Tổng thống Donald Trump trong cuộc gặp giới lãnh đạo quân sự để thảo luận về vấn đề hạt nhân Iran tại thủ đô Washington. Nguồn: AFP/TTXVN. Trong thời điểm hiện nay, Iran có thể được cho là lựa chọn cách tiếp cận kiên nhẫn chờ đợi mà không có phản ứng đáng chú ý nào với động thái trên của ông Trump cũng như với bài phát biểu của nhân vật này về việc vạch ra kế hoạch gây hấn mới nhằm vào chính quyền ở Tehran.
Theo chuyên gia Yoel Guzansky thuộc Viện nghiên cứu an ninh quốc gia Mỹ (INSS), “vào giai đoạn này, Iran không có lợi khi tự khởi xướng bất cứ điều gì. Họ có lợi khi tỏ rõ rằng Mỹ là thủ phạm gây ra các vấn đề, rằng Mỹ đang rời xa thỏa thuận và rằng họ hoàn toàn tuân thủ (thỏa thuận)”.
Chuyên gia Raz Zimmt cũng thuộc INSS cho biết “Iran biết điều quan trong là điều thực sự xảy ra chứ không phải bản thân bài phát biểu (của Tổng thống Mỹ Trump). Họ sẽ theo dõi những gì xảy ra ở Mỹ liên quan tới thỏa thuận. Chúng ta mới chỉ bắt đầu tiến trình này. Nó có thể kết thúc với
việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận, hoặc nhiều khả năng, sẽ không có gì đáng kể. Trong trường hợp đó, Iran không phải làm bất cứ điều gì vì họ có châu Âu ở bên cạnh ủng hộ”. Ông Zimmt cho rằng quyết định trên của ông Trump nhiều khả năng sẽ thôi thúc Iran quyết tâm hơn trong việc theo đuổi chương trình tên lửa đạn đạo mà ông Trump yêu cầu cần phải chấm dứt.
Ông Zimmt nhấn mạnh: “Theo quan điểm của Iran, điều này đòi hỏi họ phải tăng cường chương trình tên lửa, vốn được họ coi là nhân tố cản trở sự xâm lược của Mỹ. (Đặc biệt) trong bối cảnh mối đe dọa từ quân đội Mỹ gia tăng thì không phải lúc Iran sẵn sàng ngừng chương trình này. Trong một số trường hợp họ có thể tìm cách hạ thấp mức độ, song với việc mối đe dọa gia tăng thì tôi không nghĩ họ sẽ rời chân ga”.
Bên cạnh đó, ông Zimmt còn cho rằng bài phát biểu của Tổng thống Trump chứa đựng những yếu tố tích cực như tuyên bố Iran sẽ không bao giờ được phép sở hữu vũ khí hạt nhân song ông Zimmit nhấn mạnh rằng “con đường mà Mỹ đang đi là sai. Họ không nên nghĩ tới việc rời khỏi thỏa thuận này. Nỗ lực chính là đầu tư vào giai đoạn tiếp theo, tới thời điểm các hạn chế được dỡ bỏ. Trong giai đoạn này, Mỹ cần sự thấu hiểu với các đối tác trên thế giới. Việc hành động đơn phương sẽ dẫn tới việc Mỹ bị cô lập và đe dọa khả năng đạt được sự đồng thuận của quốc tế vốn đóng vai trò quan trọng cho các giai đoạn tiếp theo”.
Về phần mình, chuyên gia Guzansky cho rằng còn quá sớm để đưa ra phán quyết về chính sách của Tổng thống Trump: “Có những điều tích cực trong việc ông ấy làm song cũng có những nguy cơ. Chúng ta sẽ phải chờ xem”.
Không có học giả nào tin rằng Iran sẽ đồng ý đàm phán lại JCPOA. Ngay sau bài phát biểu của ông Trump, Tổng thống Iran Rouhani tuyên bố JCPOA sẽ vẫn nguyên vẹn, không thay đổi và không thể đàm phán lại. Ông nêu rõ quyết định của Tổng thống Trump không xác nhận Iran tuân thủ JCPOA sẽ cô lập Mỹ với các bên ký kết vẫn cam kết thực thi thỏa thuận này.
