Năm tháng Gạc Ma: Cả dân tộc Việt Nam sẽ luôn đề cao cảnh giác

Năm 1988 hành động của Trung Quốc đối với chúng ta thể hiện rất rõ bản chất của nhà cầm quyền Trung Quốc.

Lúc đó, lính của ta chủ yếu là lính công binh làm nhiệm vụ xây dựng đảo, nên trong ý thức của những người chiến sĩ đó không bao giờ họ nghĩ rằng lại xảy ra đụng độ. Bộ Tư lệnh Hải quân của chúng ta thời điểm đó cũng đã nhận định rõ âm mưu của Trung Quốc qua các hành động xảy ra ở khu vực quần đảo Trường Sa nhưng chúng ta kiên quyết ứng xử lại với Trung Quốc bằng thái độ của những người lính yêu hòa bình. Tiếc rằng Trung Quốc đã đáp lại thái độ hòa bình bằng súng đạn.

Từ tháng 5/2014 trở lại đây, nhất là khi Trung Quốc đưa giàn khoan trái phép vào lãnh hải của Việt Nam, trong bối cảnh Việt Nam và Trung Quốc đã bình thường hóa quan hệ, nhưng khi gặp tàu cảnh sát biển Việt Nam, tàu đánh cá của đồng bào đang đánh bắt trên vùng biển của chúng ta, tàu Trung Quốc vẫn luôn đe dọa. Ngoài ra, họ còn có những hành vi vũ lực như húc tàu đánh cá, tàu kiểm ngư, phun vòi rồng...

Đó là những thái độ ngang ngược của tàu Trung Quốc, không chấp nhận được. Do đó, Trung Quốc đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của dư luận trong nước và quốc tế. Một lần nữa, dư luận quốc tế đã lên tiếng mạnh mẽ cảnh tỉnh âm mưu độc chiếm biển Đông của Trung Quốc sẽ phải trả giá.

Tôi nghĩ rằng làm cuộc đời của một nhà báo thì toàn bộ chuyến đi là một ấn tượng sâu sắc. Tôi mặc dù đã từng là người lính trực tiếp chiến đấu nhưng lúc đấy tôi rất hồi hộp, trống ngực cảm thấy như vỡ tung.

Khi đoàn chúng tôi lên đến boong tàu HQ- 505 thì các anh tỏa ra gặp gỡ các chiến sĩ để phỏng vấn. Chiếc tàu 854 của Trung Quốc đã cập mạn tàu HQ - 505 của chúng ta, gần đến mức nhìn thấy lính Trung Quốc đội mũ sắt, các vũ khí gồm đại bác 105 mm và súng 37 mm, hai xuồng mở hết tốc lực trước mặt chúng ta nhưng những người lính của chúng ta không hề tỏ ra run sợ.

Thiếu tá Vũ Quý Lễ có nói: “Ta cứ bình tĩnh tự tin thì họ không làm gì được.” Sau khoảng một thời gian, họ lùi lại, thấy không có gì xảy ra, chúng ta vẫn làm việc bình thường trên boong tàu. Nắng rất đẹp. Đó là hình ảnh không bao giờ tôi quên được.

Hình ảnh thứ hai là con tàu HQ 505 lao lên bãi đá ngầm Cô Lin, giống như một con cá voi khổng lồ, lúc đó khoảng 16 giờ chiều nước rút. Bên phải tàu HQ - 505 chính mắt tôi đếm được có 20 phát đạn đại bác, trên boong tàu có 30 phát, tổng cộng 50 phát đạn đại bác.

Nhóm phóng viên đầu tiên và thuỷ thủ tàu Mỹ Á

Ban liên lạc gồm có anh Lê Hữu Thảo, phụ trách liên lạc tìm kiếm khu vực phía Bắc. Tôi phụ trách liên lạc tại Quảng Bình và Trần Thiên Phụng, phụ trách liên lạc tại Quảng Trị. Anh em tôi tiến hành tìm được thêm 16 người mất liên lạc từ năm 1988. Chúng tôi cũng liên lạc được với 8 nhà liệt sĩ. Chúng tôi muốn ngồi ôn lại những kỷ niệm, để động viên nhau trong cuộc sống.

Trong đấu tranh, Việt Nam chúng ta có các thế mạnh:

Thứ nhất, đó là tinh thần dân tộc. Trong máu của mỗi người dân nước Việt, hàng ngàn năm nay đã chứng minh, mỗi khi kẻ thù xâm lược đến, toàn dân Việt Nam sẽ cấu kết lại, tạo nên sự đồng thuận. Đó là truyền thống quý báu ngàn đời nay.

Thứ hai, Việt Nam có chính nghĩa, cứ liệu lịch sử về chủ quyền ở Hoàng Sa và Trường Sa.

Thứ ba, trong con mắt thế giới, Trung Quốc đang ngày càng bị cô lập. Bản thân Mỹ bức xúc trước sự hung hăng, ngạo mạn của Trung Quốc trong các vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.

Đối với công tác truyền thông trong sự nghiệp bảo vệ tổ quốc, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà cho biết: Trước các sự kiện lịch sử, truyền thông Việt Nam bên cạnh sự nhanh nhạy, cần phải nắm được lịch sử; tăng cường gặp gỡ các nhà sử học, các nhân chứng; tăng cường công tác nghiên cứu. Các phóng viên theo dõi lịch sử cũng cần phải có kiến thức nền về lịch sử Việt Nam, về sự kiện phản ánh.
Về phía các cơ quan quản lý, theo tôi, chúng ta cần tạo điều kiện cho truyền thông nước nhà trong công tác tuyên truyền, bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ Việt Nam.

Thời lượng dành cho vấn đề bảo vệ chủ quyền, biên giới, trên không, trên bộ cũng cần nhiều hơn, thường xuyên hơn và liên tục. Các vấn đề nêu lên phải có hệ thống, có căn cứ, tạo hiệu ứng tốt trong dư luận.

Trung Quốc luôn chủ trương tránh né những chứng cứ lịch sử liên quan tới chủ quyền các đảo ở Biển Đông. Trong thư viện quốc gia Australia hiện vẫn lưu trữ tấm bản đồ về địa giới của Trung Quốc năm 1909. Theo đó, cực Nam Trung Quốc 1909 cho thấy, chủ quyền của họ chưa bao giờ vượt quá đảo Hải Nam. Điều này Trung Quốc không dám nói tới trong các tuyên bố trước cộng đồng quốc tế. Và cũng trong năm 1909, Trung Quốc đã phái một phái bộ đi thăm dò các đảo ở Trường Sa, Hoàng Sa, và chính thức đánh dấu tham vọng của Trung Quốc đối với chủ quyền trên các quần đảo của Việt Nam. Từ đó đến nay, Trung Quốc liên tục có các hành động xâm chiếm chủ quyền biển đảo Việt Nam một cách có hệ thống.

Có lẽ không chỉ nói đến sự kiện Gạc Ma năm 1988 mà hãy nhìn vào hành động của Trung Quốc trên biển Đông từ trước đến nay. Dù công luận trong nước và quốc tế trong những thời điểm khác nhau đều có những cách nhìn, cách đánh giá khác nhau nhưng tất cả những dư luận ấy đã là thông điệp mạnh mẽ đến 90 triệu trái tim nhân dân Việt Nam.

Cả dân tộc Việt Nam sẽ luôn luôn đề cao cảnh giác, đoàn kết với Đảng, Chính phủ và Nhà nước quyết tâm bảo vệ từng tấc đất biên cương, lãnh hải của Tổ quốc bằng mọi giá.

Các phóng viên trên đảo Sinh Tồn (tháng 4/1988)

Theo tôi, chúng ta rất cần đưa sự kiện Trung Quốc dùng vũ lực chiếm đóng đảo Gạc Ma năm 1988 vào sách giáo khoa lịch sử. Thời điểm đảo Gạc Ma bị Trung Quốc đánh chiếm, chúng ta đang đóng giữ thể hiện chủ quyền.

Cuộc chiến tại đảo Gạc Ma ngày 14/3/1988 là một cuộc chiến không cân sức, giữa một bên là những người lính công binh, hải quân không có vũ khí, chỉ muốn bảo vệ chủ quyền một cách hòa bình, với một bên là quân đội Trung Quốc có chủ trương và kế hoạch đánh chiếm rất rõ ràng và đã được chuẩn bị từ trước. 64 chiến sĩ hải quân, công binh của Quân đội Nhân dân Việt Nam đã hi sinh trong khi giữ đảo.

Đây là sự kiện rất quan trọng trong cuộc chiến đấu, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ. Nếu chúng ta không làm được như vậy, thì con cháu, các thế hệ người Việt Nam sau này sẽ không biết một sự kiện bi thảm trên. Chúng ta sẽ thấy có tội với chính 64 cán bộ, chiến sĩ đã hi sinh trong sự kiện Gạc Ma.

Hiện nay chúng ta cũng đã có những công trình nghiên cứu, tổng kết, tuy nhiên, sự nghiên cứu, tổng kết này chưa có hệ thống, và cũng chưa được công bố đầy đủ. Do đó, rất cần sự đầu tư nghiên cứu một cách bài bản, thông qua việc tổng kết, gặp gỡ các nhân chứng để có thể dựng lại một bức tranh đầy đủ về sự thực khách quan đã diễn ra tại đảo Gạc Ma vào ngày 14/3/1988.

Phóng viên gặp gỡ thuyền trưởng Vũ Huy Lễ và các chiến sĩ trên tàu HQ505 tại bãi đá Cô Lin

Ngày xưa rất khó khăn, gian khổ, chiến tranh ác liệt. Giờ đây cuộc sống đầy đủ hơn, các bạn trẻ nên cố gắng sống thật với lòng mình, học tập và rèn luyện để xứng đáng với các thế hệ đi trước.

Tôi nghĩ rằng chúng ta cần đưa sự kiện Gạc Ma vào sách lịch sử để học sinh biết rằng Gạc Ma là của mình, đất của mình, đảo của mình và Trung Quốc đang chiếm đóng trái phép. Từ đó, khơi dậy lòng tự tôn dân tộc của các thế hệ học sinh.

Bản thân trong gia đình tôi, tôi cũng thường xuyên kể cho con cháu nghe những câu chuyện về nơi tôi đã đi qua trong thời chiến tranh. Các con cháu rất say sưa nghe, cảm động và khâm phục nghị lực của những người sống ở thời đó.

Tôi dù giờ đã 72 tuổi và đã được ra Trường Sa 2 lần nhưng vẫn muốn được ra Trường Sa lần nữa.

Tôi theo dõi về vấn đề biển Đông khá chặt chẽ, tôi thấy truyền thông chúng ta đã rất cố gắng thông tin về tình hình biển Đông nhưng theo tôi thì chưa đủ. Trung Quốc rất chủ động trong truyền thông với mục đích hướng dư luận quốc tế vào những việc được coi là “sự đã rồi”.

Ở trong nước, họ đưa tin để người dân tin rằng Trung Quốc đang bị các nước khác chiếm biển đảo của họ. Đối với quốc tế, họ nỗ lực ngăn cản sự tham dự của tất cả các nước quan tâm đến việc lưu thông hàng hải và hàng không tại biển Đông.  Họ tổ chức hội thảo về biển Đông theo hướng có lợi cho họ và cũng tích cực tham gia hội thảo về biển Đông ở nhiều nước với mục đích áp đặt quan điểm của Trung Quốc về biển Đông.

Gạc Ma hiện giờ Trung Quốc đã xây dựng thành thành phố. Tháng 9/2014 Trung Quốc mời phóng viên của truyền hình BBC ra đưa tin ở Gạc Ma với ý đồ làm cho dư luận quốc tế hiểu Trung Quốc đang làm “việc bình thường” của họ.

Trong nước đưa tin về việc Trung Quốc xây dựng tại Gạc Ma, tôi thấy Báo Thanh niên có đưa clip ngắn nhưng còn ít. Quốc tế đã làm rồi, chúng ta cần làm nhiều hơn nữa. Chúng ta nên tham khảo các thông tin để có thể đưa tin nhiều chiều, chính xác đáp ứng được mối quan tâm của dư luận quốc tế. Đến thời điểm này, chúng ta nên chủ động cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác những diễn biến trên biển Đông, đặc biệt là hoạt động bình thường và hợp pháp của hàng nghìn ngư dân và những việc vi phạm chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam cho quốc tế.

Dù Trung Quốc đang chiếm giữ đảo nhưng chúng tôi vẫn tự hào vì chúng tôi đã cố gắng hết sức mình, quyết tâm bảo vệ đến cùng, chỉ là hoàn cảnh lúc đó chúng tôi không cân sức. 

Tôi rất tự hào khi đồng bào cả nước nhớ đến và tôn vinh hình ảnh trên là "Vòng tròn bất tử". Tên gọi này đã diễn đạt trọn vẹn sự hy sinh cao cả của các chiến sỹ. Tôi chỉ mong một ngày được trở lại Trường Sa để có thể thả một bó hoa tưởng nhớ đến những chiến sỹ đã ngã xuống vì sự toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Tôi rất bất bình khi Trung Quốc đưa ra 3 tàu khu trục, tàu tên lửa đánh thẳng vào một tàu vận tải của Việt Nam đang làm nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ đảo. Khi tàu của chúng tôi đang làm nhiệm vụ thì Trung Quốc ập đến, bảo đây là đảo của Trung Quốc, yêu cầu chúng tôi rời bỏ ngay. 

Chúng tôi bị bất ngờ và đối đầu với Trung Quốc bằng tay không, hoặc chỉ bằng xẻng cuốc, dùng mọi biện pháp để giành lại biển đảo. Một lúc sau, họ nổ súng gây nên thương vong lớn cho ta, khiến tàu ta bị chìm. 

Lúc đó chúng tôi chỉ nghĩ rằng nếu có hy sinh cũng phải giữ lấy biển đảo. Là một người lính, người con của đất Việt phải quyết tâm giữ lấy biển đảo, không để rơi vào tay kẻ thù nào. 

Trung Quốc từ xưa đã từng suy nghĩ ‘nhà to phải có ao to’ nên không bao giờ từ bỏ tham vọng độc chiếm biển Đông. Họ chưa bao giờ tắt ý định bành trướng, nhất là các khu vực gần với họ mà Việt Nam đã khẳng định chủ quyền hợp pháp.

Cách hành xử sai trái của Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế, vi phạm chủ quyền không thể chối cãi của Việt Nam.

Hải quân tàu HQ 505 tháng 4/1988

Là một người làm việc cho hãng tin quốc tế, tôi thấy việc Trung Quốc dùng sức mạnh quân sự chiếm đảo chìm Gạc Ma - 1 trong 3 đảo chìm thuộc cụm đảo Sinh Tồn thuộc chủ quyền của Việt Nam, không những bị Việt Nam phản đối mạnh mẽ ngay trong lúc đó mà đã gây ra sự quan ngại lớn của dư luận quốc tế.

Gạc Ma nằm cách đảo Hải Nam của Trung Quốc hơn 1000km và có một vị trí quan trọng trong việc lưu thông hàng hải quốc tế trên biển Đông. Việc chiếm Gạc Ma nằm trong kế hoạch của Trung Quốc mà cho đến nay sau gần 30 năm nó đã thể hiện rất rõ. Đó là một hành động phi lý.

Tại thời điểm đó, Việt Nam và Trung Quốc vẫn còn đang căng thẳng sau Chiến tranh Biên giới tháng 2-1979. Việt Nam đã nêu việc Trung Quốc chiếm Gạc Ma ra Đại hội đồng Liên Hợp Quốc và thu hút sự ủng hộ của nhiều nước trên thế giới đặc biệt là các nước xã hội chủ nghĩa. 

Việc chiếm đảo chìm Gạc Ma là một chuỗi hành động của Trung Quốc mà trước đó họ đã chiếm 5 đảo chìm trong biển Đông và cho đến nay Trung Quốc vẫn tiếp tục theo đuổi mục đích này bên cạnh việc xây dựng trái phép các đảo nhân tạo trong biển Đông. Những hành động như vậy chúng ta không chấp nhận và quốc tế cũng thấy rõ điều này nên càng không chấp nhận.

Các phóng viên trên đảo Sinh Tồn (tháng 3/1988). Ảnh: Nguyễn Văn Vinh

Tôi là nhà báo quân đội, đã đi nhiều chiến trường. Sự hi sinh bảo vệ Tổ quốc dù khó khăn, vất vả thì việc người lính phải hi sinh vì Tổ quốc là chuyện bình thường. Dù khó khăn mấy cũng phải hoàn thành nhiệm vụ để bảo vệ Tổ quốc.

Tôi ra Trường Sa lúc đó để chụp ảnh những chiến sĩ đang làm nhiệm vụ thiêng liêng, bảo vệ đảo. Lúc này, Trung Quốc đang chiếm đảo trái phép và các chiến sĩ hải quân đang làm nhiệm vụ kiên cường bảo vệ đảo, bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc. 

Lúc đấy tôi vừa muốn được ra Trường Sa và cũng may mắn được cấp trên lựa chọn cho đi nên tôi thấy rất vinh dự khi được ra đảo. Mình ra được đảo là mình cảm thấy rất vinh dự, và dù phải hi sinh vì Tổ quốc thì cũng cảm thấy vinh dự. Trước khi ra đảo, mình đã vơ vội một số tờ báo Nhân dân, Quân đội nhân dân, Tiền Phong..., nhét vào ba lô và mang ra cho các chiến sĩ. Họ rất quý những tờ báo ấy.

Các nhà báo tại quần đảo Trường Sa tháng 4/1988

Trong chuyến đi Trường Sa, bản thân tôi rất phấn khởi. Tôi đi chiến trường cũng rất nhiều, từ chiến trường năm 1979, chiến trường chiến tranh chống Mỹ... Nhưng đợt đó là lần đầu tiên tôi được ra đảo, mà lại được ra với các chiến sĩ ngoài đảo. Bản thân tôi càng cảm thấy vui vì được cùng các chiến sĩ chiến đấu bảo vệ đảo.

Lúc đầu chúng ta chỉ định mời các nhà báo quốc tế ra đảo để chứng kiến việc Trung Quốc chiếm đảo và bắn cháy, bắn chìm tàu Việt Nam... Khi đi, tàu Đại Lãnh và tàu Mỹ Á mang cờ Chữ thập đỏ ra đảo mục đích không phải để chiến đấu mà để đưa các nhà báo ra chứng kiến và trục vớt thi thể các chiến sĩ hi sinh. Nhưng khi đó, chúng ta yêu cầu Trung Quốc ngừng bán mà phía họ không trả lời, nên các nhà báo nước ngoài không ra đảo nữa, thay vào đó là các nhà báo Việt Nam.

Khi đó, tôi bị say sóng rất nhiều, nhưng được anh em và thuyền trưởng động viên liên tục. Khi ra gần đảo, đồng chí thuyền trưởng phổ biến là nếu gặp tàu Trung Quốc chúng tôi có máy ảnh, có tele dài thì phải che đi không họ tưởng mình có súng họ sẽ bắn mình. Nếu Trung Quốc tấn công thì phải mặc quần áo phao. Nếu nhảy xuống biển thì phải bơi đứng chứ không được bơi nằm, kẻo bị cá mập cắn.

Trên đường ra, chúng tôi rất say sóng, cứ nằm trên boong tàu. Nhưng khi thấy đồng chí Quý thuyền trưởng nói là sắp đến đảo Gạc Ma thì có tàu Trung Quốc ra trấn giữ, thì tôi bật dậy và không thấy say sóng nữa. Tôi vơ luôn máy ảnh ra chụp và ghi lại một số hình ảnh.

Chủ trương của Việt Nam là không nổ súng trước. Thực tế tương quan lực lượng, nếu chúng tôi nổ súng trước, cũng không thay đổi được kết quả cuộc chiến, ngoài việc tiêu diệt thêm được 10-20 lính Trung Quốc. Trung Quốc tại thời điểm đó mạnh hơn quân ta nhiều lần. Chúng tôi có 27 lính chiến đấu, trong khi đó Trung Quốc có đến hàng ngàn lính thủy quân, 3 tàu khu trục và 1 tàu hộ vệ tên lửa. Chúng ta chỉ có tàu vận tải nhỏ không trang bị vũ khí.

Tận thấy sự tàn khốc của chiến tranh, sự tàn bạo của đối phương, tôi càng cảm phục những người lính Cụ Hồ đã hi sinh tuổi trẻ của mình bảo vệ từng tấc đất của Tổ quốc; cảm phục sự dũng cảm, kiên trung của những người lính hải quân...

Các phóng viên trên đảo Sinh Tồn (3.1988). Ảnh: Nguyễn Văn Vinh

Trong hành trang ra Gạc Ma hôm ấy, tôi có mang theo lá cờ Đoàn do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trao cho với trách nhiệm trao tận tay những người lính đang giữ đảo.

Tôi để cẩn thận trong túi ni lông, sợ bị sóng biển làm ướt. Sau khi trao thư, quà của báo Tiền Phong cho các chiến sĩ trên tàu 505 ở đảo Cô Lin, hôm sau, chúng tôi về đảo Sinh Tồn. Trong ánh nắng chói chang, khe khắt, tôi đứng bên những chiến sĩ hải quân, những đoàn viên thanh niên hát vang bài "Quốc ca" và bài hát về Đoàn ở đảo Sinh Tồn.

Tôi chia sẻ niềm tin yêu của các bạn trẻ đất liền tới các chiến sĩ hải quân, thông báo ở đất liền mọi người đang hướng về Trường Sa, hướng về các anh với niềm tin yêu nhất.

Lá cờ Đoàn đã được các chiến sĩ trẻ nhận và đưa về nhà chỉ huy. Cho đến bây giờ, tôi vẫn nghĩ, lá cờ Đoàn hôm ấy vẫn ở lại với Sinh Tồn, với niềm tin yêu của tuổi trẻ cá nước hướng về Trường Sa thân yêu. 

Sắp đến ngày thành lập Đoàn ta, tôi lại càng nhớ ngày được trao lá cờ Đoàn nơi đầu sóng ngọn gió.

Nhà báo Nguyễn Văn Vinh tác nghiệp trên tàu Mỹ Á

Tôi có mặt ở Trường Sa sau khi sự kiện [14/3/1988] Gạc Ma xảy ra khoảng 3 tuần. Đoàn của chúng tôi có khoảng 20 nhà báo ở các cơ quan báo chí như Đài Truyền hình Việt Nam (VTV); Đài Truyền hình TPHCM, báo Tiền Phong, báo Nhân Dân, Quân Đội Nhân dân và một số xưởng phim…., tôi lúc đó là quay phim của Đài THVN và nhóm PV của VTV có 3 người gồm tôi, nhà báo Nguyễn Văn Vinh (quay phim) và nhà báo Trần Bình Minh (lúc đó là BTV) hiện là Tổng Giám đốc VTV.

Chúng tôi đi bằng tàu cứu hộ, đi thẳng từ Vũng Tàu ra cụm đảo Sinh Tồn, ở đó có đảo Cô Lin (nơi có tàu 505 của thuyền trưởng Vũ Huy Lễ phi lên giành lại đảo. Anh Lễ sau này được phong Anh hùng LLVTND). Khi tàu gần tới đảo Trường Sa thì đoàn chúng tôi nhìn thấy rõ khói bốc lên từ con tàu mà phía Trung Quốc tấn công. Và chúng tôi vẫn nhìn thấy nhiều tàu Trung Quốc lượn lờ ở đó.

Đến nơi thì nhóm phóng viên tác nghiệp và sau đó thì đài THVN phát phóng sự ở kênh VTV1 cùng nhiều báo đưa tin. 

Có 9 người bị bắt giam. Gồm có chiến sĩ Lê Anh Đông, quê Quảng Bình; chiến sĩ Nguyễn Văn Thống, quê Quảng Bình; chiến sĩ Lê Minh Thoa, quê Quy Nhơn; chiến sĩ Trương Văn Hiền, quê Hà Tĩnh; chiến sĩ Dương Văn Dũng, quê Đà Nẵng; chiến sĩ Mai Xuân Hải, quê Quảng Bình; chiến sĩ Nguyễn Văn Nhân, quê Hà Nam; chiến sĩ Nguyễn Văn Hùng, quê Thanh Hóa; chiến sĩ Mai Xuân Hải, quê Quảng Bình.

Trong số 9 người này, chiến sĩ Trương Văn Hiền là lính hải đồ, còn 8 người còn lại là lính trung đoàn công binh E83.

Tôi là nhà báo trẻ nhất tham gia chuyến công tác đến Gạc Ma năm ấy. Tôi mãi nhớ hình ảnh nhà báo lão thành Lê Phức ở Báo ảnh Việt Nam trong suốt chuyến đi bị say sóng, nằm dài trên giường nhưng khi nghe tin tàu sắp tới Gạc Ma, đang bị tàu Trung Quốc lao ra ngăn cản, anh vùng dậy khỏi giường, lao lên boong tàu, chọn góc máy để chụp ảnh. 

Mặc dù thuyền trưởng Quý nhắc mọi người xuống boong để đảm bảo an toàn, nhưng anh lặng lẽ bước lên boong tàu để chụp ảnh. Anh cười hề hề bảo tôi: "Làm sao nó dọa được những nhà báo dạn dày trận mạc này."

Tôi không quên nhà quay phim Lê Mạnh Thích lặng lẽ đi dọc đảo Sinh Tồn, lặng nhìn những ngôi mộ chiến sĩ hi sinh ở Gạc Ma vừa được đồng đội về đây chôn cất. 

Những ngôi mộ được xếp cao bằng những mảng san hô, bát hương làm bằng ống bơ bò đã hoen gỉ. Anh lặng lẽ xếp thêm những mảnh ốc, những mảnh san hô lên ngôi mộ đồng đội. Sau đó, anh cùng nhà quay phim ghi lại những hình ảnh chân thực và xúc động ấy.

Những bức ảnh, những thước phim của các anh đã phản ánh chân thực nhất sự hi sinh anh dũng, quả cảm của người lính, tạo nên niềm xúc động cho bạn đọc cả nước, góp phần khơi dậy tình yêu Tổ quốc, biển đảo quê hương.

Là một nhà báo trẻ, tôi mãi nhớ một điều: sự dấn thân trong nghề nghiệp, không sợ hi sinh, truyền tải những thông tin chân thật nhất đến bạn đọc, đó là trách nhiệm của các nhà báo.