Nếu bạn không may mà mua vào lúc giá Bitcoin ở mức 20.000 USD vào ngày 17/12/2017 thì đến ngày 16/1/2018 vừa qua bạn đã lỗ hơn 40%, khi giá rớt xuống 11.200 USD. Mức giảm hơn 2.000 USD chỉ diễn ra trong vòng 12 giờ, sau khi Bộ trưởng Tài chính Hàn Quốc Kim Dong-yeon cho biết nước này có thể dẹp các hoạt động giao dịch tiền ảo để hạn chế đầu cơ. Không phải tài sản nào vừa trở thành bong bóng vừa sụp đổ cùng lúc như vậy.
Nhưng dựa trên số liệu định giá Bitcoin cách đây 1 năm, giá đồng tiền ảo này vẫn cao chóng mặt. Với những người không tin mọi thứ có thể đi xa như vậy và những người sở hữu Bitcoin đã nhận ra họ có thể lỗ bao nhiêu thì câu hỏi lớn hiện nay là điều gì có thể khiến giá Bitcoin tiếp tục rớt nữa.
Trò chơi tâm lý
Các sàn giao dịch tiền ảo như Mt. Gox, Bitfinex, BTC-e bị tin tặc tấn công trong thời gian qua, khiến hàng trăm triệu đô la trị giá Bitcoin biến mất. Trung Quốc vào tháng 9 năm ngoái đóng cửa sàn giao dịch tiền ảo. Những điều này đều không thể ngăn đà tiến lên của Bitcoin trên biểu đồ giá, đặc biệt sau khi nó thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư mạo hiểm và các thị trường tương lai.
Một kịch bản ngày tận thế sẽ là việc tin tặc tấn công chuỗi khối (block chain) thành công. Đây là công nghệ ghi chép và thẩm định mọi giao dịch, sử dụng sao lưu cơ sở dữ liệu máy tính trên khắp thế giới. Các máy chủ đó (thợ đào Bitcoin) được thưởng Bitcoin mới cho việc thẩm định các giao dịch. Một tin tặc có thể thay đổi lịch sử của block chain bằng cách sắp xếp hơn một nửa khả năng tính toán trên hệ thống. Nhưng điều đó sẽ rất khó khăn vì người đủ khả năng làm điều đó có thể chọn cách khác là tham gia vào trò chơi và được trả công bằng Bitcoin, theo ông Tyler Winklevoss, đồng sáng lập viên của sàn giao dịch tiền ảo Gemini và là một trong những người nắm giữ Bitcoin nhiều nhất.
Bên cạnh đó còn có những rủi ro khác. Trong khi rất nhiều nhà đầu tư và nhà đầu cơ đang đổ tiền vào Bitcoin, loại tiền này khó có khả năng đi vào thế giới thực. Mạng này rất chậm và đắt đỏ đối với các giao dịch nhỏ. Và ai muốn trả 4 USD bằng Bitcoin cho một tách café nếu tuần sau giá của đồng tiền này lên đến 8 USD?
Đã có một cuộc chiến công khai giữa những nhà phát triển Bitcoin khi một nhóm ủng hộ thay đổi mạng lưới này nhưng nhóm kia phản đối. “Cần phải có một cộng đồng phát triển đoàn kết và tìm ra cách thúc đẩy nó đúng cách và liên tục”, ông Sheri Kaiserman, giám đốc quản lý tại hãng đầu tư Wedbush Securities và là một trong những người sớm nhất ở Phố Wall tin vào tiềm năng của Bitcoin, nói. Trong khi đó, Bitcoin đang phải cạnh tranh với các loại tiền ảo khác đang mạnh lên như Bitcoin Cash, Litecoin hay Ether.
Bạn có thể dành vài tuần để nghiên cứu sắc thái của nhiều loại tiền mã hóa. Nhưng rủi ro chính đối với Bitcoin thực ra rất dễ hiểu. “Yếu tố lớn nhất đẩy giá lên cao cũng chính là yếu tố có khả năng kéo nó xuống”, ông Adam Ludwin, giám đốc điều hành của Chain, một doanh nghiệp khởi nghiệp block chain, nói. “Về cơ bản, mọi người tin giá Bitcoin sẽ tăng tiếp. Nhưng nếu mọi người tin nó sẽ đi xuống thì đó cũng chính là lực kéo”, ông Ludwin đánh giá.
Để giải thích yếu tố tâm lý, ông Ludwin dẫn lý thuyết của nhà kinh tế học John Maynard Keynes, ví việc đầu tư vào Bitcoin như tham gia vào một cuộc thi trên báo với câu hỏi yêu cầu độc giả chọn bức ảnh nào mà đa số độc giả khác thấy hấp dẫn nhất. Để chiến thắng, một độc giả sẽ phải loại bỏ đánh giá của chính mình để đánh cược đơn thuần hoặc đoán xem bức tranh nào sẽ được chọn nhiều nhất. Tiền mã hóa nhìn chung “thực sự là một trong những ví dụ đẹp đẽ nhất trong cuộc thi theo kiểu Keynes mà chúng ta từng thấy”, ông Ludwin nói. Tất cả các khoản đầu tư đều có yếu tố đầu cơ, nhưng khác với chứng khoán, Bitcoin không phải khoản lợi nhuận trong tương lai mà các nhà đầu tư có thể tính được. Đánh cược vào Bitcoin chỉ là niềm tin rằng những người khác cũng muốn đồng tiền này.
Bất chấp những lo ngại về chính trị, về Triều Tiên và định giá cổ phiếu tăng lên, các nhà đầu tư dường như đang trong tâm trạng chấp nhận rủi ro và sợ bỏ lỡ khoản lời lớn. Hoặc có lẽ Bitcoin là mặt tối của sự lạc quan đó: Nhiều người tìm đến tiền ảo vì họ coi nó là sự thay thế cho hệ thống tài chính bị khủng hoảng năm 2008, và niềm tin của họ vào Bitcoin khó có thể bị đảo lộn. Tâm lý thị trường rất khó kéo xuống, nhưng một điều đáng tin chính là tính dễ biến động của nó.
