Bệnh zona thần kinh do cùng một loại vi rút gây bệnh thủy đậu là vacirella zoster gây ra, với các triệu chứng là sốt, đau rát da như bỏng tại chỗ bị vi rút xâm nhập và có mụn nước.
Đa số bệnh nhân zona có tiền sử mắc thủy đậu từ bé. Khi thủy đậu đã khỏi, một số virus varicella vẫn còn tồn tại ở trạng thái tiềm ẩn, không gây bệnh, cư trú ở hạch thần kinh. Khi gặp điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, suy nhược cơ thể, các sang chấn tinh thần...chúng trở lại trạng thái hoạt động, nhân lên, phát triển ra các đầu dây thần kinh cảm giác và gây bệnh.
Biểu hiện ban đầu khi mắc, lúc đầu là bệnh nhân thường thấy đau, rát ở một vùng da và tổ chức dưới da của bên thân thể. Cảm giác đau rát tồn tại khoảng 1 - 3 ngày, sau đó nổi lên các mụn nước, tập trung thành từng chùm, nếu không điều trị kịp thời thì sẽ phát triển thành các bọng nước.
Tổn thương ban đầu chỉ là các đám nhỏ phân bố rải rác thành một dải, nếu không điều trị thì lan rộng và liên kết với nhau thành một mảng lớn một bên thân thể (cả một vùng ngực hoặc cả một vùng mạng sườn). Khi bị zona, tuyệt đối không gãi, cạo, xát chanh, xát muối, đắp đỗ xanh, gạo nếp... vì sẽ làm cho tổn thương sâu hơn, lan rộng hơn, nhiễm trùng, loét.
Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ có thể tắm rửa hằng ngày nhưng không được xát xà phòng trực tiếp lên vùng da bị bệnh. Cần kiêng uống rượu, bia và không ăn nhiều gia vị cay, nóng.
Đau dây thần kinh là biến chứng thường gặp nhất của bệnh zona, đặc biệt là ở người cao tuổi. Các cơn đau đôi khi kéo dài nhiều năm cả sau khi các vết thương trên da đã lành. Nguy hiểm hơn ở các trường hợp mụn nước mọc gần mắt, người bệnh có nguy cơ bị mù nếu tổn thương vào dây thần kinh thị giác.
Zona tấn công vào tai sẽ làm giảm thính lực. Phụ nữ mang thai bị bệnh zona thần kinh sẽ gây hại cho thai nhi. Ngoài ra nhiều bệnh nhân bị biến chứng gây bội nhiễm da, tạo thành mụn mủ loét sâu, sưng bóng lên, gây đau đớn. Đặc biệt nếu điều trị sai cách bệnh zona có thể dẫn đến viêm màng não, viêm tụy cắt ngang, xuất huyết giảm tiểu cầu...
Để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm nêu trên, trong quá trình điều trị và chăm sóc tại nhà người bệnh cần hết sức lưu ý. Sau đây là một số hướng dẫn của các bác sĩ giải đáp cho thắc mắc người bệnh zona cần kiêng gì, nên ăn uống và sinh hoạt như thế nào để hỗ trợ điều trị, nhanh chóng hồi phục:
Trong chế độ ăn uống
Người mắc bệnh zona nên kiêng một số loại thực phẩm sau:
- Chất béo: các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo có thể làm tình trạng viêm nhiễm trở nên trầm trọng hơn, đồng thời làm các vết thương do bệnh zona gây ra lâu lành hơn. Do đó người bệnh nên kiêng ăn các loại đồ ăn chiên, xào, nhiều dầu mỡ.
Hạn chế các loại đồ uống có cồn như rượu, bia: rượu, bia sẽ ngăn chặn hệ miễn dịch làm vi rút của bệnh zona lây lan nhanh hơn.
- Thực phẩm giàu axit amin arginine: theo nhiều nghiên cứu loại thực phẩm này có khả năng thúc đẩy sự phát triển của vi rút bệnh zona. Do đó trong quá trình điều trị, người bệnh zona thần kinh cần kiêng ăn các loại hạt cây, các sản phẩm được chế biến từ đậu nành, sô cô la, yến mạch, mầm lúa mì, dừa, bột mì trắng và gelatin.
- Ngũ cốc tinh chế: ngũ cốc tinh chế làm tăng nguy cơ đột biến lượng đường trong máu, gia tăng nguy cơ phát triển các bệnh nhiễm trùng, đồng thời làm các vết thương lâu lành hơn.
Thực phẩm nên ăn
Bệnh nhân bị zona thần kinh nên chú ý bổ sung các loại thực phẩm giàu lysine, giàu kẽm, vitamin C, cam thảo, vitamin B6, B12,…
– Thực phẩm giàu lysine: Bạn có thể tìm thấy chúng nhiều trong: sữa, các sản phẩm từ sữa, cá, các loại đậu, phomát, thịt gà,… Lysine là axit amin được nghiên cứu và chứng minh có tác dụng làm giảm sự tăng trưởng của virus; đồng thời tăng sức đề kháng cho cơ thể. Bởi vậy đừng bỏ qua chất này trong thực đơn hàng ngày của bạn nhé!
Thực phẩm giàu kẽm và vitamin C: Người bị bệnh zona được khuyến khích ăn các loại thức ăn giàu kẽm và vitamin C. Đây là 2 dưỡng chất cần thiết để tăng cường sức miễn dịch cho cơ thể. Chúng hỗ trợ trị bệnh cũng như ngăn ngừa bệnh tái phát hiệu quả. Một số thực phẩm gợi ý tốt cho bệnh nhân bị zona là: các loại rau màu xanh lá, cam ớt, dâu tây, các loại thịt đỏ, các loại đậu,…
– Cam thảo: Không phải ngẫu nhiên mà vị thuốc này có trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Cam thảo có công dụng kháng viêm, chống virus,… chữa được nhiều bệnh về đường tiêu hóa và hô hấp, đặc biệt phòng ngừa bệnh zona tấn công trở lại.
Vitamin B6, B12: Người bị bệnh zona nên 3 lần/ngày bổ sung vitamin B6. Hoặc điều chỉnh bổ sung vào bữa ăn hàng ngày các loại vitamin B6, B12 giúp hệ miễn dịch của bạn vững chắc hơn, do đó các triệu chứng bệnh zona bị đẩy lùi và ngăn chặn bệnh hữu hiệu. Chuối, khoai lang và khoai tây, sò, gan, cá, ngũ cốc, cá ngừ, cá, sữa và sữa chua,… là những thực phẩm giàu 2 nhóm vitamin này bạn chú ý sử dụng.
Chú ý:
- Nhiều người vẫn lầm trưởng là bệnh zona thần kinh phải kiêng nước và kiêng gió. Điều này là không chính xác, người bệnh vẫn có thể tắm rửa bình thường, chỉ lưu ý là không gãi, không chà xát trực tiếp xà phòng lên vùng da bị bệnh.
- Tuyệt đối không đắp đậu xanh, gạo nếp hoặc lá thuốc nam, ngậm rồi phun một loại chất lỏng nào đó lên da. Làm như vậy không những không chữa được bệnh zona mà còn kéo theo nguy cơ bội nhiễm da, gây loét, kích ứng da...
Tránh tiếp xúc da - da với người chưa từng bị thủy đậu, đang bị bệnh hoặc có hệ miễn dịch kém.
- Không được gãi vì có thể sẽ để lại sẹo và làm tăng nguy cơ bị nhiễm khuẩn thứ phát.
Người bệnh cũng cần tuân thủ nghiêm túc hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc. Nếu các triệu chứng có xu hướng tồi tệ hơn hoặc xuất hiện các triệu chứng mới, cần nhanh chóng tới bệnh viện để kiểm tra và có hướng xử lý kịp thời.
