Ung thư đại trực tràng là tên gọi chung cho các khối bướu ác tính ở đại tràng và trực tràng. Đại tràng là đoạn ruột già bắt đầu từ chỗ cuối ruột non đến trực tràng gồm các phân đoạn: đại tràng lên, đại tràng ngang, đại tràng xuống. Đại tràng sigma là đoạn dưới của đại tràng xuống, hình cong tiếp giáp với trực tràng. Trực tràng là phần dưới cùng của hệ tiêu hóa, dài khoảng 15 cm, kết thúc ở hậu môn.
Bác sĩ CKII Trần Nguyên Hà, Bệnh viện Ung bướu TP HCM cho biết, ung thư có thể xuất phát từ bất kỳ vị trí nào của đại trực tràng. Phần lớn ung thư đại trực tràng bắt nguồn từ các “cục” nhỏ lành tính trong ruột gọi là polyp hoặc bướu tuyến. Theo thời gian, một vài polyp có thể hóa ác trở thành ung thư. Polyp lúc đầu thường nhỏ và sinh sản chậm, không gây triệu chứng. Chính vì lý do này nên cần tầm soát các polyp có tiềm năng ác tính trước khi chúng trở thành ung thư thật sự.
Đây là một trong những bệnh lý ác tính phổ biến nhất ở các nước phương Tây. Trên thế giới, ung thư đại trực tràng thường xuất hiện ở các nước phát triển với nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao tập trung ở độ tuổi trên 50 và tăng dần theo tuổi. Báo cáo về gánh nặng ung thư ở châu Á gần đây cho thấy số người bị ung thư đại trực tràng cao nhất châu Á là Nhật Bản, kế tiếp là Đài Loan, Singapore. Tại Việt Nam, căn bệnh này đã trở nên phổ biến trong cộng đồng, đứng hàng thứ ba ở nam, thứ tư ở nữ giới.
Theo bác sĩ Hà, cùng với ung thư vú ở phụ nữ và một số ung thư khác, ung thư đại trực tràng đang gia tăng và có xu hướng trẻ hóa, nhất là ở những người nguy cơ cao như tiền sử gia đình (trong gia đình có người bị ung thư đại trực tràng), bản thân hoặc gia đình bị bệnh đa polyp ruột già, viêm loét đại tràng mạn tính, bệnh Crohn hoặc do chế độ ăn nhiều chất béo, thịt đỏ nhưng lại quá ít chất xơ từ rau quả, trái cây… Do đó khi thấy các triệu chứng ở đường ruột kéo dài hoặc tái đi tái lại, bệnh nhân nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa (tiêu hóa, ung bướu) nội soi trực tràng để rà tìm ung thư.
 |
| Chế độ ăn nhiều chất béo, thịt đỏ nhưngquá ít chất xơ từ rau quả, trái cây… làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Ảnh:foodscience |
Các yếu tố nguy cơ phổ biến đối với ung thư đại trực tràng
Phần lớn ung thư đại trực tràng được phát hiện ở bệnh nhân trên 50 tuổi. Tuy nhiên, bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào, vì thế việc quan trọng là biết về bệnh sử gia đình và các yếu tố nguy cơ sau:
- Chế độ ăn nhiều mỡ và thịt đỏ, ít rau quả, trái cây. Chế độ khẩu phần ăn nhiều chất xơ có thể làm giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng.
- Tiền sử từng ung thư đại trực tràng hoặc bệnh nhân đã bị ung thư các cơ quan khác như ung thư vú, cổ tử cung, nội mạc tử cung, đường tiết niệu đều có khả năng tăng nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng.
- Tiền sử có polyp đại trực tràng, bệnh viêm loét ruột, bệnh Crohn hoặc có tiền sử bệnh viêm đại tràng cũng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Dấu hiệu ung thư đại trực tràng
Thường không có dấu hiệu rõ ràng của ung thư đại trực tràng. Một số dấu hiệu thường gặp có thể bao gồm chảy máu hậu môn, đau bụng co cứng, thay đổi thói quen đi tiêu với táo bón xen kẽ tiêu chảy, tính chất của phân không đồng nhất. Các khối bướu ở trực tràng thường gây đau tại chỗ hoặc cảm thấy mót rặn khó chịu.
Vị trí bướu cũng ảnh hưởng đến các triệu chứng. Các tổn thương bên trái thường gây ra tắc nghẽn, phân đặc cứng và khó đi qua, chảy máu nhiều ở trong phân. Tổn thương bên phải dẫn đến thiếu máu, đau bụng co cứng.
Khi bệnh tiến triển nặng, các dấu hiệu thường gặp là mệt mỏi kéo dài, bụng thường đầy hơi, khó ở hoặc đau dai dẳng, sụt cân hoặc thiếu máu không rõ nguyên nhân, vàng da, gan to do di căn. Khoảng 10% bệnh nhân có dấu hiệu như dịch tiết âm đạo trong phân ở nữ hoặc phân có ở trong nước tiểu.
Chẩn đoán ung thư đại trực tràng
Các xét nghiệm đánh giá đại trực tràng được dùng để phát hiện và chẩn đoán ung thư. Bác sĩ khám để đánh giá tình trạng sức khỏe chung gồm thăm khám trực tràng, tìm những khối bướu bất thường ở trực tràng, xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân, nội soi đại tràng…
Để xác định chắc chắn, một vài mẫu mô sẽ được lấy đi khi nội soi đại tràng Sigma hoặc nội soi đại tràng và khám nghiệm dưới kính hiển vi. Xét nghiệm này được gọi là sinh thiết. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp CT hoặc PET scan để xem những bộ phận khác có liên quan hay không. Đối với ung thư ở trực tràng, bác sĩ cần chụp MRI để xác định rõ thêm mức độ ăn lan của khối bướu.
