Trước khi trò chuyện với chúng tôi về chuyến thăm Mỹ cách đây 4 năm, ông Phạm Quang Nghị muốn chuyển lời hỏi thăm, chia buồn tới gia đình ông John McCain: “Với tư cách là người Việt Nam, tôi bày tỏ sự trân trọng những đóng góp không biết mệt mỏi của ông McCain để xây dựng và vun đắp quan hệ giữa hai nước Việt Nam - Hoa Kỳ”.
Nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị cho biết, cuộc gặp Thượng nghị sĩ John McCain vào tháng 7/2014, để lại nhiều ấn tượng sâu sắc. Đặc biệt là những tình cảm mà ông luôn dành cho Việt Nam.
Luôn tự nhận trách nhiệm trong quan hệ Việt - Mỹ
PV: Trong cuộc gặp gỡ với Thượng nghị sĩ John McCain cách đây 4 năm, điều gì khiến ông cảm thấy ấn tượng nhất khi đó?
Ông Phạm Quang Nghị: Đó là việc ông John McCain đã dành gần trọn nửa buổi chiều để giới thiệu với tôi và đoàn về toà nhà Quốc hội, với một tình cảm hết sức nhiệt tình, thân thiết.
Lúc dừng lại ở phòng vận động hành lang, ông có giải thích vì sao có phòng này. Tôi thấy tất cả các bức chân dung trên tường của các thượng nghị sĩ Mỹ qua các thời kỳ, những người rất nổi tiếng trong Quốc hội Mỹ đã treo kín xung quanh.
Sau khi ông giới thiệu xong, tôi hỏi vui: “Tôi thấy trong căn phòng này tất cả những vị trí trang trọng và đẹp đều treo chân dung các thượng nghị sĩ trước ngài, nay mai tôi chắc ngài cũng xứng đáng để được treo chân dung, không biết còn chỗ nào để treo bức chân dung của ngài nữa không?”.
Tôi nhớ tất cả mọi người cùng cười. Có lẽ ông hơi bất ngờ vì câu nói của tôi. Ông cũng nhìn khắp một lượt gian phòng và nói: “Có lẽ chân dung tôi phải treo trên trần nhà”.
Qua những lần tiếp xúc, ông đánh giá thế nào về những nỗ lực xây dựng quan hệ Việt - Mỹ và tình cảm mà Thượng nghị sĩ John McCain dành cho Việt Nam trong hàng chục năm qua?
Từ lúc trở thành chính khách, John McCain luôn tự nhận trách nhiệm về mình, nỗ lực không những khép lại quá khứ của chính mình mà còn đại diện cho nước Mỹ để khép lại quá khứ của một cuộc chiến tranh để hướng tới tương lai, bình thường hóa với Việt Nam. Những đóng góp của Thượng nghị sĩ John McCain rất đáng trân trọng.
Được biết, trong chuyến thăm Việt Nam năm 2015, dù đi theo kênh của Quốc hội, nhưng ông và ông McCain đã có cuộc gặp nhau?
Lần sang Việt Nam năm 2015, Thượng nghị sĩ John McCain có gặp lại tôi. Lần này, ông đi theo kênh của Quốc hội, nhưng ông McCain đề nghị gặp tôi và tôi đã tiếp ông ở Văn phòng Thành ủy. Ngoài nội dung công việc, tôi và ông ấy có dịp nhắc lại những kỷ niệm của chuyến viếng thăm năm trước. Ông ấy đã cảm ơn về việc Thành phố Hà Nội đã sửa lại tấm bia ở hồ Trúc Bạch.
Mong muốn của ông McCain
Trong chuyến thăm Mỹ, có lẽ có lý do nào đó mà ông đã tặng Thượng nghị sĩ McCain bức ảnh chụp bia chứng tích bên hồ Trúc Bạch?
Tôi tặng ông John McCain bức ảnh cũng có nguyên do của nó mà không phải ai cũng biết. Trước ngày tôi lên đường, một đồng chí lãnh đạo của ta được ông McCain và John Kerry tiếp ở Mỹ đã kể lại với tôi, trong buổi tiếp ông McCain nói vui với ông Kerry là: “Chúng ta đều trải qua chiến tranh Việt Nam, nhưng chỉ có tôi mới có bia kỷ niệm ở hồ Trúc Bạch”. Rồi ông quay sang nói với vị lãnh đại của ta rằng: “Nhờ ngài nói với chính quyền Hà Nội giữ gìn tấm bia của tôi sạch sẽ”. Tôi tặng ngài ấy tấm ảnh với sự trân trọng và cũng muốn nói với ngài ấy rằng chúng tôi luôn giữ tấm bia ấy sạch sẽ.
Khi quyết định trao bức ảnh này, ông có nghĩ đến việc Thượng nghị sĩ John McCain sẽ không hài lòng?
Lúc trao tặng bức ảnh, tôi có nói: Thật tình, tôi không biết ngài có muốn có tấm ảnh này không? Nếu ngài không thích thì ngài có thể không công bố cho bất kỳ ai được biết. Còn ngài thích, thì tùy ngài.
Ông Phạm Quang Nghị - nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội Ông John McCain rất phấn khởi khi mở bức ảnh đó ra và giơ lên cho mọi người cùng xem, chứ không phải ông McCain có điều gì mặc cảm về quá khứ như có người suy nghĩ.
Sau này, tôi được biết, Thượng nghị sĩ McCain đã để bức ảnh tôi tặng cạnh bức ảnh ông ấy bị bắt ở hồ Trúc Bạch trong phòng làm việc. Vào tháng 5/2015, khi sang thăm lại Việt Nam, Thượng nghị sĩ John McCain đã có cuộc gặp lại tôi tại Hà Nội. Ngài ấy đã cảm ơn tôi về việc đã cho sửa lại tấm bia.
Được biết, có một chi tiết nào đó trong bức ảnh khiến ông McCain không hài lòng?
Chia sẻ với chúng tôi, ông McCain chỉ tay vào bức ảnh nói: Tôi rất cám ơn ngài đã tặng tôi bức ảnh. Nhưng có một chi tiết trong này làm cho tôi không hài lòng.
Ông McCain cho biết, ông là thiếu tá hải quân chứ không phải là thiếu tá không quân. Như vậy, chi tiết ghi vào tấm bia là không đúng.
Ý tứ sâu xa của việc không hài lòng này là vì ông McCain luôn rất tự hào là người đã được sinh ra trong một gia đình có ông nội và cha đều là đô đốc hải quân. Đến lượt ông ấy cũng là phi công hải quân. Và cả con trai của Thượng nghị sĩ McCain cũng đang ở trong lực lượng hải quân.
Có thể ông McCain không hài lòng về chi tiết ghi sai trên tấm bia chứ không phải không hài lòng về bức ảnh hay về cái bia.
Sau khi về nước tôi đã chỉ đạo Sở Văn hóa Thể thao và Sở Ngoại vụ sửa lại tấm bia đúng như mong muốn của Thượng nghị sĩ John McCain.
Xin cảm ơn ông!
