Theo ông Đặng Huy Đông, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT, từ lâu thế giới đã đưa ra cảnh báo “rủi ro xảy ra tham nhũng trong BOT luôn là lớn nhất”.
“Nếu làm đúng, làm tốt, làm chặt chẽ thì BOT sẽ đem lại lợi ích cho mọi quốc gia, ngược lại nếu nới lỏng sẽ nảy sinh ra tham nhũng rất lớn”, ông Đông nói.
Để ngăn chặn “rủi ro” trên, theo ông Đông lẽ ra việc thiết kế xây dựng các đề án, dự án BOT, nhà nước phải bỏ tiền ra để làm. Nhà nước phải đứng ra thuê các chuyên gia, tư vấn hàng đầu, thậm chí là 2- 3 đơn vị tư vấn độc lập để tính toán dự án, lưu lượng phương tiện khách quan, độc lập.
Khi tất cả các việc trên hoàn thành thì Nhà nước sẽ kêu gọi đầu tư, tổ chức đấu thầu. Theo đó, ai có năng lực, ai có kinh nghiệm, ai tiền tươi thóc thật thì mới được làm.
“Có như thế Nhà nước mới chủ động tính toán chi phí, chủ đồng với con số lưu lượng xe, cũng như đầu vào, đầu ra của dự án để quyết định mức phí hợp lý, hài hoà lợi ích giữa Nhà nước – doanh nghiệp và người dân”
“Chứ để doanh nghiệp làm hết và nhà nước chỉ đứng ở vị trí thụ động xem xét thì dễ dẫn đến nguy cơ chi phí đầu vào bị đẩy lên tăng lên gấp đôi, lưu lượng phương tiện bị hạ xuống thấp… Rồi nhiều thứ “tù mù” tính toán khác, cuối cùng phí BOT bị đẩy lên ở mức mức cao nhất, dài nhất, có lợi nhất cho doanh nghiệp”, ông Đông nói.
Vị Thứ trưởng này cũng khẳng định: “Chúng ta làm BOT không theo một quy định nào cả để rồi BOT đang trở thành một thứ chi phí không hợp lý mà cả xã hội phải chịu đứng”.
Cũng theo ông Đông, phí BOT thực chất cũng là một dạng thu thuế. Bình thường nếu Nhà nước làm đường thì thu thuế trước của xã hội, của nhân dân để vào ngân sách rồi ngân sách đi làm.
Còn bây giờ ngân sách không đủ, không lấy được trước thì để doanh nghiệp đi làm, người sử dụng giao thông trả tiền. Tuy nhiên cái đấy phải tường minh, chứ không thể “tù mù” được. “Người dân đòi hỏi sự công khai, minh bạch ở các dự án BOT là hoàn toàn chính xác”, ông Đông khẳng định.
Ông Đông cho biết, từ năm 2009 Bộ KH&ĐT đã cảnh báo về điều này nhưng cơ quan quản lý không nghe. “Đến bây giờ những gì chúng tôi chứng minh ở thời điểm đó đã bộc lộ ra hết”, ông Đông nói.
Thứ trưởng Bộ KHĐT cũng cho hay, khi xây dựng các quy định về PPP có những ý kiến liên tục, thậm chí cho đến bây giờ vẫn đưa ra ý kiến để yêu cầu bỏ đấu thầu. “Họ bảo đấu thầu rất mất thời gian. Để tôi chỉ ông này làm thế là chúng ta có đường. Nhưng nếu cứ để tình trạng như thế thì chúng ta sẽ trả giá”, ông Đông nói.
