Điều này không có gì khó hiểu, khi những mùa phong tặng danh hiệu cao quí đi qua đã để lại những câu chuyện đáng suy nghĩ.
Nào là một Trần Hạnh, tên tuổi và đóng góp đáng nể nhưng ở tuổi tóc bạc da mồi mới được vinh danh. Hay một Minh Vương của nghệ thuật cải lương trầy trật trên con đường phong tặng danh hiệu NSND. Ngay cả một vài nghệ sỹ đã khuất bóng được truy tặng danh hiệu NSND, cũng để lại ngậm ngùi, danh hiệu cao quí ấy suy đến cùng chỉ làm mát lòng người ở lại, người được vinh danh đã đi rồi.
Mấy năm nay người ta đi tìm nguyên nhân, vì sao chất lượng danh hiệu NSND càng ngày càng kém? Vì sao một số người xứng đáng lại chậm được vinh danh, thậm chí có khi bị lãng quên, biết đâu chừng? Và một số nghệ sỹ cho rằng: Lỗi tại huy chương.
Không ít gương mặt nghệ sỹ tên tuổi đã đề xuất bỏ xét danh hiệu NSND theo huy chương. Ý kiến của Chủ tịch Hội Nghệ sỹ Sân khấu Việt Nam Thúy Mùi được dư luận quan tâm: “Tiêu chuẩn xét duyệt NSND hiện nay là cá nhân đạt hai huy chương vàng, hai huy chương bạc tại các kỳ liên hoan, hội diễn toàn quốc. Điều này không còn phù hợp tình hình thực tại, bởi trước đây tiêu chí này chủ yếu áp dụng với các nghệ sỹ lão thành. Giờ lớp nghệ sỹ trẻ có nhiều cơ hội tham gia các liên hoan nghệ thuật, dễ đạt huy chương hơn. Vì thế, quy định xét tặng nên siết chặt”.
Thông qua ý kiến trên, đặt câu hỏi ngược lại: Có cần thiết phải siết chặt quy định xét tặng hay không? Thay vì làm việc đó tại sao không nâng cao chất lượng của huy chương vàng, huy chương bạc tại các kỳ liên hoan, hội diễn toàn quốc. Cứ tình trạng mưa huy chương thì đương nhiên danh hiệu giảm giá trị. Kéo theo đó là những mặt tối, những góc khuất không hay trong những cuộc “săn” huy chương.
Câu chuyện bỏ xét danh hiệu theo huy chương đã “nóng” từ lâu. NSND Thanh Hoa từng nói về sự xuống cấp của danh hiệu cao quí nhất của nghệ sỹ Việt. Theo bà, không nên dễ dàng trao danh hiệu ấy, để xứng đáng với danh hiệu NSND, ngoài những đóng góp trong lĩnh vực của mình, cần có những cống hiến với xã hội, với nhân dân. Nhưng chúng ta đang ở thời bình không phải thời chiến, người làm nghệ thuật mà đam mê, đạt thành tựu lớn trong lĩnh vực họ theo đuổi, phải chăng cũng là đóng góp cho xã hội, cho nhân dân? Còn đòi hỏi gì cao hơn thế?
Nói bỏ xét danh hiệu NSND theo huy chương thì dễ. Nhưng câu hỏi đặt ra: Nếu còn có những cuộc vinh danh cá nhân nghệ sỹ bằng danh hiệu, thì cũng cần có thước đo. “Bỏ huy chương thì xét dựa trên tiêu chí nào?”, một khán giả bình luận.
Vì câu chuyện quá “nóng” nên “thượng đế” cũng tham gia tích cực, họ giành quyền xét tặng về phía mình: Danh hiệu nên để khán giả bình chọn; NSND thì nên để nhân dân bầu chọn… Nhưng nếu để khán giả bình chọn, thì dễ Sơn Tùng M-TP hoặc Chi Pu… thành NSND cũng nên.
