Né tránh, đùn đẩy tham gia giám định
Theo ĐB Mai Thị Phương Hoa, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp, công tác giám định hiện gặp nhiều bất cập. Đặc biệt, việc bổ nhiệm giám định viên trong một số lĩnh vực như tài chính, ngân hàng, chứng khoán, công nghệ hết sức khó khăn, do không tìm được người phù hợp hoặc có trường hợp từ chối không muốn làm giám định viên. “Giám định viên còn có tâm lý e ngại, sợ gặp rủi ro về mặt pháp lý, không muốn tham gia phiên tòa khi được tòa án triệu tập. Một số bộ, ngành có hiện tượng đùn đẩy trách nhiệm cho nhau, từ chối không thực hiện quyết định trưng cầu giám định. Đây là những hạn chế có tính chất chủ quan, cần khẩn trương khắc phục trong thời gian tới”, bà Hoa đề nghị.
Từng hoạt động ở Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương, ĐB Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) nói rằng, kết luận giám định tư pháp được coi như bản án thứ nhất, dựa vào kết luận này có thể biết được có tội hay không có tội, nặng hay nhẹ, sống hay chết, thắng hay thua. Vì thế, ông Nhưỡng đề nghị bổ sung quy định về xếp hạng các tổ chức, người giám định và cơ quan giám định. Ông Nhưỡng cũng bày tỏ sự đồng tình với việc để cho các cơ quan tố tụng tham khảo ý kiến các chuyên gia để làm rõ các nội dung của giám định. Theo ông Nhưỡng, thực hiện điều này không ảnh hưởng đến tính độc lập của cơ quan tư pháp mà chỉ là làm rõ vấn đề. “Giám định được coi là bản án thứ nhất, nếu chúng ta không làm nghiêm từ khâu giám định có thể dẫn đến hậu quả vô cùng khôn lường. Một người có thể bị tước đoạt đi mạng sống chỉ vì kết luận giám định”, ông Nhưỡng nói.
Lo kiểm toán quá tải nếu gánh thêm việc giám định
Đề cập quy định bổ sung quyền hạn giám định tư pháp cho Kiểm toán Nhà nước, ĐB Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) nhấn mạnh, đây là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. Nếu kiểm toán tham gia giám định nữa thì vừa không đảm bảo tính độc lập, khách quan, vừa dẫn đến quá tải. Từ đó, bà Nga đề nghị không giao thêm nhiệm vụ giám định cho Kiểm toán Nhà nước.
Trái với quan điểm trên, Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương Nguyễn Thái Học lại bày tỏ sự đồng tình với việc giao Kiểm toán Nhà nước thực hiện công tác giám định. Theo ông Học, giám định tư pháp là công việc khó, phức tạp và đụng chạm vì nó xác định đến hành vi vi phạm pháp luật, xác định đến tội phạm. Do vậy, thường có tâm lý né tránh, đùn đẩy giữa các cơ quan có chức năng giám định cũng như bản thân những người tham gia giám định. Do vậy, nếu Kiểm toán Nhà nước tham gia giám định trong lĩnh vực tài chính thì có thêm một kênh để lựa chọn.
Giải trình ý kiến đóng góp của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, việc sửa đổi Luật Giám định tư pháp lần này chỉ tập trung sửa một số vấn đề rất cấp bách, phục vụ trực tiếp cho công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Theo ông Long, trong các vụ án vừa qua có hiện tượng các cơ quan lấy lý do này, lý do khác, không chủ động hoặc né tránh tham gia giám định. Chính vì thế, nếu không quy định rõ thời hạn thực hiện giám định sẽ rất khó cho việc kết luận, xử lý các vụ án.
“Trong những vụ việc, vụ án nếu như xảy ra trong lĩnh vực tài chính, nếu trưng cầu giám định của tài chính thì liệu có khách quan không? Rõ ràng nếu vụ việc đó xảy ra trong lĩnh vực của Bộ Tài chính mà bây giờ chúng ta trưng cầu giám định thuộc Bộ Tài chính thì sẽ thiếu khách quan”.
Phó Trưởng ban Nội chính Trung ương Nguyễn Thái Học
