Hơn 500 trang sách dày đặc thông tin được xử lý cực tốt bởi một nhà báo chuyên nghiệp với cách viết của một nhà văn tầm cỡ thế giới. Cuốn sách là bản anh hùng ca về hành trình xây dựng Israel.
Gần đây, cơn sốt “trí tuệ Do Thái” bùng nổ với việc học tập người Israel từ dạy con đến làm nông nghiệp, đến lối sống. Thế nhưng rất ít người Việt thực sự hiểu rõ về đất nước này. Tôi cũng vậy, cho tới khi đọc “Miền đất hứa”. Nếu như chỉ cần đọc một cuốn sách duy nhất về tinh thần Do Thái, thì đây là cuốn bạn nhất định phải đọc.
Cuốn sách tái hiện tỉ mỉ một dân tộc Do Thái không giống bất cứ dân tộc nào khác. Họ sống cận kề hiểm nguy. Họ tới từ cõi chết và luôn bị cái chết vây quanh, nhưng vẫn tạo nên một quang cảnh sống ngoạn mục.
Ai từng đọc văn học kinh điển châu Âu thời kỳ Trung cổ, Phục hưng, thậm chí cả thời kỳ Khai sáng, đều có thể nhận thấy hình ảnh xấu xí về người Do Thái. Trong “Ivanhoe” hoặc “Người lái buôn thành Venise” có thể thấy người Do Thái bị khinh bỉ bị lăng nhục, bị đối xử tồi tệ còn hơn con vật, dù họ giàu có cỡ nào.
Truy lại nguồn cơn, người Do Thái bị kết tội lưu đày vĩnh viễn, không có tổ quốc, không chốn dung thân- vì tội phản Chúa, vì tội đóng đinh Chúa lên cây thập giá. Không kể hết những khổ đau mà dân Do Thái đã chịu đựng nhưng cũng qua khổ đau ấy, dân tộc này đã cho cả thế giới thấy sức mạnh trí tuệ cũng như tinh thần của họ.
Trải qua 1.800 năm, số phận con dân Do Thái chưa bao giờ thực sự bình an, cho tới ngày một nhóm tinh hoa của tộc người này quyết định tìm đường trở về đất Thánh- về nơi khởi nguồn của họ: Palestine. Nếu muốn sống sót, người Do Thái phải được biến đổi từ một dân tộc phiêu bạt sang một dân tộc có chủ quyền. Họ cần có Đất Thánh.
Ðất Thánh
Hành trình đặt viên gạch đầu tiên khởi đầu từ công xã Degania (1909) quy mô nhỏ, thân thiện, với tiêu chí tôn trọng nhu cầu và tự do cá nhân. Tới năm 1921 là bản hùng ca về Công xã Ein Harod- khi những người Do Thái trẻ tuổi đương đầu với thử thách vô cùng khắc nghiệt: “Khi di cư tới đất này, chúng tôi đơn độc. Chúng tôi phải tạo dựng cuộc sống của mình, tìm ra nguồn suối nuôi dưỡng và truyền cảm hứng cho cuộc sống mới của chúng tôi”.
Chính trong những năm tháng ấy, thế giới chuyển động dữ dội và cuộc tàn sát người Do Thái bắt đầu: “Chỉ trong năm 1942 có 2,7 triệu người Do Thái bị Đức quốc xã giết. Trong vòng 12 tháng, cứ 6 người Do Thái trên thế giới có 1 người bị giết và cứ 4 người Do Thái ở châu Âu thì có một người chết vì đói ăn, bị bắn, bệnh tật hoặc hơi ngạt”.
Hiện thực nghiệt ngã ấy vẫn không thể bẻ gẫy được ý chí của họ. Gutman, một diễn giả đã viết: “Mỗi chàng trai Do Thái trên đất Israel có giá trị bằng 10 người, vì chúng ta đã mất các cộng đồng Do Thái lớn gấp 10 lần cộng đồng Do Thái ở Palestine. Trong thực tế đen tối này, chính các bạn, thế hệ lao động trẻ, phải tiếp tục nỗ lực của các nhà lập quốc và là ngọn đuốc dẫn đường, đưa ánh sáng tới với sự hồi sinh của dân tộc trên đất quê hương”. Thế hệ kế tiếp được đào tạo song hành với tập chiến đấu, là đọc văn học, chơi và nghe nhạc cổ điển thảo luận kinh tế chính trị và tư tưởng Zion. Đọc Tagore, Gandhi, Zweig…
Người Do Thái quật cường trong mọi hoàn cảnh. Họ đã có nhà nước riêng của mình. Trong sự tàn khốc của nạn diệt chủng ở châu Âu, những người mẹ vẫn dạy con toán, tiếng Latin, lịch sử, âm nhạc. Họ sống mà không nhắc lại quá khứ. “Hãy im lặng, giờ chúng tôi đang xây dựng một quốc gia. Đây không phải lúc để nhớ, mà là lúc để quên. Tập trung mọi sức mạnh vào tương lai”.
Sức mạnh của dân tộc Do Thái chính là ở sự gắn kết không thể chia rẽ. Như tác giả viết: “Israel là trẻ mồ côi, không có vua, không có cha. Không quá khứ, không tương lai, không quyền hành. Cùng là trẻ mồ côi, ta gắn bó với nhau vì vậy”.
Năm 2013, cuốn “Miền đất hứa: Khải hoàn và bi kịch của Israel” (tác giả: Ari Shavit) được phát hành và nhanh chóng trở thành sách bán chạy nhất của năm-theo “Thời báo New York”. và nhận được sự hoan nghênh rộng rãi, giành nhiều giải thưởng lớn toàn cầu.
