Thời gian gần đây, trên địa bàn Hà Nội và nhiều thành phố lớn, nhiều người đổ xô đi mua loại nấm có tên gọi nấm ngọc cẩu với những lời đồn thổi về công dụng của nó dành cho nam giới. Theo những lời quảng bá, loại nấm này có tác dụng giúp các “quý ông” có sinh lực sung mãn. Thậm chí, nó còn được gọi bằng cái tên “nấm tan cửa, nát nhà”. Giá của loại nấm này cũng rất cao, có thời điểm lên tới 2 triệu đồng/kg. Vậy sự thực công dụng của loại thảo dược này đến đâu và có quý hiếm như những lời quảng cáo.
Rất dễ dàng bắt gặp những quảng cáo bán nấm ngọc cẩu bởi nó xuất hiện nhan nhản trên các trang mạng mua bán trực tuyến, Facebook… Giá của loại nấm này được bán khá cao, từ 600.000 đồng đến 2 triệu đồng/kg. Lời quảng cáo về loại nấm này thường là: “Nấm ngọc cẩu (tỏa dương) của chúng tôi khai thác từ những đỉnh núi cực cao của Tây & Đông Bắc! Còn tươi nguyên ngọn & củ, và giá hợp lý nhất thị trường”.
Thậm chí, công dụng của loại nấm này còn được khuếch trương như sau: “Nấm ngọc cẩu hay còn gọi là nấm tỏa dương có tác dụng bổ thận, bổ máu, kích thích ăn uống, chữa đau lưng mỏi gối, đau nhức chân tay, di tinh, phục hồi sức khỏe sau sinh, chữa liệt dương. Nấm ngọc cẩu có tác dụng dưỡng âm hồi phục dương khí cho nên nấm ngọc cẩu chỉ dược sử dụng khi âm suy hay dương can. Người bình thường uống nấm ngọc cẩu thường xuyên dẫn đến tà dâm. Nam thì 5 thê 7 thiếp, nữ uống loại nấm này thì sinh lý mạnh chồng không đáp ứng đủ dẫn đến tan cửa nát nhà”.
Chính vì tác dụng được quảng bá như một loại siêu Viagra thần dược chữa yếu sinh lý nên giá của loại nấm này cũng được bán tùy theo niềm tin của khách và tùy theo lời “đường mật” của người bán. Có thời điểm, giá nấm ngọc cẩu tại Hà Nội lên tới 2 triệu đồng/kg. Còn hiện nay, giá được dao động từ 400.000 - 800.000 đồng/kg tùy theo kích thước và độ tuổi của nấm cũng như địa điểm thu hái nấm.
Theo lời của anh Phương, một người chuyên kinh doanh bán nấm ngọc cẩu trên mạng, nấm này quý là loại nấm được tìm thấy từ độ cao 1.500m trở lên, mọc hoang tại các khu vực Tây Bắc điển hình như Lào Cai, Tuyên Quang, Hà Giang, Hòa Bình. Đặc biệt, loại nấm này mọc nhiều nhất ở hai dãy núi Hoàng Liên Sơn và dãy Tây Côn Lĩnh (Hà Giang) được cho là có chất lượng tốt nhất. Cách dùng nấm là lấy 1kg nấm ngọc cẩu khô hoặc tươi ngâm với 5 lít rượu.
Theo tất cả những người bán loại nấm này, đây là loại thảo dược có tác dụng rất mạnh và nhanh chóng, chỉ khoảng 3-5 ngày. Chính vì thế, sở hữu một bình rượu ngâm nấm ngọc cẩu đang là “mốt” của nhiều đấng mày râu. Tuy nhiên, sự thật về công dụng của loại nấm này thì không phải ai cũng hài lòng. Nhiều người đã từng sử dụng rượu ngâm nấm ngọc cẩu cũng khẳng định, nấm có tác dụng khá tốt trong việc duy trì và cải thiện sinh lực cho nam giới, nhưng thời gian dùng phải tính bằng năm chứ không phải 3-5 ngày. Anh Sơn Hải, một người dân sống tại TP Lạng Sơn cho chúng tôi biết, đã uống hết cả bình ngâm 2kg nấm ngọc cẩu tươi và chưa thấy có gì khác so với thời điểm chưa uống. “Chắc phải thêm vài bình nữa may ra mới có tác dụng”, anh cho biết.
Điều đáng ngạc nhiên là trong chuyến đi công tác mới đây của chúng tôi tại một số tỉnh miền núi phía Bắc, loại nấm này được bán với giá “rẻ như bèo”. Tại chợ đầu mối TP Lai Châu, chúng tôi bắt gặp nhiều người dân tộc mang hàng sọt nấm ngọc cẩu đổ đống và bán với giá 10.000 đồng/kg. Quá bất ngờ về mức giá rẻ như cho này, chúng tôi đã hỏi để kiểm chứng xem đây có phải là loại nấm đang “làm mưa làm gió” ở các tỉnh dưới xuôi.
Người phụ nữ dân tộc Mông ngồi bán trả lời: “Tao không biết nó là cây gì, chỉ thấy người Kinh mua về ngâm rượu nhiều thì tao đào trong rừng ra bán”. Cũng tại khu chợ này, nhiều tiểu thương đã mua lại nấm ngọc cẩu của người dân trong bản và bán với giá 20.000 đồng/kg. Chị Thúy, bán nấm ngọc cẩu kèm với các loại rau cho biết: “Ở Lai Châu nhiều lắm, chả ai thích ngâm rượu uống vì cũng không biết có tốt thật hay không. Trên này chúng tôi gọi là hoa chuối đất. Mấy tháng gần đây có nhiều người đặt mua chuyển xuống Hà Nội bán”.
Khi chúng tôi cho biết, ở Hà Nội đang bán loại nấm này với giá hàng trăm nghìn đồng/kg, nhiều người buôn bán tại khu chợ này không tin nổi một loại cây nhiều nhan nhản và chả quý hiếm lại được bán với giá “trên trời”.
Tương tự, ở TP Yên Bái, nấm này được bày bán với giá 40.000 đồng/kg. Những người bán mách chúng tôi: “Nấm ngọc cẩu tốt là loại có màu đỏ tươi, không nên chọn nấm đen. Củ càng to, càng dài càng tốt. Những loại ấy đặt 1-2 ngày là có, nhưng giá cũng chỉ vào khoảng 60.000 đồng/kg”.
Trước những thông tin “ngược” về giá của loại nấm này trên các tỉnh miền núi Tây Bắc, nhiều người kinh doanh tại Hà Nội cũng lên tiếng giải thích và khẳng định nấm họ bán là nấm chuẩn, lấy từ dãy núi Tây Côn Lĩnh, có tuổi đời lâu năm… Nhưng cũng không có cơ sở gì để kiểm chứng thông tin này. Còn theo tài liệu chúng tôi tìm được từ cố GS-TS Đỗ Tất Lợi về cây tỏa dương chỉ đơn giản như sau: "Tỏa dương còn gọi là củ gió đất, củ ngọt núi, hoa đất, củ chó, cây không lá, thuộc họ gió đất. Đây là loại cây cỏ trông như một cây nấm, màu đỏ nâu sẫm…
Tỏa dương thường mọc và sống ký sinh trên những rễ của những cây gốc lớn trong rừng sâu ẩm thấp. Thường gặp ở Hà Tây, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái… Nhân dân dùng tỏa dương làm thuốc bổ máu, kích thích ăn ngon miệng, còn dùng chữa nhức mỏi chân tay, đau bụng, hồi phục sức khỏe cho phụ nữ sau khi sinh nở, dùng dưới dạng thuốc rượu".
