Gốm Việt, hồn Tây

01/07/2015 | 14:59

TPO - Họa sĩ Hà Lan, Eric Toeboch, vừa mang tới 10 chiếc bình gốm cao 1m6 đặt ở Hà Nội. Sản phẩm được làm từ làng gốm truyền thống Bát Tràng nhưng những họa tiết trên mặt gốm, màu sắc, độ sần thì thực sự mang một phong thái phương Tây do chính Eric tạo ra.

Mang một phong cách mới đến với gốm Bát Tràng

Gần 30 năm nay, Eric Toebosch (SN 1949) du hành không mệt mỏi với nghệ thuật. Ông đặt ra cuộc hành hương trong suốt cuộc đời mình. Mới có duyên với làng nghề Bát Tràng từ cuối năm 2014, trong vòng 5 ngày, ông đã thực hiện 10 tác phẩm trên những nền những chiếc bình gốm truyền thống.

Anh Trần Quốc Hiệp, xưởng gốm Hiệp Nhung đã “bắt mắt” Eric khi ông muốn thực hiện những tác phẩm của mình ở đây. Ông Eric làm việc từ 9 giờ sáng tới 4 rưỡi chiều. “Bố con nhà anh Hiệp rất thân thiện, vui vẻ khi làm việc cùng tôi. Họ luôn giúp đỡ tôi và tạo cho tôi một không gian làm việc. Đôi lúc cũng có khó khăn đấy vì họ nói tiếng Việt. Nhưng đây quả là một sự khám phá tuyệt vời”.

Bát Tràng vốn là làng nghề truyền thống với những họa tiết đơn thuần. Nay, nghệ sĩ Hà Lan, vốn có kinh nghiệm nhiều năm đã mang tới một kinh nghiệm quý về gốm. Anh Hiệp cho hay, “khi sản phẩm gốm của Eric ra lò, ông ấy rất hài lòng và hạnh phúc. 10 chiếc vẹn cả mười”. Phôi bình, chất men thì do làng nghề cung cấp, nhưng gốm Bát Tràng đã mang một vẻ mặt mới khi ông Eric tới. Trần Quốc Hùng, con trai anh Hiệp, vốn cũng học điêu khắc kể: “Dân làng gốm chỉ vẽ bằng bút, nhưng Eric tạo được màu khác, sần lên lớp men là do ông dùng bọt biển và mảng nilon xoa lên. Vòng tròn và mảng xanh rất khác”.

Đi tới đâu, Eric Toebosch đều gom góp hình ảnh biểu tượng và họa tiết đặc trưng cho mỗi vùng đất. Vì thế, ông chọn gốm Bát Tràng. 10 bình gốm và 30 tác phẩm từ khổ lớn 150 x 400 cm tới khổ nhỏ 30x40 cm, Eric được trưng bày tại “Sự hòa hợp tuyệt vời” ở Heritage Space, 28 Trần Bình, vừa kết thúc hôm 30/6, là một sự khác biệt rõ rệt trong hành trình đi tìm cái đẹp của ông. Eric nói: “Món súp của ông riêng biệt và đặc trưng ở chỗ, người ta không tìm thấy trong nó sự lai căng, sự nhào trộn lờ lờ của một đầu bếp vụng mà là tổ hợp của nhiều mùi vị, phối hợp ăn ý, và đã ăn thì không thể nào quên”.

Các tác phẩm trên toan của Eric của ánh vàng bóng nổi, và màu hồng sen đặc trưng. Ông dùng kĩ thuật riêng. Nhưng khi hai sắc màu đó nổi lên gốm thì lại khác. Nung gốm ở nhiệt độ 1.200, ông cũng còn phải nhờ tư vấn màu của dân làng nghề. Song, “màu khác cũng hay. Đây là những chiếc bình tuyệt đẹp”.

Những tác phẩm nổi bên ngoài bình gốm Bát Tràng của Eric là những gương mặt, những vòng xoáy, nhưng cảm nhận văn hóa xóa nhòa biên giới vùng miền trong ông. Tổng thể đều là con người với vũ trụ mặt trời. Gương mặt đó có thể như một đứa trẻ hoặc được che mặt nạ. Mọi thứ là bản năng, tranh tồn với cuộc sống. Điều ác ông thể hiện nhiều bằng hình ảnh chó sói.

Sẽ là 100 đĩa gốm Bát Tràng

Có thời gian làm việc bên Eric Toebosch, Trần Hùng đã có tưởng sẽ phát triển các sản phẩm gốm Bát Tràng có dáng dấp châu Âu để trang trí nội ngoại thất mỗi căn nhà. Hùng còn học hỏi thêm được cách dùng màu của họa sĩ Hà Lan. 10 chiếc bình gốm kia đang phủ lớp men bóng. Nhưng sắp tới đây, họa sĩ Eric còn muốn tiếp tục thực hiện 100 chiếc đĩa Bát Tràng, ông vẽ nhưng trước khi nung không bỏ thêm men bóng.

Những tạo hình của Eric thường cách điệu theo lối giản đơn, nguyên thủy. Ông đặc biệt chú trọng tới sự “vô danh” của nhân vật mình, để ai nhìn vào cũng thấy được bản nguyên của mình trong đó. Hùng cũng cho biết, Eric sáng tác rất nhanh, bởi cảm hứng tới là phải sáng tác và làm việc. Ông không cần sự chuẩn bị, không có bản nháp, không có những chồng tài liệu dày cộp. Ông để bản năng, trí nhớ làm việc, “chỉ khi đó, ông cảm thấy, những hòa hợp trong nghệ thuật tới gần cái đích cuộc hành hương dài vô tận của mình”.

Một họa sĩ trẻ 8X thấy các tác phẩm của Eric Toebosch duy mỹ, đẹp một cách hoàn hảo. Còn một nữ họa sĩ khác thấy “sự ấm cúng trong không gian triển lãm của ông”.