Hành trình ươm startup: Chuyện chưa kể

Từ trang giấy trắng

NIC vừa đánh dấu chặng đường 5 năm hoạt động. Cũng từ năm nay, Thủ tướng công bố chọn ngày 1/10 là ngày hội đổi mới sáng tạo Việt Nam. Quay ngược hành trình thời gian về mốc khởi đầu của NIC, thời điểm trung tâm ra đời, theo Bộ trưởng KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng, hoàn cảnh hết sức khó khăn, nhiều thách thức.

Bộ trưởng ví: “Bộ KH&ĐT làm cái này như một tờ giấy trắng, cơ chế, nguồn lực chưa có, nhân sự cũng không, và cả kinh nghiệm cũng là con số 0 tròn trĩnh. Thế giới có nhiều trung tâm đổi mới sáng tạo, nhưng đều của các tập đoàn kinh tế, chưa có cái nào của Nhà nước, do Nhà nước đầu tư, quản lý, phục vụ lợi ích của Nhà nước. Đây là trung tâm đầu tiên trên thế giới, khác biệt cơ bản so với thế giới là như thế”.

Cái khác biệt của NIC không chỉ dừng lại ở đây. Những mảnh ghép đầu tiên trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo dần quy tụ về NIC theo cách rất đặc biệt. Một năm trước thời điểm NIC thành lập, mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam đã ra mắt. Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc NIC cho biết, đây là sáng kiến khởi nguồn từ Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, đến nay đã phát triển 9 mạng lưới trên toàn cầu. Hơn 2.000 chuyên gia trên thế giới tham gia mạng lưới, sẵn sàng hỗ trợ, kết nối doanh nghiệp, tư vấn startup… trong các lĩnh vực đổi mới sáng tạo.

Không gian “ươm” nhân tài tại NIC

Hành trình mời người tài về NIC, trực tiếp hay gián tiếp hỗ trợ, tham gia vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, startup trong nước có những câu chuyện không khỏi bất ngờ. Công ty giải mã gen dành riêng cho người châu Á (Genetica) và nhà sáng lập - TS. Cao Anh Tuấn quyết định đặt trung tâm tại NIC thay vì Singapore như kế hoạch trước đó. Cuộc gặp với Bộ trưởng KH&ĐT tại San Francisco (Mỹ) năm 2018 góp phần đưa Genetica trở về Việt Nam. OhmniLabs - startup trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo AI tại Thung lũng Silicon (Mỹ) do TS. Vũ Duy Thức là CEO và đồng sáng lập cũng có hành trình ngược dòng trở về Việt Nam để phát triển vươn khơi, với mong muốn Việt Nam sẽ trở thành trung tâm sản xuất và phát triển robot hàng đầu khu vực và trên thế giới.

Ông Cường Đỗ, một thành viên của mạng lưới, nguyên Giám đốc Chiến lược toàn cầu của Samsung, đã nhận lời làm cố vấn chiến lược cho NIC trong lĩnh vực bán dẫn và y tế, sau buổi gặp gỡ với Thủ tướng Phạm Minh Chính và Bộ trưởng KH&ĐT tại Mỹ, nhân chuyến thăm năm 2023.

“NIC trong thời gian ngắn đã làm rất nhiều việc, nhưng mới là ban đầu, không được thỏa mãn. Sắp tới, NIC còn được giao một nhiệm vụ quan trọng là quản lý chương trình đào tạo phát triển nguồn nhân lực 50.000 kỹ sư bán dẫn. Chúng ta đang có nguồn lực rất mạnh là con người, nhưng phải khai thác triệt để”.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng

Startup trong lĩnh vực game (trò chơi điện tử) đầy hứa hẹn, nhưng đầy rẫy thách thức trên chính sân nhà, Hoàng Bảo Long, CEO 9X của Công ty TNHH Lacbird tự nhận đã làm mình khó mình khi quyết định trở về chinh chiến ở thị trường còn non trẻ như Việt Nam. Sau thành công với Lacbird Úc, đảm nhận vị trí Giám đốc sáng tạo của quỹ đầu tư Textbook Ventures, cơ duyên đưa Long (khi ấy học tập, làm việc tại Úc) trở lại Việt Nam, mạo hiểm startup thêm lần nữa, là cuộc gặp năm 2019 với Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư.

“Tại buổi làm việc với chuyên gia, trí thức tại Úc, khi biết mình làm game, tư vấn game cho các doanh nghiệp nước ngoài, Bộ trưởng đặt vấn đề, nếu có hỗ trợ cơ sở vật chất, mạng lưới startup tại Việt Nam, cháu muốn về nước làm việc không”, anh Long nhớ lại. Hơn 1 năm sau lời đề nghị ấy, anh Long quyết định trở lại Việt Nam, gây dựng Lacbird tại Hà Nội, TPHCM, đến nay có khoảng 30 nhân sự.

Chiêu mộ người tài về NIC thông qua những cuộc gặp của Bộ trưởng KH&ĐT với cộng đồng tri thức Việt ở nước ngoài

Từ ngày đầu startup, đến nay, văn phòng Lacbird vẫn đặt chung cùng các startup khác tại NIC Hà Nội. Chi phí hoạt động được san sẻ một phần, giúp startup này tồn tại qua dịch bệnh, từng bước phát triển. Chất liệu dân gian, văn hoá Việt Nam trong game làm nên điểm khác biệt cho sản phẩm của Lacbird, so với các studio, startup trong nước. “Chúng mình có tình yêu văn hoá, muốn mang văn hoá Việt Nam vươn tầm thế giới. Hình ảnh trong game đều lấy cảm hứng từ các yếu tố thẩm mỹ mang bản sắc Việt”, anh Long giới thiệu.

Game văn hoá Lạc Việt phiêu lưu ký của Lacbird được Bộ Ngoại giao lựa chọn là sản phẩm quảng bá trên nền tảng số trong chương trình “Ngày Việt Nam ở nước ngoài” năm 2022. Để sáng tạo hình ảnh, câu chuyện chân thật nhất, Long và các cộng sự 9x dành thời gian dài đi và trải nghiệm văn hoá khắp mọi miền đất nước, tới Tây Nguyên xem đua voi, lang thang khám phá miệt vườn.

Đến vườn ươm hơn 1.000 startup

Bên lề chuyến thăm nước ngoài của lãnh đạo cấp cao, Bộ KH&ĐT thường có buổi làm việc với mạng lưới sáng tạo Việt Nam tại nước sở tại, hay gặp gỡ cộng đồng trí thức Việt ở nước ngoài. Tháng 6 vừa qua, nhân chuyến thăm chính thức Hàn Quốc của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã làm việc với Mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam tại Hàn Quốc. Hay trong khuôn khổ chuyến công tác tại Mỹ, dự đối thoại kinh tế Việt – Mỹ lần đầu tiên (tháng 6/2024), Bộ trưởng có buổi làm việc với Mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam tại Thung lũng Silicon.

Không chỉ trở về Việt Nam mới có thể góp sức, cống hiến phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước, giờ đây, với công nghệ, kết nối không biên giới, người tài ở khắp năm châu có thể đóng góp cho sự phát triển của đất nước. Từ những bước khởi động, chạy đà, đến nay, Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam đã có platform (nền tảng) hoàn chỉnh. Ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc NIC cho biết, nền tảng này như một cầu nối, giúp các nhân tài Việt trên khắp thế giới tương tác, tạo ra những ý tưởng mới mẻ và cùng hiện thực hóa những ý tưởng thành những sản phẩm, dịch vụ có giá trị cao, góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế của đất nước.

“Rất nhiều chuyên gia mạng lưới trong lĩnh vực trọng tâm của NIC như bán dẫn, AI đã đóng góp rất lớn trong quá trình nghiên cứu và xây dựng Đề án Phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực bán dẫn mà Chính phủ vừa ban hành”, ông Huy cho biết.

Cùng với việc đưa người tài về hỗ trợ hệ sinh thái trong nước, 3 năm gần đây, NIC đều đặn cử startup sang nước ngoài giao lưu mỗi năm 2 lần, mỗi đợt khoảng 20 startup. Dù chưa có startup nào trở thành “kỳ lân” (định giá 1 tỷ USD), ông Huy tin rằng, nhiều startup nhân cơ hội này đã tìm thấy đối tác phù hợp. Trong 5 năm qua, NIC đã hỗ trợ, ươm tạo hơn 1.000 công ty startup; hỗ trợ kết nối hơn 1.500 doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và startup. Việt Nam liên tục thăng hạng chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, năm 2024, ở vị trí thứ 44/133 quốc gia, vùng lãnh thổ...