Đội quân tình báo của hai anh em "ông già gân"
Gia tộc Koch là một trong những gia tộc danh giá nhất nước Mỹ. Hoạt động xã hội cũng như chính trị của anh em Koch đã khiến cho gia tộc này nổi tiếng không chỉ ở Mỹ mà cả thế giới. Ông bà Fred Chase và Mary Robinson Koch sinh ra 4 người con, tất cả đều trai, trong đó chỉ có Charles và David H. (con thứ hai và ba) là nổi trội hơn cả. Người con trai cả Frederick R. là nhà sưu tầm nghệ thuật, còn người con trai út William Koch là doanh nhân và cũng đam mê sưu tầm.
Hoạt động xã hội đình đám của gia tộc Koch bắt đầu từ khi ông bà Fred và Mary Koch đứng ra thành lập tổ chức phi lợi nhuận Fred and Mary Koch vào năm 1953. Đến năm 1980, Charles và David nối gót cha mẹ thành lập tổ chức Charles Koch Foundation và David H. Koch Charitable Foundation. Các tổ chức của anh em Koch hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực tài trợ nhân đạo, tài trợ cho văn hóa, giáo dục, nghiên cứu y học. Năm 1986, vợ Charles Koch là Elizabeth Koch lập ra Quỹ Phát triển văn hóa Koch (Koch Cultural Trust). Ngoài ra, David Koch còn bỏ tiền xây dựng các nhà hát, bệnh viện, trường học, trung tâm nghiên cứu bệnh ung thư,…
Charles (80 tuổi) và David (75 tuổi) hiện là hai anh em doanh nhân lừng danh nhất nước Mỹ. Hai ông không chỉ hoạt động từ thiện, xã hội trong các lĩnh vực văn hóa, xã hội, mà hoạt động nổi bật nhất chính là làm chính trị mà không phải là chính khách. Hoạt động chính trị của hai ông không chỉ là việc vận động trong xã hội ủng hộ đảng Cộng hòa mà quan trọng hơn chính là việc tài trợ cho các ứng cử viên đảng Cộng hòa mỗi kỳ bầu cử. Người ta thống kê được anh em Koch đã vận động tài trợ cho các ứng viên đảng Cộng hòa số tiền lên đến hàng tỉ USD, trong đó chỉ riêng mùa bầu cử năm 2016, anh em Koch đã tài trợ cho đảng Cộng hòa số tiền lên đến 900 triệu USD. Ngoài ra, hai ông còn tài trợ hàng trăm triệu USD cho các tổ chức nghiên cứu chính trị theo đường lối bảo thủ và tự do ở Mỹ, như Tổ chức Heritage, Viện Cato, và gần đây hơn là nhóm Americans for Prosperity (ủng hộ đảng Cộng hòa).
Khi tham gia hoạt động chính trị, anh em Charles và David Koch đã tạo ra không ít kẻ đối địch trong trường phái tư tưởng tự do. Và để hoạt động một cách hiệu quả, đồng thời nắm biết trước các nguy cơ, đối thủ tiềm ẩn đối với mạng lưới các công ty và tổ chức phi lợi nhuận của gia đình, anh em nhà Koch đã nghĩ ra cách xây dựng một tổ chức hoạt động theo kiểu cơ quan tình báo. Đây được xem là cơ quan tình báo tư nhân đầu tiên ở nước Mỹ - và có thể là cả thế giới.
Cơ quan tình báo Koch thực ra là một đội nhân viên dưới quyền điều hành của anh em Charles và David Koch hoạt động dưới hình thức giống như các cơ quan tình báo của Nhà nước Mỹ, nhằm phục vụ nhu cầu do thám đối thủ chính trị của hai ông chủ. Đội tình báo bí mật này bao gồm 25 nhân viên, trong đó có cả một cựu chuyên gia phân tích tình báo của CIA. Đội hoạt động tại trụ sở bí mật đặt tại một trong những công ty trong hệ thống tập đoàn kinh tế của gia tộc Koch ở ngoại ô thành phố Arlington, bang Virginia. Người ta không rõ đội tình báo Koch ra đời từ khi nào, nhưng có thể lấy mốc năm 2012 để phỏng đoán khoảng thời gian ra đời của nó, vì đó là năm mà anh em Koch đã bỏ ra đến hơn 400 triệu USD để tấn công các chính khách đảng Dân chủ nhưng rốt cuộc kết quả thu được thật đáng thất vọng, tạo động cơ khiến anh em Koch quyết định thành lập đội.
Hoạt động của đội tình báo Koch bí mật đến nỗi ngay cả trong mạng lưới các công ty, các tổ chức của gia tộc Koch cũng không được biết đến. Nhiệm vụ của đội "tình báo" này là tổ chức hoạt động do thám, bí mật thu thập thông tin tình báo, được anh em Koch gọi là "thông tin tình báo cạnh tranh", để phục vụ cho việc phá các hoạt động của các nhóm và các nhà hoạt động theo tư tưởng tự do, đồng thời để phát hiện nguy cơ tiềm ẩn đối với việc mở rộng mạng lưới công ty, tổ chức phi lợi nhuận của gia tộc Koch.
Từ khi thành lập đến nay, đội tình báo này đã gặt hái một số kết quả nhất định, đã làm được một số việc cho hệ thống của Koch, như cung cấp cho mạng lưới các quan chức của Koch những tài liệu bí mật về chi tiết kế hoạch vận động cử tri của các tổ chức, nhóm ủng hộ đảng Dân chủ. Đội cũng thường xuyên, đều đặn gửi bằng e-mail các "báo cáo tình báo tóm tắt" về tình hình vận động trực tiếp, vận động qua điện thoại và các hoạt động đăng ký cử tri của các tổ chức công đoàn, các nhóm bảo vệ môi trường và những bạn bè, đồng minh của các tổ chức này. Mục đích của việc thu thập thông tin, do thám các nhóm tự do là nhằm đánh giá công nghệ và kỹ thuật của các nhóm ủng hộ giúp đảng Dân chủ gia tăng uy tín trong cử tri. Đội áp dụng chiến thuật công nghệ cao để theo dõi từng động thái của các nhà tổ chức sự kiện cho đảng Dân chủ.
 |
Nhà hát do David Koch xây dựng.
Sự ra đời của đội tình báo Koch cũng cho thấy anh em Koch đang chơi canh bạc táo bạo. Trong khi đảng Cộng hòa chú trọng mục tiêu giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử, thì anh em Koch lại nhắm đến việc lập lại trật tự trong chính trường và cả trong xã hội Mỹ xoay quanh các triết lý tự do của doanh nghiệp mà họ hy vọng sẽ được phổ biến rộng rãi. Dưới góc nhìn của anh em Koch thì chìa khóa thực hiện thành công nhiệm vụ quan trọng này là phải khắc chế các "siêu ủy ban hành động chính trị" - một loại tổ chức chính trị tư nhân đại diện cho lợi ích của giới doanh nghiệp, công nhân hoặc đại diện cho hệ phái tư tưởng nhất định - và các nhóm vận động tài chính giàu có khác cũng như các tổ chức công đoàn và giới học giả, truyền thông ưu tú.
Anh em Koch kết luận rằng, để đánh bại hệ thống cánh tả được tài trợ tốt này đòi hỏi phải theo dõi những người thiên tả trong đời sống thực - điều mà họ không có được trong kỳ bầu cử năm 2012. Một cuộc khảo sát sau bầu cử 2012 cho thấy anh em Koch đã bị lép vế trước lực lượng cánh tả trên sóng phát thanh - truyền hình, trong cuộc chiến dữ liệu điện tử và trên mặt đất. Đội tình báo đã ra đời với mục đích "không để tình trạng đó tái diễn".
Hoạt động như CIA
Đội tình báo Koch là thành viên trực thuộc Tổ chức Freedom Partners Chamber of Commerce nằm trong hệ thống Tập đoàn Koch Industries do hai anh em Charles và David lãnh đạo. Đội được điều hành bởi Mike Roman, một nhà nghiên cứu kỳ cựu của đảng Cộng hòa và hiện là Phó chủ tịch phụ trách nghiên cứu của Freedom Partners. Vốn là một nhà nghiên cứu, Roman cũng giữ rất kín kẽ mọi hoạt động của mình trong đội tình báo Koch. Tuy trực thuộc Freedom Partners, nhưng đội tình báo lại hoạt động dưới vỏ bọc của một công ty trách nhiệm hữu hạn có tên gọi American Strategies Group LLC (ASG). Công ty này được lập nên dưới dạng "công ty con ghẻ".
 |
Connor Gibson từng bị đội tình báo Koch theo dõi một thời gian.
Mục đích tồn tại của những công ty loại này chủ yếu là để giải tỏa bớt rủi ro pháp lý đồng thời chia sẻ bớt dòng doanh thu cho công ty mẹ (Freedom Partners) nhằm né bớt thuế. ASG là trường hợp doanh nghiệp làm bình phong che đậy hoạt động bí mật của đội tình báo Koch, và hình thức này được các chuyên gia ví như hoạt động kiểu của CIA. Và cũng giống như trong tổ chức CIA, mọi người trong đội tình báo Koch khi được lệnh triệu tập về văn phòng tại công ty ASG cũng đều phải đồng phục "áo choàng đen" đúng kiểu gián điệp nhà nghề.
Các báo cáo tình báo thường kỳ từ đội của Roman đều được gửi về tổng hành dinh ASG thông qua một địa chỉ e-mail đến các nhân viên cao cấp trong mạng lưới Koch. E-mail luôn bắt đầu bằng câu cảnh báo: "Báo cáo này chứa đựng những thông tin mật và hợp pháp. Nếu không được phép thì không được đọc, phát tán, phân phối hay sao chụp tài liệu bên trong. Những ai được phép đọc thì cũng lưu ý cấm phát tán, phân phối hay sao chụp tài liệu".
Tháng 6-2014, Freedom Partners tổ chức cho đội tình báo thực hiện chiến dịch do thám tổ chức thiên tả Democracy Alliance (DA) - một câu lạc bộ giàu có bao gồm nhiều nhà tài trợ theo phái tự do và các nhà hoạt động có ảnh hưởng mạnh. Chỉ trong hai tháng, đội tình báo Koch đã đột nhập và thu thập được nhiều thông tin nội bộ của DA, trong đó có những tài liệu quan trọng trong chiến dịch vận động quyên góp tài chính và cả kế hoạch hoạt động của tổ chức. Các thông tin này đều được gửi về tổng hành dinh ASG bằng e-mail. Mark Holden, một thành viên Hội đồng quản trị của Freedom Partners, đã mang những tài liệu này ra "khoe" với các nhà tài trợ tại một cuộc quyên góp tài chính cho mạng lưới của Koch.
Sống để dạ, chết mang theo
Không chỉ do thám các đối thủ trong hoạt động chính trị, đội tình báo Koch còn được giao nhiệm vụ "dòm trước ngó sau" để cảnh giác sự cạnh tranh, tấn công từ các đối thủ tiềm ẩn bên ngoài mạng lưới Koch, kể cả ngay chính nhân viên bên trong mạng lưới Koch. Các nhân viên phục vụ trong đội tình báo Koch được yêu cầu phải giữ bí mật tuyệt đối mọi hoạt động của mình và tổ chức mình. Bất kỳ sự tiết lộ nào dù nhỏ hay lớn, dù trong cuộc sống thực hay trên các trang mạng xã hội cũng đều bị xử lý nghiêm khắc.
Đã từng có một vài trường hợp nhân viên bên trong hệ thống Koch bị cho nghỉ việc vì lỡ miệng tiết lộ công việc mình đang làm tại một công ty của Koch. Một nhân viên công nghệ thông tin làm việc cho Tập đoàn Koch đã đăng một tài khoản vô danh trên mạng xã hội Reddit tuyên bố mình làm việc cho anh em Koch nhưng không đồng tình với lập trường quan điểm của hai ông. Lập tức, đội tình báo Koch tổ chức theo dõi, truy tìm và chỉ trong vòng 48 tiếng đồng hồ đã phát hiện ra thủ phạm. Kết quả là anh nhân viên công nghệ thông tin đã bị cắt hợp đồng ngay lập tức.
Đội tình báo Koch cũng từng phát động một chiến dịch theo dõi một chuyên gia nghiên cứu của Tổ chức Hòa bình Xanh vì nghi ngờ ông này có ý đồ do thám các hoạt động của Tập đoàn Koch. Các e-mail kèm hình ảnh người này đã được gửi cho toàn thể nhân viên trong cụm tòa nhà trụ sở các công ty của Koch ở ngoại ô Arlington. Connor Gibson, người bị theo dõi, cười mà rằng, "nếu anh em Koch xem tôi là đối địch, thì quả là quá xem trọng tôi rồi". Số là, Gibson thường hay lui tới các tòa nhà trụ sở các công ty Koch để lấy hồ sơ khai báo thuế hàng năm, và cứ mỗi lần như vậy ông ta đều đứng trước các tòa nhà chụp một tấm hình lưu niệm. Đây chính là lý do khiến đội tình báo Koch tổ chức theo dõi Gibson.
