Về với cao nguyên bazan
Những ngày tháng 6, chúng tôi vượt hàng trăm cây số đến huyện biên giới Ia H’Drai (tỉnh Kon Tum) để thăm làng chài tại lòng hồ thuỷ điện Sê San 4. Sau hơn 3 tiếng di chuyển dưới trời nóng như đổ lửa, chúng tôi đã đến được biên giới giáp ranh Campuchia. Được sự giúp đỡ của chính quyền địa phương, chúng tôi đến bến thuyền thôn 7 (xã Ia Tơi) và di chuyển ra lòng hồ thuỷ điện. Thuyền máy rẽ nước khoảng 10 phút, khung cảnh hiện lên trước mắt chúng tôi là những căn nhà bè nằm san sát nhau mang đặc trưng của vùng sông nước Tây Nam bộ. Đó là làng chài trên sông Sê San.
Ngôi làng có 34 hộ, mỗi hộ chỉ một nhà bè nổi trên mặt nước. Hơn 10 năm trước, những hộ dân này phiêu dạt từ khắp nơi (An Giang, Hậu Giang, Cà Mau…) về đây lập nghiệp. Mỗi ngày, họ mưu sinh nhờ vào những con cá, con tôm,…trên lòng hồ thủy điện Sê San 4.
Với thời gian hơn 14 năm sống giữa lòng hồ, anh Nguyễn Thành Nhân (42 tuổi, quê gốc ở huyện Châu Phú, tỉnh An Giang) vẫn không thể quên những ký ức thuở vùng ấy còn hoang sơ. Anh Nhân kể, do cuộc sống gia đình khó khăn, ở quê anh phải bỏ học sớm, mưu sinh sống qua ngày bằng việc làm ruộng và đánh bắt cá. Cách đây hơn 10 năm, vợ chồng anh lên TPHCM làm công nhân. Tuy nhiên, đồng lương quá ít ỏi khiến cuộc sống rơi vào bế tắc. Vào năm 2009, anh Nhân vô tình biết được, hồ thủy điện Sê San 4 vừa được hoàn thành và dồi dào thủy sản. Miếng ăn không đủ, công việc lại bấp bênh nên anh quyết định đưa cả gia đình lên đây lập nghiệp.
 |
Đa dạng các loại cá được nuôi tại làng chài Sê San |
“Thời điểm đó, nơi này khá hoang vu, khu vực xung quanh không có một ai sinh sống. Thời gian đầu, số cá bắt dùng để ăn hàng ngày. Khoảng một tuần sau, gia đình ai nấy cũng ngán nên mang bán lấy tiền. Nhưng số tiền bán được chỉ mua một số thực phẩm cần thiết trong vài ngày. Sau này thích nghi, tôi đánh bắt được nhiều hơn. Có đêm được khoảng 30-40kg cá, thu về cả triệu đồng mỗi ngày”, anh Nhân chia sẻ.
Lấp ló những tia sáng
Theo anh Nhân, trước đây, làng chài Sê San thuộc địa phận 2 xã Ia O (huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai) và Ia Tơi (huyện Ia H’Drai, tỉnh Kon Tum). Các hộ dân sinh sống ở đây vốn không có hộ khẩu. Anh Nhân kể, trước đây, cứ mỗi lần lực lượng chức năng đi kiểm tra, người dân lại ra hiệu cho nhau di chuyển bè từ phía này sang phía kia của lòng hồ nên lúc nào cũng bất an. “Có hôm chính quyền 2 tỉnh đi kiểm tra, tôi phải kéo lưới để trốn…”, anh Nhân nhớ lại.
Tưởng chừng cuộc sống cứ mãi bấp bênh nhưng đến năm 2015, theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, huyện Ia H’Drai được thành lập trên cơ sở tách ra một phần địa giới hành chính huyện Sa Thầy. Những quyết sách đã mở ra cơ hội định cư cho dân làng chài nhỏ. Mỗi hộ được hỗ trợ 400m2 đất ở, 50 triệu đồng và nhập khẩu ở huyện mới. Đồng thời cơ sở hạ tầng được đầu tư. Đặc biệt, đến năm 2018, hàng chục căn nhà Đại đoàn kết trị giá 50 triệu đồng được đầu tư, xây dựng sát hồ thủy điện Sê San 4 cho người dân. Đó cũng là thời điểm người dân làng chài Sê San được đón cái Tết Nguyên đán đầu tiên tại xứ mới một cách trọn vẹn.
 |
Người dân đầu tư thuyền máy, áo phao phục vụ du lịch |
 |
Bồng bềnh ngắm cảnh hồ thủy điện Sê San 4 |
Từ đó, cuộc sống của anh Nhân và hàng chục hộ dân làng chài Sê San như bước sang một trang mới. Khi hay tin, ai nấy đều vui mừng khôn xiết. Có người còn khóc nấc lên vì vui sướng. Anh Nhân phấn khởi chia sẻ, từ nguồn hỗ trợ, thêm số tiền tiết kiệm được trong bao năm qua, 2 vợ chồng đã xây dựng một căn nhà trên bờ. Số tiền còn lại đầu tư 10 lồng nuôi cá chình, cá bống, cá thác lác,… Có khoản thu nhập này, cuộc sống gia đình anh dần ổn định. Hiện 2 đứa con được học hành và đang học đại học.
Phát triển du lịch bền vững
Lòng hồ thuỷ điện Sê San 4 rộng hàng trăm héc-ta, có nguồn thuỷ sản rất phong phú. Mỗi ngày, một hộ đánh bắt được hàng chục kg cá nhưng cách xa trung tâm, di chuyển khó khăn nên giá sản phẩm đánh bắt chỉ bằng khoảng 1/3-1/4 so với bán ở chợ. Trong thế khó, người dân làng chài Sê San đã nghĩ ra ý tưởng phát triển làng chài theo hướng kinh doanh dịch vụ du lịch. Anh Nhân chia sẻ, sau khi làng chài phát triển, nhiều du khách các tỉnh lân cận như Gia Lai, Quảng Nam,… đã vượt hàng chục cây số đến tham quan, vui chơi. Qua các đợt như thế, anh đặt câu hỏi: “Tại sao không phát triển làng chài theo một hướng khác, thay vì đi xa để tiêu thụ sản phẩm?”.
Ông Lê Văn Quân, Phó Chủ tịch UBND xã Ia Tơi cho biết, làng chài Sê San đã thành lập Hợp tác xã Sê San. Kể từ khi thành lập, các mô hình khởi nghiệp nuôi cá lồng bè được đẩy mạnh nên đời sống người dân nơi đây ngày càng phát triển, khởi sắc. Sau hơn 10 năm lập nghiệp, nay đời sống của người dân làng chài đã khấm khá hơn trước, con cái của họ được học hành đầy đủ. Trong làng hầu như không còn hộ nghèo. Đặc biệt, làng chài du lịch đang trong tầm nhìn chiến lược của chính quyền địa phương và mơ ước của những cư dân làng chài Sê San.
Nhiều đêm trằn trọc, nung nấu dự định, năm 2016, anh đã mạnh dạn mua sắm thuyền máy để vận chuyển khách du lịch tham quan lòng hồ và thác Mơ (huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai). Đồng thời đầu tư xây dựng nhà bè để kinh doanh nhà hàng ăn uống. “Khi đến với làng chài, du khách được thưởng thức các loại cá tươi tự nhiên hoặc nuôi ở lòng hồ, hoà mình vào không gian thiên nhiên đẹp nao lòng. Hiện trung bình mỗi tháng, bè gia đình anh Nhân đón khoảng 100-200 lượt khách. Tháng cao điểm có khi lên 400-500 lượt khách. Bình quân thu nhập mỗi tháng từ 20-40 triệu đồng”, anh Nhân phấn khởi.
Gia đình anh Đặng Văn Thuộc (42 tuổi, quê gốc ở huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang) hiện đang có 6 lồng cá các loại, như cá lóc, cá mè dinh,…trên hồ Sê San 4. Anh Thuộc chia sẻ, sau 15 năm sinh sống tại lòng hồ, 2 vợ chồng đã quyết định mở dịch vụ tham quan, ăn uống phục vụ khách du dịch gần xa.
