Các nhà khoa học Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam vừa công bố Nghiên cứu hiện trạng quần thể và đề xuất giải pháp sử dụng bền vững loài Rồng đất tại tỉnh Thừa Thiên Huế.
Loài Rồng đất có tên khoa học là Physignathus concincinus Cuvier, 1829, từng được ghi nhận phân bố ở các nước châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Myanmar, Lào, Thái Lan và Campuchia. Tuy nhiên, những năm qua, loài rồng này ít được nhìn thấy trong tự nhiên.
Theo các nhà khoa học, do có kích cỡ khá lớn nên rồng đất bị người dân địa phương săn bắt làm thực phẩm, đồng thời một số nhà hàng đặc sản cũng cung cấp món ăn từ thịt Rồng đất. Ngoài ra, do có màu sắc và hình dáng đẹp, rồng đất cũng được nuôi làm cảnh ở các vườn thú hoặc hộ gia đình. Vì thế, loài rồng này bị suy giảm nghiêm trọng.
Trên thị trường quốc tế, theo thống kê của CITES từ năm 2010-2017 có hơn 55.700 cá thể được xuất khẩu từ các nước Châu Á vào thị trường Châu Âu và Hoa Kỳ, hầu hết để nuôi làm cảnh và một phần để lấy da. Trong số đó, có gần 49.000 cá thể được xuất khẩu từ Việt Nam. Số liệu trên cho thấy Rồng đất là loài động vật bị săn bắt và buôn bán rất mạnh cả ở thị trường trong nước và trên thế giới. Loài Rồng đất đã được đưa vào Sách Đỏ Việt Nam (2007) ở bậc VU (sẽ nguy cấp).
Nghiên cứu vừa công bố cho thấy, năm 2016 ghi nhận 58 cá thể, năm 2017 ghi nhận 339 cá thể, năm 2018 ghi nhận 425 cá thể ở 11 tuyến suối thuộc 3 huyện A Lưới, Nam Đông và Phong Điền.
Theo nhóm nghiên cứu, số liệu trên sẽ là cơ sở đưa ra các giải pháp bảo tồn loài bò sát này. Các nhà khoa học cũng xây dựng bản đồ hiện trạng phân bố và bản đồ dự báo vùng phân bố của loài Rồng đất ở tỉnh Thừa Thiên Huế và vùng phụ cận theo bối cảnh biến đổi khí hậu đến năm 2070. Diện tích vùng phân bố của loài ở thời điểm hiện tại khoảng 2281,73 km2, dự kiến giảm xuống còn khoảng 1336,95 km2 vào năm 2070.
Các giải pháp bảo tồn được các nhà khoa học đề xuất gồm kiểm soát săn bắt Rồng đất, nhân nuôi sinh sản để phục vụ nhu cầu thị trường và thả lại tự nhiên khi cần thiết, bảo vệ sinh cảnh rừng tự nhiên, kiểm soát khai thác gỗ và lâm sản trái phép, có phương án giảm thiểu tác động của các dự án làm đường. Bên cạnh đó, nhóm cán bộ của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật và Trường Đại học Sư phạm (Đại học Huế) đã xây dựng được quy trình kỹ thuật ban đầu nhân nuôi Rồng đất quy mô hộ gia đình.
