh mẽ của các nhà sản xuất cấp nhà nước và cấp tư nhân công nghiệp quốc phòng theo hướng thiết kế, chế tạo những máy bay không người lái. Như nước Nga, kết quả thực tế của những sản phẩm đó không có giá trị trong thực tế, mà phần lớn các dự án đó thuần túy mang tính chất bán thủ công nghiệp. Các máy bay không người lái, được thiết kế và chế tạo bởi Viện hàn lâm kỹ thuật quân sự Belarusia (kết hợp với Viện công nghệ vật lý của Viện hàn lâm khoa học Belarusia), NIISA, Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên "Sistemtroniks" dưới thương hiệu Công ty xuất khẩu công nghệ Belarusia "Belspetsvneshtechnika", nhà máy sản xuất các thiết bị radio – điện tử ZAO “MTK” (hợp tác cùng với công ty Novik – XXI của Nga), phòng thí nghiệm máy bay không người lái độc lập Independent Development Laboratory “INDELA” – chi nhánh của phòng thí nghiệm tại Nga Kvand, “ Belmicrowave”, Viện thiết kế Mir, nhà máy số 558 và các nhà máy sửa chữa máy bay của thành phố Minsk.
Nâng cấp tiêm kích, xe tăng, thiết giáp
Các nhà máy sửa chữa của Belarussia sau thời kỳ Liên bang Xô viết đóng vai trò quan trọng trong nền công nghiệp quốc phòng của nước Cộng hòa Bạch Nga và khả năng xuất khẩu quốc phòng, cho phép nền công nghiệp quốc phòng có khả năng tự sửa chữa và hiện đại hóa trên diện rộng các loại vũ khí trang bị, phương tiện chiến tranh có nguồn gốc sản xuất từ Liên bang Xô viết.
Nhà máy số 140 tăng thiết giáp là nhà máy hàng đầu sửa chữa xe tăng, xe thiết giáp của khu vực phòng thủ Belarusia. Nhà máy có khả năng sửa chữa đại tu các xe tăng Т-55, Т-72, Т-80, và các xe bộ binh cơ giới BМP-1, BМP-2, BТR-60, BТR-70, BТR-80, BRDМ-2, các thân xe trên sac xi cơ bản của các loại xe đã nêu và các động cơ diesel tương đương. Nguồn thu tài chính chủ yếu từ đại tu các xe tăng, thiết giáp của quân đội Belarus, đồng thời nâng cấp và xuất khẩu các xe nằm trong biên chế của quân đội Belarus và Liên bang Xô viết còn lại (đại tu các xe T-80BV, xuất khẩu cho Yemen vào năm 2010 - 2011).
Nhà máy số140 là nhà máy hàng đầu trong chương trình hiện đại hóa tăng thiết giáp của Belarus, được triển khai vào đầu những năm 2000-x, khi được giới thiệu các mẫu xe tăng nâng cấp T- 72 ( với hệ thống kính ngắm quang ảnh nhiệt Tisas) và xe BMP-2 với tổ hợp kính ngắm Rubez – M). Hợp tác với công ty Slovakia Metapol và công ty Logos Moscow vào năm 2001 đã thiết kế các mẫu xe cải tiến BMP-1 (Cobra –S) và BTR- 70 (Cobra-C) có lắp đặt các module tháp pháo Cobra với pháo tự động 30-mm. Trong sự phát triển tương lai dự án Cobra – C đã phát triển giải pháp phương án BTR “Cobra-C2”. Đã sản xuất một số lượng không lớn BMP Cobra-C cho lực lượng vũ trang Belarus, nhưng nói chung chương trình hiện đại hóa phương tiện tăng thiết giáp không được sản xuất dây chuyền hàng loạt và đến giai đoạn hiện nay đã bị đóng băng hoàn toàn. Vào những năm gần đây nhà máy bắt đầu đưa ra những dự án tài chính để hiện đại hóa xe BTR-60 và BTR-70 (thay thế động cơ xăng thành động cơ diesel, va chế tạo thử các mẫu xe trinh sát nâng cấp BRDM – 2MB1.
Môt cơ sở sửa chữa quân sự quan trọng nữa là nhà máy sửa chữa máy bay 558 ở Baranovichi, nhà máy chuyên sửa chữa các loại máy bay Tu – 16, Su – 17/22 và Su-27. Khi Belarus độc lập, nhà máy có khả năng sửa chữa Su-25, MiG 29, An -2 và máy bay trực thăng Mi-8, Mi-24. Như vậy, nhà máy trở thành cơ sở sửa chữa chính của lực lượng không quân Belarus, có khả năng tiến hành sửa chữa tất cả các máy bay chủ yếu của hàng không Belarus.
Nhờ những giải pháp năng động, sáng tạo cho các hoạt động kinh tế đối ngoại, được thực hiện từ giai đoạn sửa chữa máy bay Su-22, trong các mối quan hệ với các lực lượng không quân nước ngoài, đồng thời có cơ chế kinh doanh với giá cả rất cạnh tranh trong các hoạt động sản xuất của nhà máy 558. Giai đoạn 20 năm doanh nghiệp đã năng động và tích cực sửa chữa các trang thiết bị, phương tiện hàng không có nguồn gốc từ Liên bang Xô viết cho các khách hàng nước ngoài, trở thành một trung tâm sửa chữa máy bay chiến đấu của SNG. Sau năm 1992, đại tu sửa chữa máy bay chiến đấu được thực hiện đối với 20 nước không tính đến các nước thuộc Liên bang Xô viết, chỉ từ năm 1996 đến 2010 nhà máy 558 đã tiến hành đại tu cho hơn 400 máy bay chiến đấu các loại.
Nhà máy 558 đã tham gia vào chương trình hiện đại hóa máy bay chiến đấu của không quân Belarus. Vào cuối những năm 90-x, nhà máy đã tiến hành hiện đại hóa một máy bay cương kích Su- 25UB, nhưng dự án không được phát triển rộng. Vào năm 2001 – 2005 nhà máy với sự tham gia của một tổ hợp công nghiệp hàng không của Nga "Russian Avionics" phát triển theo giải pháp của Belarus nâng cấp máy bay MiG-29 (ký hiệu – MiG – 29BM) và Su-27-UB (Su-27-UBM1), trong thực hiện chương trình đã nâng cấp ít nhất là 8 chiếc MiG 29 và 4 chiếc Su-27UB của không quân Belarus, sau đó chương trình hiện đại hóa không được triển khai tiếp vì vấp phải các điều kiện khó khăn về tài chính. Đồng thời Không quân Belarus cũng tiến hành hiện đại hóa máy bay trực thăng Mi-8 MT và Mi-8MTKO1 được trang bị kính quan sát và kính ngắm tầm nhìn quay vòng 360o của hệ thống GOES – 321M sản xuất từ UOMZ -УОМЗ. Dự án phát triển tiếp theo của nhà máy là phương án hiện đại hóa Su-27 UBM1 thành - theo tên của dự án là Su-27 UBM2, trong giai đoạn 2008 – 2010 tại nhà máy đã hiện đại hóa 4 máy bay Su – 27 UB của lực lượng không quân Kazakhstan.
Nhà máy 558 cũng phát triển những giải pháp cho hàng loạt các hệ thống hàng không quân sự. Nhà máy đã phát triển các thiết bị tác chiến điện tử treo dạng containers "Satellite" và " Satellite -M" được lắp trên máy bay Su – 27 UBM2 của Kazakhstan, hệ thống kiểm soát và cảnh báo sớm Vector, tổ hợp hiệu chỉnh và lên phương án tấn công Module – A sử dụng các thiết bị định vị vệ tinh GPS và GLONASS với 2 loại bom hàng không có điều khiển 250 kg và 500 kg.
Nhà máy sửa chữa máy bay từng thuộc của Liên Xô mang số hiệu 571 Balbasove ngoại ô thành phố Orsha có nhiệm vụ cơ bản là chuyên sâu sửa chữa các máy bay ném bom Tu-16 và Tu – 22M3, nay đổi tên thành nhà máy sửa chữa máy bay Orsha và hoàn toàn chuyển hướng sang đại tu sửa chữa các máy bay trực thăng Mi-8, Mi 24 và Mi 26, trong giai đoạn gần đây đang nỗ lực và rất hiệu quả trong hoạt động kinh doanh sản xuất: sửa chữa và nâng cấp các loại này dành cho các khách hàng nước ngoài.
Bằng chính sách định hướng đúng đắn có sử dụng các lợi thế có được từ sau thời kỳ Liên Xô, Belarus đã giữ lại được nền công nghiệp quốc phòng với những tính chất đặc thù và nỗ lực phát triển, sử dụng công nghiệp quốc phòng để phát triển khoa học công nghệ hiện đại trong lĩnh vực quốc phòng và lĩnh vực công nghệ dân sự như công nghệ thông tin, truyền thông, quang học, điện tử…Khác nhiều nước khác thuộc liên bang Xô viết, Belarus không cố gắng tự đảm bảo cho mình độc lập phát triển sản xuất các loại vũ khí, trang thiết bị quân sự cơ bản, đạn các loại… điều đó thực sự sáng suốt trong định hướng phát triển công nghiệp quốc phòng nhìn từ góc độ kinh tế, phương án này đã giảm thiểu sự tiêu hao cơ sở vật chất và tài nguyên khoáng sản quý hiếm. Nhu cầu về phương tiện chiến tranh cơ bản như thân xe chiến đấu, các hệ thống hỏa lực, vũ khí trang bị và đạn, cơ sở vật chất Belarusia sẽ nhập khẩu từ nước Nga, trong điều kiện ưu đãi về thuế quan dành cho các quốc gia Liên minh và Hiệp ước liên minh về an ninh quốc chung của các quốc gia thuộc Liên bang xô viết (ODKB).
Trịnh Thái Bằng
Theo vpk-news.ru
