Điều bất thường đã xảy ra vào năm 2013, nhưng mãi tới nay các chuyên gia mới tìm ra kẻ đã gây ra việc này. Bốn nhà nghiên cứu đến từ Trường khoa học máy tính Tandy thuộc Đại học Tulsa (Mỹ) và Trường Kinh tế Berglas thuộc Đại học Tel Aviv (Israel) tin, việc tăng giá đột biến của Bitcoin cách đây hơn 4 năm chỉ do một người gây ra.
Trong một bài viết nhan đề "Sự thao túng giá trong hệ sinh thái Bitcoin" mới đăng tải trên Tạp chí Kinh tế tiền tệ, nhóm tác giả đã mô tả những cách thức để các hoạt động khả nghi trên sàn chứng khoán Bitcoin Mt. Gox tác động đến giá trị của đồng tiền ảo này vào năm 2013. Nghiên cứu của họ hướng sự chú ý tới nguy cơ thao túng giá và lừa đảo tiềm tàng trong thị trường tiền ảo.
Không giống các loại tiền truyền thống, Bitcoin không chịu sự quản lý của bất kỳ cơ quan tập trung nào. Thay vào đó, người ta dùng mật mã để giám sát các giao dịch, quản lý nguồn cung và ngăn chặn sự lừa đảo.
Các nhà nghiên cứu đã tiến hành phân tích những dữ liệu rò rỉ vào năm 2014, sau nhiều cáo buộc về việc đã có 650.000 Bitcoin bị lừa chiếm đoạt.
Họ phát hiện, đa số các hành vi thao túng giá do hai chương trình tự động (bot) có tên quốc gia của người dùng được liệt kê là "??". Họ gọi những bot này là "Markus" và "Willy". Markus đã mua và bán Bitcoin với giá dường như ngẫu nhiên, nhưng không trả các phí giao dịch.
Khi xem xét kỹ lưỡng hơn, các chuyên gia khám phá ra căn cứ để tin Markus không thực sự chi trả cho số Bitcoin nó đã nhận. Markus thâu tóm tổng cộng 335.898 Bitcoin và vẫn hoạt động từ ngày 14/2/2013 đến tận ngày 27/9/2013.
7 tiếng sau khi Markus ngưng hoạt động, Willy xuất hiện dưới dạng một nhóm gồm 49 tài khoản. Mỗi tài khoản này của Willy sẽ liên tiếp mua lượng Bitcoin trị giá 2,5 triệu USD và sau đó ngưng hoạt động. Trong khoảng thời gian này, giá của Bitcoin tăng đột biến.
Vào những ngày diễn ra các hoạt động khả nghi, tỉ giá hối đoái giữa đồng USD và đồng Bitcoin (BTC) tăng trung bình 20 USD. Vào những ngày không xảy ra các hoạt động khả nghi, tỉ giá hối đoái USD - BTC có sự sụt giảm nhẹ.
Thông qua phân tích các con số nhận dạng gắn với tài khoản của Willy, các nhà nghiên cứu đã có thể xác thực nghi ngờ của họ rằng có một người duy nhất đứng đằng sau Markus và Willy, trong suốt năm 2013. Kẻ này đã đút túi tổng cộng gần 600.000 BTC.
"Chúng tôi kết luận rằng, hoạt động giao dịch khả nghi đã gây ra sự tăng đột biến chưa từng có về tỉ giá hối đoái USD - BTC vào cuối năm 2013, khiến giá Bitcoin tăng từ khoảng 150 USD lên hơn 1.000 USD chỉ trong 2 tháng. Do các tổ chức tài chính chính thống bắt đầu đầu tư vào tài sản tiền ảo và các quốc gia bắt đầu xúc tiến việc hợp pháp hóa Bitcoin như một hệ thống thanh toán (Nhật làm điều này vào tháng 4/2017), việc hiểu rõ các thị trường tiền ảo dễ bị thao túng như thế nào thực sự rất quan trọng", các nhà nghiên cứu viết.
Nguy cơ thao túng là một trong những lí do Grant Sabatier, người sáng lập tổ chức Millenial Money khuyến nghị mọi người không nên đầu tư vào tiền ảo, dù Bitcoin đã giúp anh trở thành tỉ phú.
Một lí do khác, theo Sabatier, là tính không ổn định của thị trường khiến việc dự đoán chính xác giá trị của Bitcoin vô cùng khó.
"Vì có quá nhiều người mới mua Bitcoin nên không thể định giá chính xác đồng tiền ảo này. Khi giá của thứ gì đó dao động 20 - 30% trong một ngày, nó rõ ràng không ổn định và bạn do đó có thể mất tất cả tiền của mình rất nhanh. Hầu hết mọi người đang không mua giá trị của công nghệ mà đang mua những quảng cáo thổi phồng. Đây là trò đánh bạc đầy may rủi, chứ không phải đầu tư", tỉ phú Bitcoin nhấn mạnh.
