Đánh giá của Cơ quan năng lượng nguyên tử (IAEA) thuộc Liên Hợp Quốc được đưa ra vào thời điểm Mỹ - Iran gia tăng đối đầu, trong bối cảnh một năm sau khi Mỹ rút khỏi một thỏa thuận quốc tế về kiểm soát chương trình hạt nhân của Tehran để đổi lấy dỡ bỏ trừng phạt tài chính.
Washington khôi phục các biện pháp trừng phạt cũ và tăng cường các biện pháp mới đối với Iran từ tháng 5 vừa qua, với việc yêu cầu tất cả các quốc gia và công ty dừng mua dầu của Iran, nếu không sẽ bị đẩy khỏi hệ thống tài chính toàn cầu. Washington cũng điều thêm quân đến khu vực để đối phó với những mối đe dọa không được nói rõ từ Iran.
Iran đáp lại với đe dọa sẽ gia tăng làm giàu uranium, nói rằng tùy thuộc châu Âu có muốn cứu thỏa thuận hạt nhân bằng việc bảo đảm Tehran vẫn nhận được các lợi ích kinh tế như họ đã hứa hay không.
Tổng giám đốc IAEA Yukiya Amano vừa cho biết Iran đang sản xuất uranium làm giàu nhiều hơn trước đây, nhưng ông không nói rõ Iran đã đạt ngưỡng lưu kho 300kg như quy định của thỏa thuận chưa.
“Vâng, tốc độ sản xuất đang gia tăng”, ông Amano nói tại một cuộc họp báo hôm 20/6, AP dẫn lời ông Amano. “Tôi lo ngại về tình hình căng thẳng gia tăng đối với vấn đề hạt nhân Iran”, ông nói và bày tỏ hy vọng các bên sẽ tìm ra cách để giảm căng thẳng thông qua đối thoại. “Điều quan trọng là Iran thực hiện đầy đủ các cam kết liên quan đến hạt nhân”, ông nói.
Tháng trước, Iran nói rằng họ vẫn tuân thủ thỏa thuận, nhưng sẽ tăng gấp bốn lần lượng uranium làm giàu. Các đồng minh của Mỹ ở châu Âu phản đối Mỹ từ bỏ thỏa thuận đạt được năm 2015 giữa Iran với Trung Quốc, Pháp, Đức, Nga, Anh và Mỹ.
Các nước châu Âu hứa sẽ giúp Iran tìm cách khác để thực hiện thương mại, nhưng cho đến nay vẫn chưa thành công. Các công ty lớn của châu Âu từng có kế hoạch đầu tư vào Iran đều đã dừng vì sợ Mỹ trừng phạt.
Trong chuyến thăm Tehran hôm 10/6, Ngoại trưởng Đức Heiko Maas nói rằng các nước châu Âu đang làm hết sức để ngăn chặn thỏa thuận sụp đổ. “Tình hình khu vực hiện nay cực kỳ nguy hiểm và dễ bùng nổ”, Al Jazeera dẫn lời ông Mass nói trong cuộc họp báo chung với Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif. “Sự leo thang nguy hiểm từ căng thẳng sẵn có, có thể dẫn đến leo thang quân sự”, ông Mass nói.
Khẳng định Iran sẽ hợp tác với EU để cứu vãn thỏa thuận, Ngoại trưởng Zarif không quên cảnh báo Mỹ. “Giảm căng thẳng sẽ chỉ thành hiện thực nếu dừng cuộc chiến kinh tế của người Mỹ. Những kẻ khơi mào chiến tranh không thể hy vọng sẽ được an toàn”, ông Zarif nói.
