Theo tập tục xưa, trước Tết Nguyên Đán, các gia đình thường đi Tảo mộ để mời ông bà, tổ tiên về ăn Tết với con cháu. Chính vì vậy, lễ hoá vàng là nghi thức kết thúc những ngày Tết, đưa tiễn ông bà, tổ tiên về lại suối vàng. Trước đây, lễ hóa vàng thường được thực hiện vào ngày mùng 3 hoặc mùng 7 Tết, tuy nhiên ngày nay tùy theo điều kiện từng gia đình, lễ hóa vàng có thể được diễn ra từ mùng 3 tới mùng 10 tháng Giêng.
Mâm cúng hoá vàng
Tùy theo điều kiện của từng gia đình mà lễ hóa vàng có thể khác nhau. Tuy nhiên, mâm cúng hóa vàng cần đảm bảo có những món lễ bao gồm:
- Một mâm cúng mặn gồm: Rượu, thịt, bánh chưng…
- Tiền âm phủ, vàng mã mỗi loại một ít;
- Mâm ngũ quả, hoa tươi, hương, bánh kẹo, trầu cau, thuốc lá
- 2 cây mía (Theo dân gian quan niệm cây mía để các cụ chống đi cho đỡ mỏi hoặc có thể sử dụng để gánh các đồ cúng về trời).
Mâm cúng hóa vàng có thể là cỗ chay hoặc cỗ mặn đều được. Trước đây, nếu làm cỗ mặn thì không thể thiếu đĩa gà trống. Sau khi thắp hương làm lễ, gia chủ sẽ đốt vàng mã - hóa vàng. Lúc hóa xong, phần tiền vàng, sớ trạng đã cháy hết thì gia chủ vẩy vào thêm chút rượu, vì quan niệm xưa cho rằng phải như thế thì khi đến cõi âm các cụ mới nhận và tiêu được số tiền đó.
Văn khấn lễ hoá vàng
Bài khấn theo “Văn khấn cổ truyền Việt Nam” - NXB Văn hoá Thông tin
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần).
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch tôn thần.
Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.
Hôm nay là ngày mùng ..., tháng Giêng, năm Tân Sửu.
Chúng con là: ..., tuổi: …
Hiện cư ngụ tại: …
Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: Tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.
Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng.
Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
