Phát biểu tại Nhà Trắng, ông Trump đổ lỗi cho Iran đã có “hành động thù địch và khiêu khích” và rằng tàu của Mỹ chỉ hành động để tự vệ. Nhưng Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif nói với các phóng viên khi ông vừa đến dự cuộc họp tại Liên Hợp quốc rằng “chúng tôi không có thông tin về việc mất một máy bay không người lái trong ngày hôm nay”.
Xung đột ở một trong những tuyến vận tải biển quốc tế bận rộn nhất thế giới cho thấy rủi ro xảy ra chiến tranh giữa hai nước thù địch trong hàng loạt vấn đề. Sau khi ông Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân từ năm ngoái và áp thêm các biện pháp trừng phạt kinh tế với Tehran, Iran đang cự lại trên mặt trận quân sự, bị cáo buộc đứng sau các vụ tấn công nhắm vào Ả-rập Xê-út và một số tàu chở dầu trên vùng Vịnh, bắn rơi một máy bay không người lái của Mỹ hôm 20/6 và gia tăng hỗ trợ phiến quân Houthi ở Yemen.
Nhằm bổ sung thêm sức ép kinh tế lên Tehran, Bộ Tài chính Mỹ hôm qua nói rằng họ đang thực hiện các biện pháp trừng phạt đối với cái họ gọi là một mạng lưới các công ty bình phong và người đại diện đang giúp Iran mua vật liệu nhạy cảm để phát triển chương trình hạt nhân. Bộ Tài chính Mỹ nói đang nhắm vào các cá nhân và tổ chức ở Iran, Trung Quốc và Bỉ.
Ông Trump nói rằng tàu tấn công đổ bộ USS Boxer của Hải quân Mỹ đã có hành động tự vệ sau khi chiếc máy bay không người lái của Iran bay đến chỉ cách con tàu chưa đầy 1km và phớt lờ nhiều cảnh báo lùi lại.
Lầu Năm góc nói rằng vụ việc xảy ra vào khoảng 10h sáng 18/7 (giờ địa phương) trên vùng biển quốc tế, trong khi con tàu Boxer đang đi qua đây để tiến vào Vịnh ba Tư. Boxer là một trong nhiều tàu của hải quân Mỹ đang hoạt động ở khu vực, bao gồm tàu sân bay USS Abraham Lincoln.
\
“Một phương tiện bay không người lái cánh cố định đã tiếp cận Boxer và đi vào khoảng cách gây đe dọa”, phát ngôn viên Lầu Năm góc Jonathan Hoffman nói trong tuyên bố phát đi bằng văn bản. “Con tàu đã có hành động tự vệ đối với chiếc máy bay để bảo đảm an toàn cho con tàu và thủy thủ đoàn”, tuyên bố viết.
Cả ông Trump lẫn Lầu Năm góc đều không cho biết Boxer đã bắn hạ chiếc máy bay không người lái như thế nào. CNN nói rằng con tàu đã dùng hệ thống gây nhiễu điện tử để hạ gục chiếc máy bay, thay vì bắn rơi nó bằng tên lửa.
Vụ việc hôm qua là sự cố mới nhất trong hàng loạt diễn biến đẩy căng thẳng Mỹ - Iran leo cao kể từ khi Washington vào đầu tháng 5 vừa qua đã cáo buộc Tehran đe dọa lực lượng và các lợi ích của Mỹ ở Iraq và vùng Vịnh. Để đối phó, Mỹ điều tàu sân bay Lincoln và nhóm tàu tấn công hộ tống đến biển Ả-rập và triển khai các máy bay ném bom tầm xa B-52 đến khu vực gần Qatar. Mỹ cũng đưa thêm hệ thống phòng không Patriot đến vùng Vịnh.
Không lâu sau khi Iran bắn rơi chiếc máy bay không người lái cỡ lớn của Hải quân Mỹ ngày 20/6, ông Trump ra lệnh tấn công quân sự để trả đũa nhưng đã hủy quyết định vào phút chót.
Ngoại trưởng Iran muốn gặp thượng nghị sĩ Mỹ
Ngoại trưởng Iran Zarif hôm qua nói rằng Iran và Mỹ “chỉ còn cách chiến tranh vài phút”, sau khi Iran bắn rơi máy bay Mỹ. Ông Zarif nói như vậy với các phóng viên ở Mỹ bên lề chuyến công tác đến Liên Hợp quốc.
Sau cuộc họp, ông Zarif còn nói rằng Iran sẵn sàng đẩy nhanhh quá trình phê chuẩn tại quốc hội đối với thỏa thuận mà nước này đạt được với Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). Ông cũng nói Iran sẵn sàng thỏa luận để mở lối thoát cho cuộc khủng hoảng bùng lên sau khi ông Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân 2015.
Một phát ngôn viên của ông Zarif giải thích rằng Iran đã thực hiện thỏa thuận này trong khuôn khổ thỏa thuận hạt nhân năm 2015, nhưng nó vẫn chưa trở thành luật vì phải đợi quốc hội phê chuẩn vào năm 2023. Ông Zarif nói với các phóng viên rằng quá trình phê chuẩn sẽ được đẩy sớm lên nếu Mỹ nới lỏng trừng phạt.
Ông Zarif cáo buộc Washington đẩy căng thẳng leo thang. “Chúng tôi sống trong một môi trường vô cùng nguy hiểm. Mỹ đã tự đẩy họ và cả thế giới đến mép vực”, ông Zarif nói. Ông cho rằng chính quyền Trump “đang cố khiến người dân của chúng tôi chết đói” và “vắt kiệt ngân sách của chúng tôi” thông qua các biện pháp trừng phạt kinh tế.
Đây là lần đầu tiên ông Zarif gợi những bước đi khiêm tốn nhằm thể hiện Tehran sẵn sàng đối thoại với các đối thủ.
Sáng qua, Iran nói rằng Lực lượng vệ binh của họ đã tịch thu một tàu chở dầu nước ngoài và 12 thủy thủ trên tàu vì đã buôn lậu dầu. Vài giờ sau đó, Iran công bố đoạn phim cho thấy đó là con tàu từ UAE và đã biến mất trên vùng biển Iran vào cuối tuần qua.
Thông báo của Tehran đã làm rõ số phận của con tàu mất tích, nhưng làm dấy lên nhiều câu hỏi và gia tăng lo ngại về giao thông qua Eo biển Hormuz, một trong những tuyến vận chuyển dầu quan trọng nhất của thế giới.
Nhưng ông Zarif hạ thấp tính nghiêm trọng của vụ việc bằng cách nói rằng đó chỉ là một tàu nhỏ, không phải tàu chở dầu lớn. Ông gọi đây chỉ là một vụ buôn lậu dầu điển hình.
Phát biểu với báo chí, ông Zarif nói ông sẵn sàng gặp các thượng nghị sĩ Mỹ để thảo luận các biện pháp tháo ngòi căng thẳng.
Ông tỏ ý dè dặt muốn gặp Thượng nghị sĩ Rand Paul, người tự đề xuất mình là sứ giả của chính quyền Trump đến Iran.
Nhưng ông Trump tỏ ra hoài nghi về khả năng sẽ cân nhắc để ông Paul đại diện cho chính quyền đàm phán với Iran. “Tôi không chỉ định ông ấy. Tất cả mọi thứ chúng tôi muốn là một thỏa thuận công bằng”, ông Trump nói với báo giới.
