Theo Đông y, trai sông vị ngọt mặn, tính hàn; vào kinh vị. Có tác dụng tư âm lợi thủy, hóa đàm nhuyễn kiên tán kết, giáng áp. Dùng cho người âm hư, sốt, lao phổi, đái tháo đường, tăng huyết áp, ho khan, mất ngủ, đau mỏi thắt lưng, phù nề, tiểu ít, bạch đới, huyết trắng, viêm sưng hạch, u tuyến giáp, vàng da. Sau đây là một số món ăn bài thuốc từ trai nước ngọt.
Cháo trai: trai sông 200 - 300g, gạo 100g. Trai ngâm nước vo gạo nửa ngày đến 1 ngày, rửa sạch, luộc chín và giữ nước luộc. Thịt trai nặn hết sạn đen trong bụng trai, rửa sạch, thái thành miếng nhỏ, trộn gia vị, để 15 - 20 phút; phi hành mỡ và cho thịt trai vào đảo đều; để riêng.
Gạn lấy nước luộc trai, cho gạo vào nấu thành cháo; giữ nhỏ lửa, đảo đều để cháo không bén và đặc sệt; cho thịt trai xào vào, thêm 1 - 2 củ hành, vài lát gừng thái chỉ, nêm gia vị cho vừa miệng. Khi ăn thêm chút tiêu, ớt bột, rau răm thái nhỏ. Món này rất thích hợp cho người cao tuổi bị tăng huyết áp, u xơ tiền liệt tuyến, đái tháo đường... Với người mỡ máu cao gây hoa mắt chóng mặt, nhức đầu thì khi nấu cháo nên cho thêm mộc nhĩ, nấm hương có tác dụng hạ mỡ máu, thông huyết mạch.
Cháo trai râu ngô: thịt trai sông 30 - 50g, râu ngô non 20g. Ninh nhừ, bỏ râu ngô, thêm hành, gừng. Trị tăng huyết áp, hay nhức đầu, thủy thũng.
Trai luộc: trai luộc chín, ăn với ớt, tiêu, gia vị thường ngày có tác dụng bổ âm thanh nhiệt lợi tiểu tán kết. Dùng tốt cho người bị vàng da phù nề, sưng hạch, bướu cổ, khí hư, huyết trắng, đái tháo đường.
Canh trai, cà rốt, đậu đỏ: trai 200g, xuyên khung 15g, cà rốt 100g, đậu đỏ 100g. Thêm nước, gia vị, nấu canh, vớt bỏ bã xuyên khung, thêm mắm, hành, bột ngọt, chia vài lần ăn trong ngày, liên tục 5 - 7 ngày. Dùng tốt cho người bị suy nhược cơ thể, sợ gió, tay chân lạnh.
Canh trai rau hẹ: trai 150g, rau hẹ 60 - 120g, thêm nước, gia vị nấu canh ăn. Món này thích hợp với người lao phổi suy nhược, ho khan ít đờm, mồ hôi trộm, đái tháo đường.
Theo Tuệ Tĩnh, vỏ trai nung đỏ, tán bột trị đờm đặc, bạch đới và nôn ói sau khi ăn, thủy thũng, các chứng đau mắt.
Theo Lương y Thảo Nguyên
