Hiện nay ô nhiễm môi trường và các tác động tiêu cực của ô nhiễm đang trở thành vấn đề được nhiều nước, nhiều chính phủ quan tâm. Khí thải, tiếng ồn từ các phương tiện giao thông lại được coi là một nguồn phát thải, gây ô nhiễm môi trường. Trong khi Việt Nam là nước có nhu cầu phương tiện cá nhân rất cao. Số lượng phương tiện tăng nhanh khiến lượng khí thải phát ra môi trường lớn hơn.
Để bảo vệ môi trường nhưng vẫn duy trì được sự tiện dụng của phương tiện cho người dùng, phát triển ô tô điện chạy pin sẽ là giải pháp tốt, đặc biệt ở những thành phố lớn, đông dân cư. Để thực hiện được mục tiêu này cần có các giải pháp hỗ trợ, khuyến khích. Ở nhiều nước, chính phủ tại đây đã thực hiện giải pháp giảm thuế, phí đăng ký với xe điện.
Tại Việt Nam, trong tương lai, xe điện cũng sẽ được khuyến khích bằng cách giảm phí trước bạ. Nhưng không phải mọi loại xe, công nghệ xe điện nào cũng được ưu tiên.
Tại sao xe hybrid không được ưu tiên?
Hiện nay với ô tô điện đang có 4 công nghệ chính gồm: xe hybrid kết hợp động cơ xăng và điện (HEV), xe xăng lai điện dùng sạc ngoài (PHEV), xe dùng nhiên liệu hydro (FCEV) và xe điện chạy pin (BEV).
Phổ biến nhất thị trường trong nước hiện nay là các mẫu xe hybrid như Corolla Cross HV hay một số mẫu xe của Mercedes. Một số dòng xe Lexus được tư nhân nhập khẩu cũng là dạng động cơ kết hợp này. Nhưng từ quan điểm của Bộ Tài chính, xe HEV và PHEV vẫn di chuyển chủ yếu bằng động cơ đốt trong, song song tận dụng lợi ích từ cụm truyền động điện gồm mô tơ điện và pin của xe.
Xe sử dụng nhiên liệu hydro mặc dù có thời gian tiếp nhiên liệu nhanh, không phát thải ra môi trường nhưng nhược điểm lại cần một trạm tiếp nhiên liệu riêng, cần nhân lực có ký thuật để đảm bảo an toàn khi tiếp nhiên liệu.
 |
| Xe điện chạy pin được coi là có ưu thế hơn so với các công nghệ khác. |
Do đó xe điện chạy pin BEV là lựa chọn tối ưu nhất do lượng phát thải tốt hơn xe hybrid trong khi không cần đầu tư nhiều cho vận hành giống xe hydro.
Xe chạy pin cũng đang là xu hướng phát triển của các nước trên thế giới. Trong năm 2020, 2 phần 3 số lượng xe điện được đăng ký mới là xe chạy pin.
Tại sao mức giảm lệ phí trước bạ chỉ 50%?
Để khuyến khích việc sản xuất, sử dụng ô tô điện chạy pin, Bộ Tài chính đã đưa ra 3 lựa chọn giải pháp. Giải pháp đầu tiên là giảm 50% mức lệ phí trước bạ cho xe điện so với xe chạy xăng, dầu có cùng số chỗ ngồi, tương đương từ 5% đến 7,5%.
Giải pháp thứ 2 là miễn toàn bộ lệ phí trước bạ với xe điện chạy pin trong 5 năm kể từ ngày Nghị định có hiệu lực, và giải pháp 3 là giữ nguyên lệ phí trước bạ.
Lấy ví dụ một chiếc xe điện chạy pin có mức giá 600 triệu đồng. Nếu áp dụng giải pháp đầu tiên, người mua xe sẽ phải trả số tiền lệ phí trước bạ trong khoảng từ 30-45 triệu đồng (tùy từng địa phương). Nếu áp dụng giải pháp thứ 2, người mua sẽ không mất phí trước bạ cho chiếc xe này.
Tuy nhiên ảnh hưởng của việc giảm hoặc miễn lệ phí trước bạ sẽ tác động đến thu ngân sách địa phương.
Theo quy định của luật Ngân sách Nhà nước, lệ phí trước bạ là khoản thu nguồn thu 100% ngân sách địa phương. Theo tính toán của bộ, nếu giảm lệ phí trước bạ với xe điện chạy pin, phí trước bạ của các loại xe chạy xăng, dầu cũng giảm theo do người mua có xu hướng chuyển sang xe được ưu đãi lệ phí.
Trong khi thu lệ phí trước bạ của xe điện chỉ bằng 50% tổng thu từ các dòng xe khác.
Nếu áp dụng giải pháp miễn toàn bộ áp lực với ngân sách của địa phương sẽ tăng lên rất nhiều do không có lệ phí thu được từ xe điện trong khi các dòng xe khác bị giảm thu rất nhiều. Nhưng nếu áp dụng giải pháp thứ 3, không điều chỉnh lệ phí trước bạ sẽ không có tác dụng khuyến người dân chuyển sang sử dụng xe điện, từ đó các doanh nghiệp cũng không được thúc đẩy đầu tư sản xuất xe điện chạy pin.
Bộ cũng phân tích 3 giải pháp trên với thị trường thực tế. Hiện nay ở Việt Nam chỉ có một doanh nghiệp sản xuất xe điện chạy pin là Vinfast với công suất 250.000 xe/năm. Nếu sản lượng tiêu thụ của công ty này bằng với công suất lắp ráp và mức giá xe là 690 triệu đồng, bộ đưa ra một số đánh giá tác động như bảng sau.
 |
Như vậy với những tác động trên, bộ đánh giá việc áp dụng mức thu lệ phí trước bạ với xe điện chạy pin bằng 50% mức của xe chạy xăng hoặc dầu là phù hợp để đảm bảo thu ngân sách vừa khuyến khích được người dùng chuyển sang phương tiện thân thiện với môi trường.
Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), số lượng xe điện đăng ký đến hết năm 2020 chỉ khoảng 1000 xe, chiếm tỷ lệ 0,16% tổng số lượng ô tô đăng ký nộp lệ phí trước bạ.
