Tháng 7/2014, Uber chính thức ra mắt tại Việt Nam, theo sau đó là sự gia nhập của Grab. Những năm đầu tiên, cả hai ứng dụng này nhanh chóng thu hút được sự chú ý của người tiêu dùng nhờ sự tiện lợi và các chương trình khuyến mãi hấp dẫn. Đối với nhiều người dân thành thị, việc gọi xe chỉ qua vài thao tác trên ứng dụng đã thay thế hoàn toàn cách gọi xe truyền thống. Điều này không chỉ thay đổi thói quen di chuyển mà còn khiến ngành giao thông vận tải tại Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ.
 |
Màu sắc nổi bật của các “tài xế xe công nghệ” đã trở thành một phần quen thuộc trên đường phố Việt Nam Ảnh: Quang Định |
Sự cạnh tranh giữa Uber và Grab nhanh chóng trở nên khốc liệt. Các chương trình khuyến mãi giảm giá, hỗ trợ tài xế và các ưu đãi không ngừng được tung ra khiến cả hai phải liên tục đổi mới chiến lược. Cuối cùng, vào năm 2018, Uber quyết định rút khỏi thị trường Đông Nam Á, nhường lại thị phần lớn cho Grab. Kể từ đó, Grab trở thành ông lớn trong ngành, trong khi các ứng dụng nội địa như Be, Gojek (trước đây là Go-Viet) và FastGo đã xuất hiện nhưng chưa thể cạnh tranh ngang hàng.
Làn sóng “tài xế xe công nghệ”
Sự bùng nổ của xe công nghệ đã ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế và xã hội. Một trong những tác động lớn nhất là tạo ra hàng trăm ngàn việc làm cho người lao động, từ tài xế đến các dịch vụ liên quan. Theo báo cáo năm 2022, Grab đã thu hút hơn 200.000 tài xế trên cả nước, với hơn 3 triệu lượt di chuyển mỗi ngày chỉ riêng tại Hà Nội và TPHCM. Thu nhập trung bình của tài xế xe công nghệ cao hơn 55% so với mức lương trung bình của người lao động, giúp nhiều người có thu nhập ổn định.
Tuy nhiên hiện nay, mức chiết khấu cao (trên 31,6%) và chi phí nhiên liệu tăng khiến nhiều tài xế phải làm việc nhiều giờ hơn để duy trì mức thu nhập mong muốn. Một số tài xế chia sẻ rằng thu nhập hàng ngày của họ dao động từ 500.000 đến 1.500.000 đồng tùy thuộc vào thời gian làm việc và khu vực hoạt động.
Phan Trọng T. (37 tuổi, làm tài xế xe công nghệ tại TPHCM từ năm 2017), cho biết công việc này từng là nguồn thu nhập chính, giúp anh nuôi sống gia đình. Tuy nhiên, áp lực ngày càng lớn từ việc cạnh tranh khốc liệt và chi phí tăng cao đã làm giảm thu nhập của anh theo thời gian. Để bù đắp cho sự sụt giảm, anh phải làm việc nhiều giờ hơn, tạo ra vòng luẩn quẩn khó khăn trong việc duy trì cuộc sống cân bằng giữa công việc và gia đình.
Đối với du khách, xe công nghệ là lựa chọn lý tưởng khi khám phá Việt Nam. Với khả năng định vị chính xác và giao diện dễ sử dụng, du khách quốc tế có thể dễ dàng gọi xe mà không gặp trở ngại ngôn ngữ hay phải lo lắng về việc bị ép giá.
Sự cạnh tranh không chỉ giữa các tài xế Grab mà còn với xe ôm truyền thống. Những vụ xung đột giữa hai bên không phải hiếm, đặc biệt tại các khu vực đông đúc như bến xe, sân bay. Ngoài ra, chi phí phải chia phần trăm lợi nhuận cho các ứng dụng và giá xăng tăng cao khiến nhiều tài xế cảm thấy áp lực.
Tiện nghi trong thời chuyển đổi số
Về phía người dùng, sự xuất hiện của xe công nghệ đã mang lại những tiện ích chưa từng có. Người dân tại các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM không còn phải lo lắng về việc gọi xe hay thương lượng giá. Thời gian di chuyển của người dùng giảm trung bình 52% so với các phương tiện công cộng (theo báo cáo của Grab). Điều này giúp tăng năng suất làm việc và giảm thiểu ùn tắc giao thông trong giờ cao điểm.
Đối với du khách, xe công nghệ là lựa chọn lý tưởng khi khám phá Việt Nam. Với khả năng định vị chính xác và giao diện dễ sử dụng, du khách quốc tế có thể dễ dàng gọi xe mà không gặp trở ngại ngôn ngữ hay phải lo lắng về việc bị ép giá. Điều này giúp trải nghiệm du lịch trở nên thuận tiện và an toàn hơn, đồng thời khuyến khích du khách đến thăm nhiều địa điểm hơn, kể cả những khu vực xa trung tâm mà họ có thể không dễ dàng tiếp cận trước đây.
 |
Các “siêu ứng dụng” được phát triển từ dịch vụ xe công nghệ sẽ đáp ứng thêm nhiều nhu cầu của con người trong tương lai (Ảnh minh họa) |
Ngoài đáp ứng nhu cầu di chuyển, các dịch vụ liên quan như GrabFood và GrabExpress còn giúp người dùng tận hưởng một hệ sinh thái tích hợp, từ việc đi lại cho đến giao hàng và ăn uống. Mọi ứng dụng xe công nghệ đều có khả năng trở thành “siêu ứng dụng”, không chỉ phục vụ giao thông mà còn đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau trong cuộc sống hàng ngày của người dân.
Dịch vụ xe công nghệ còn thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái tài chính số. Người tiêu dùng ngày càng quen với việc thanh toán không tiền mặt qua các ví điện tử như GrabPay, MoMo, ZaloPay. Đây không chỉ là bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi số của Việt Nam mà còn giúp các doanh nghiệp công nghệ tiếp cận dễ dàng hơn với khách hàng.
Triển vọng trong tương lai
Trong thập kỷ tới, thị trường xe công nghệ tại Việt Nam hứa hẹn sẽ còn phát triển mạnh mẽ hơn. Theo báo cáo từ Mordor Intelligence, quy mô thị trường gọi xe Việt Nam ước đạt 1,17 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến sẽ tăng trưởng lên mức 3,19 tỷ USD vào năm 2029 với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 22,1% trong giai đoạn 2024 - 2029.
Theo nhiều chuyên gia, xe công nghệ tại Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với nhiều thách thức pháp lý, bao gồm việc thu thuế, bảo hiểm cho tài xế và quản lý dịch vụ xe điện. Chính phủ đã bắt đầu có những chính sách hỗ trợ, đặc biệt trong việc khuyến khích phát triển xe điện và chuyển đổi số. Đây sẽ là những yếu tố quan trọng định hình sự phát triển của ngành trong những năm tới.
Không để Grab một mình một sân, các công nghệ nội địa như Be và Xanh SM hiện nay không chỉ cung cấp dịch vụ vận chuyển mà còn khai thác các giải pháp xe điện và dịch vụ xanh, làm tăng sức nóng và mở ra một hướng phát triển bền vững cho thị trường xe công nghệ Việt Nam.
Mười năm qua đã chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ trong giao thông Việt Nam, với dịch vụ xe công nghệ đóng vai trò chủ đạo trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số và cải thiện cuộc sống hàng ngày. Dù vẫn còn nhiều thách thức về pháp lý và cạnh tranh, tương lai của ngành xe công nghệ tại Việt Nam hứa hẹn sẽ còn nhiều tiềm năng phát triển và đóng góp lớn hơn nữa cho đất nước.
