Cắt giảm thủ tục, gỡ vướng đất đai

Tọa đàm: “Hiện thực hóa giấc mơ nhà ở xã hội”. Ảnh: Mạnh Thắng

Chủ trương lớn, triển khai còn nhiều vướng mắc

Ngày 30/5, báo Tiền Phong tổ chức tọa đàm: “Hiện thực hóa giấc mơ nhà ở xã hội”. Phát biểu khai mạc, nhà báo Phùng Công Sưởng - Tổng Biên tập báo Tiền Phong - nhấn mạnh, phát triển NƠXH là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm đảm bảo chỗ ở cho người thu nhập thấp, góp phần tăng đầu tư, tiêu dùng, thúc đẩy an sinh, tiến bộ và công bằng xã hội.

Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng ít nhất 1 triệu căn NƠXH phục vụ công nhân, người lao động và người thu nhập thấp. Tuy nhiên, thực tế triển khai còn nhiều vướng mắc. “Dù là phân khúc được ưu tiên, nhưng thủ tục đầu tư, phê duyệt NƠXH vẫn không được rút gọn, thậm chí còn phức tạp hơn nhà ở thương mại. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp e ngại vì thủ tục kéo dài, ảnh hưởng tiến độ và hiệu quả đầu tư,” ông Sưởng chia sẻ.

Tọa đàm được tổ chức ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển NƠXH. Theo ông Sưởng, việc rút ngắn khoảng 70% thời gian thực hiện thủ tục đầu tư là yếu tố then chốt giúp gia tăng nguồn cung nhà ở trong thời gian tới.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh (bìa trái) và Tổng biên tập báo Tiền Phong Phùng Công Sưởng chủ trì tọa đàm. Ảnh: Mạnh Thắng

Ông Nguyễn Văn Sinh, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, thời gian qua, việc phát triển NƠXH luôn được Chính phủ, Quốc hội quan tâm. Thủ tướng đã ban hành Đề án phát triển 1 triệu căn NƠXH từ 2021-2030 và mới đây là Nghị quyết giao chỉ tiêu cụ thể phát triển NƠXH cho các địa phương đến năm 2030, trong đó năm 2025 phấn đấu đạt 100.000 căn. “Sau khi có chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng, các địa phương đã vào cuộc quyết liệt, nhiều nơi thành lập ban chỉ đạo có kế hoạch triển khai. Các địa phương cũng rà soát lại việc phát triển NƠXH, quỹ đất dành cho NƠXH”, ông Sinh nói.

Theo báo cáo của các địa phương, cả nước hiện có 1.309 dự án, với quy mô 9.733 ha đất phát triển NƠXH. Đến nay, hơn 600.000 căn NƠXH đã được đầu tư xây dựng. Bộ Xây dựng đang tập trung đôn đốc, tháo gỡ vướng mắc cho các địa phương. Một số địa phương tích cực triển khai dự án NƠXH, như: Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế, Bắc Giang, Bắc Ninh, Thái Bình, Hải Dương. Tuy nhiên, còn một số tỉnh chưa khởi công xây dựng các dự án NƠXH.

Thời gian qua, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh chủ trì đoàn công tác của Bộ Xây dựng kiểm tra, đôn đốc ở 20 địa phương. 20 địa phương này có chỉ tiêu hơn 60.000 căn NƠXH, khả năng hoàn thành là 52.200 căn (87%). Đặc biệt, ở các đô thị lớn, số lượng NƠXH đáp ứng được nhu cầu của người dân .

Ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết, có nhiều nguyên nhân khiến địa phương chưa hoàn thành chỉ tiêu phát triển NƠXH. “Nhiều địa phương vẫn chưa thực sự quan tâm, chưa đưa chỉ tiêu NƠXH vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Dù Luật Nhà ở 2023 đã tháo gỡ nhiều vướng mắc, nhưng chính sách còn độ trễ, thủ tục hành chính vẫn thực hiện theo quy trình liên quan, đôi khi còn rườm rà hơn cả nhà ở thương mại. Ngoài ra, chất lượng quỹ đất chưa đảm bảo, nhiều chủ đầu tư chưa thực hiện đúng cam kết và hiện vẫn thiếu cơ chế tài chính riêng cho phát triển NƠXH cho thuê”, ông Hưng nhận định

Ông Lê Văn Bình, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, các công sở dôi dư sau sáp nhập tỉnh, thành có thể ưu tiên bố trí làm NƠXH. Địa phương cần rà soát, quy hoạch hợp lý, chọn vị trí thuận tiện, tránh tình trạng xây xong nhưng không bán được. Doanh nghiệp cũng nên khảo sát kỹ nhu cầu cư dân, giá đất, địa điểm phù hợp và linh hoạt lựa chọn mô hình chung cư hay nhà ở riêng lẻ; đặc biệt, nên phát triển đa dạng loại hình NƠXH, nhất là NƠXH cho thuê để phục vụ ổn định lâu dài cho người dân.

Doanh nghiệp cần linh hoạt, chủ động hơn

Trước nhu cầu cấp thiết về NƠXH và gánh nặng tài chính của người dân, chuyên gia cho rằng cần cải thiện chính sách tín dụng, kéo dài thời gian vay và linh hoạt lãi suất để tăng khả năng tiếp cận của người thu nhập thấp. Chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu cho biết, theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, lãi suất cho vay NƠXH năm 2025 là 4,7%/năm. Với khoản vay 1 tỷ đồng trong 20 năm, người vay sẽ phải trả khoảng 6,4 triệu đồng mỗi tháng. “Mức trả này chiếm gần 50% thu nhập của người có thu nhập 12-15 triệu đồng/tháng - một áp lực không nhỏ,” ông Hiếu nhận định.

9 ngân hàng thương mại cam kết triển khai gói tín dụng cho vay NƠXH trị giá 145.000 tỷ đồng. Ông Hiếu đặt vấn đề: “Lãi suất 4,7% liệu có khả thi khi chi phí vốn của ngân hàng trung bình khoảng 5-6%? Nếu không có sự hỗ trợ tái cấp vốn từ Nhà nước, rất khó để các ngân hàng triển khai cho vay mà không bị lỗ”.

Theo ông, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cần có chương trình hỗ trợ cụ thể, có thể phát hành trái phiếu kỳ hạn 20 năm với lãi suất khoảng 3% để tái cấp vốn cho ngân hàng thương mại, từ đó đảm bảo việc cho vay với lãi suất ưu đãi vẫn có lợi nhuận nhất định.

Ông Hiếu cho rằng một trong những giải pháp thiết thực nhất hiện nay là kéo dài thời gian vay NƠXH từ 20 lên 30 năm. “Việc kéo dài thời gian vay sẽ giúp giảm số tiền trả hàng tháng, giảm áp lực tài chính cho người dân,” ông nói. Ngoài ra, ông Hiếu đề xuất áp dụng cơ chế chấm điểm tín dụng cá nhân để phân loại người vay. Người có điểm tín dụng cao sẽ được hưởng lãi suất ưu đãi, còn người điểm thấp sẽ phải chịu thêm một biên độ lãi suất nhất định.

Ông Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội bất động sản Việt Nam cho biết, Chính phủ đã ban hành nghị quyết nhằm giảm thiểu chi phí và hỗ trợ phát triển NƠXH, tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức cần được giải quyết, như vấn đề xác nhận thu nhập và tình trạng nhà ở của người dân. “Tôi cho rằng chính quyền địa phương cần có quy hoạch cụ thể và xác định trách nhiệm để tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển phân khúc NƠXH. Đặc biệt, cần cải thiện thủ tục hành chính, loại bỏ quy trình thẩm định giá bán, và xem xét việc áp trần giá”, ông Đính nhấn mạnh.

Ông Bùi Tiến Thành, Trưởng phòng Phát triển đô thị, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, Hà Nội có kế hoạch phát triển hơn 100.000 căn NƠXH đến 2030, quỹ đất đã chuẩn bị sẵn. Theo chính sách đặc thù mà Quốc hội ban hành, TP Hà Nội đang mong chờ hướng dẫn từ Chính phủ và Bộ Xây dựng. Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho rằng, dự án mà thành phố Hà Nội đã đăng ký hoàn thành trong năm nay, hầu hết các dự án đều ở mức khởi công xây dựng, giai đoạn nền móng. Hà Nội là một trong những địa phương khó có khả năng hoàn thành để báo cáo Thủ tướng. Bộ Xây dựng sẽ làm việc với thành phố Hà Nội để có giải pháp quyết liệt, bàn làm, không bàn lùi và có kết quả thực sự.

Dự án Nhà ở xã hội tại Đông Anh của Tổng Cty 319 (Bộ Quốc phòng)

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh khẳng định, cơ chế chính sách về phát triển NƠXH đến thời điểm hiện tại đã cơ bản hoàn chỉnh, câu chuyện cần giải quyết là việc thực thi. Để tháo gỡ điểm nghẽn trong phát triển NƠXH, giải pháp cần đồng bộ từ thể chế, thủ tục, đến tài chính và hạ tầng.

Về thủ tục hành chính, cơ chế chính sách, ông Sinh đề nghị đơn giản hóa các quy trình phức tạp liên quan đến quy hoạch, thiết kế, thẩm định và phê duyệt dự án NƠXH; bãi bỏ yêu cầu thẩm định giá bán và giá thu mua, giao quyền tự quyết cho chủ đầu tư; miễn quy trình lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch chi tiết đối với các dự án NƠXH để rút ngắn thời gian triển khai, đồng thời áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn trong các trường hợp phù hợp.

Vấn đề về quỹ đất và hạ tầng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và doanh nghiệp để giải quyết những vấn đề về quỹ đất và hạ tầng. Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh đánh giá cao việc Ngân hàng Nhà nước đã triển khai gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng, cùng với sự tham gia tích cực của các ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, trong thời gian tới, cần hoàn thiện chính sách tài chính theo hướng ổn định, minh bạch và hiệu quả, nhằm thu hút nhiều hơn nguồn lực đầu tư cho lĩnh vực NƠXH.

Ông Sinh cũng đề nghị tăng cường vai trò quản lý, giám sát của các cấp chính quyền, hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình triển khai dự án. Doanh nghiệp cần chủ động tái cấu trúc nguồn lực, nâng cao năng lực quản lý dự án để đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình. Song song đó, người dân cũng cần được lắng nghe, đóng góp ý kiến đối với chính sách và điều kiện mua nhà, từ đó xây dựng các cơ chế phù hợp hơn với thực tiễn và nhu cầu an cư của đại đa số người dân.