Tu sửa như xây mới
Chiều 22/9, lãnh đạo Sở VHTT Hà Nội gửi công văn số 29 tới UBND huyện Chương Mỹ về những sai phạm tại chùa Trăm Gian. Sở yêu cầu UBND huyện phối hợp xã tháo dỡ, di chuyển toàn bộ nhà xưởng và các cấu kiện gỗ sơ chế ra khỏi khu vực di tích trong tháng 9/2015. Yêu cầu tôn tạo, chỉnh trang, bóc bỏ các kiến trúc cấy ghép, mái che mái vẩy tại di tích, rà soát lại các nội dung tu sửa theo hồ sơ được phê duyệt.
Ngày 23/9, chúng tôi về Trăm Gian. Người nhà chùa và một số người dân đang bốc dỡ các cấu kiện gỗ khỏi nhà xưởng, mái tôn đã được dỡ bỏ xếp tạm ở một góc. Mấy người dân bán hàng xung quanh cho rằng chỉ là gỗ mục, dùng để đun nấu. Tuy nhiên, cuộc làm việc trước đó của lãnh đạo địa phương nói rõ, đây là xưởng gỗ đặt trong khuôn viên di tích phục vụ các hạng mục cần
tu sửa.
Bên trái lối đi chính dẫn lên chùa là vườn Tháp mới toanh, không ăn nhập không gian cổ kính của chùa chính. Trong sáu tháp, trừ một chiếc có chút rêu phong còn lại đều nổi bật màu gạch mới đỏ tươi. Một hàng rào quanh vườn được dựng mới bằng đá, không đúng kiến trúc ban đầu-vẫn sót lại một mảng tường rêu xanh bị che lấp bởi tường đá mới. Hương án mới sửa sang cũng bằng đá, bên dưới vương vãi mấy chiếc áo cũ.
Nhà Ni nằm khuất phía sau khuôn viên chùa. Đẩy cánh cửa nhỏ từ hiên nhà khách, thấy sáu gian nhà Ni còn dang dở, đã lợp ngói, đang hoàn thiện nội thất. Đặc biệt là thiết kế nhà năm gian ban đầu đang được nới rộng, ngăn thành sáu gian riêng rẽ khép kín, công trình phụ ốp đá sáng loáng.
Lại lỗi tại thầy!?
Gặp ni sư trụ trì chùa Trăm Gian- Thích Đàm Khoa, ban đầu nhận được câu trả lời cả vườn Tháp, nhà Ni đều xin cấp phép cả. Thầy lí giải, do cây trám mục rỗng đổ vào vườn tháp gây đổ tường, hư hại tháp. Và rằng tất cả có sáu tháp, trong đó hai cái đổ, một cái mất góc, có hai cái tháp nho nhỏ nên thầy cho ốp gạch xung quanh cho đồng bộ chứ không phải đập đi xây mới hoàn toàn.
“Nhà Ni chỉ nhận được thỏa thuận cho phép tu bổ phần mái, nhưng cái tường trông cũng xấu xí, thầy lấy trần ốp vào cho đỡ mốc tường, nhân thể thầy xây lại. Cái tâm thầy chỉ muốn sửa sang, lạy Phật như thế, chẳng ai cúng bái gì cả, thầy cứ nhặt nhạnh để làm thôi. Mình ở chỗ như thế này mà lại để các cụ ở ngoài thì thế kia không đành”, thầy Khoa phân trần. Phía trong sân chùa cũng có nhà Ni khá khang trang. Thầy Khoa nói thêm ý định chỉnh trang nhà Ni để ít nữa các nhà sư về hạ. “Hơn nữa nhiều người ở các nước về lễ muốn nghỉ lại, mình muốn họ có chỗ hẳn hoi tử tế, chứ các thầy cũng không nghỉ ở đó”, thầy Khoa nói thêm.
Nhắc lại rằng năm 2012, thầy Khoa từng phải đứng ra nhận lỗi vì tự ý tiến hành hạ giải và xây mới gác Khánh và nhà Tổ. “Cái này do lỗi ở thầy”, thầy Khoa một lần nữa nhận lỗi về xây dựng không đúng phép tại vườn Tháp và nhà Ni. Trụ trì chùa cũng có ý trách, nhiều ngôi chùa tiếng là di tích quốc gia khác, người ta cũng xây dựng ầm ầm mà không sao (!). Có chùa giữa Hà Nội cũng thay đổi hoàn toàn kiến trúc.
Hiện trạng xuống cấp hai hạng mục này tại chùa Trăm Gian được nhắc đến trong tờ trình UBND thành phố Hà Nội do lãnh đạo Sở VHTTDL Hà Nội ký ngày 14/11/2014, phê duyệt báo cáo tu sửa cấp thiết hạng mục vườn Tháp, nhà Ni chùa Trăm Gian. Phòng VHTT huyện Chương Mỹ có tờ trình ngày 5/11/2014 sau đó có phê duyệt báo cáo việc tu bổ cấp thiết này do Phó Chủ tịch UBND huyện Chương Mỹ, ông Đinh Mạnh Hùng ký ngày 7/11/2014.
Nội dung và quy mô đầu tư tu bổ cấp thiết trong các tờ trình và được phê duyệt đều thống nhất: Tu sửa hai ngôi tháp hư hỏng nặng; xây lại tường bao và lát lại nền vườn Tháp bằng gạch đá Thanh Hóa và mạch chữ Công; tu sửa hai ngôi tháp phía trong, hương án hư hỏng nhẹ, xây mới một tháp Lễ công đồng; xây mới hai ngôi tháp đưa di cốt của các vị sư tổ về thờ tại vườn Tháp. Kinh phí theo đề xuất của UBND huyện Chương Mỹ khoảng 919,6 triệu đồng trong đó nhà Ni khoảng 518 triệu đồng, vườn Tháp 401 triệu đồng. Tuy nhiên, trong tờ trình phê duyệt của Sở VH-TT&DL Hà Nội, chỉ phê duyệt kinh phí khoảng 719,5 triệu đồng. Nguồn vốn do ni sư trụ trì chùa Trăm Gian tự bố trí.
Quy trình lập hồ sơ rõ ràng, tuy nhiên quá trình giám sát không sâu sát, dẫn tới việc xây dựng không đúng hồ sơ được phê duyệt. Phó Chủ tịch UBND xã Tiên Phương, bà Nguyễn Thị Minh cho biết, xã có văn bản báo cáo gửi UBND huyện Chương Mỹ hôm 12/9. Trong đó, xã thông báo các hạng mục như vườn Tháp, nhà Ni đã được nghiệm thu và bàn giao ngày 17/7. Tuy nhiên, trong quá trình kiểm tra, xã yêu cầu thu dọn nhà xưởng mái tôn tạm và một số vật liệu gỗ thừa. Bà Minh cũng nói, do mới nhận công tác nên khi kiểm tra được nhà chùa cho biết đã xin cấp phép, hồ sơ xã không nắm được. Khi được hỏi về quá trình giám sát để xảy ra sai phạm, chúng tôi chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng.
UBND huyện Chương Mỹ thành lập Tổ tu sửa cấp thiết hạng mục vườn Tháp và mái nhà Ni chùa Trăm Gian, trong đó ông Trịnh Văn Ban Phó trưởng phòng Văn hóa và Thông tin làm Tổ trưởng. Hai tổ phó là ông Tống Bá Lương, Phó Chủ tịch UBND xã Tiên Phương, sư thầy Thích Đàm Khoa, và tám ủy viên khác. Trong quyết định này cũng nêu rõ, Tổ tu sửa cấp thiết có trách nhiệm thực hiện tu sửa cấp thiết tại di tích theo quy định của pháp luật. Trường hợp phát sinh phải báo cáo cơ quan có thẩm quyền.
